Teruggaan bestaat niet

Interview met Armeense vluchteling uit Iran

 

Minister Verdonk  

Door Annabelle Schouten

Onder dit rampenkabinet is het vluchtelingenbeleid van minister Verdonk verder aangescherpt. Volgens de regering zijn maar twee landen in de wereld echt gevaarlijk om vluchtelingen naar terug te sturen, namelijk Irak en Pakistan. Zo'n 6.000 vluchtelingen dreigen het land uitgezet te worden.

Eén van hen, Eddik Demkotian (22) uit Groningen, heeft zojuist een tweede hoger beroep achter de rug. Openhartig vertelt hij over zijn eigen ervaringen, de behandeling van vluchtelingen in Nederland en over de situatie in Iran. "Teruggaan bestaat niet. Ik riskeer minstens twaalf jaar gevangenisstraf."

Op 16-jarige leeftijd kwam Eddik met zijn ouders naar Nederland - gevlucht voor de verschrikkingen van het moslimfundamentalistische Iraanse bewind. Hij behoort tot de derde generatie Armeniërs, die in Iran wonen. De Armeense christelijke gemeenschap wordt er stelselmatig onderdrukt, evenals het joodse bevolkingsdeel. "Wij hebben geen nationaliteit, ik heb nooit een nationaliteit gehad", zegt Eddik. Zijn vader moest het land verlaten vanwege zijn politieke denkbeelden. Tegenstanders (communisten en anderen) belanden regelrecht in de gevangenis, waar martelpraktijken niet vreemd zijn. Muziek is verboden. Als een jongen met een meisje over straat loopt geldt dat als een strafbaar feit. Eddik: "Ik heb gezien hoe mensen hun handen werden afgehakt, hoe mensen werden gestenigd." In zulke omstandigheden kun je maar één ding doen: vluchten.

Eddik en zijn moeder (zijn vader kon pas een halfjaar later komen) werden bij aankomst opgevangen door iemand van de Armeense kerk in Amsterdam. Vervolgens moesten ze zich melden bij de politie. Na een week lang in een tentenkamp in Ermelo (Gelderland) gezeten te hebben met 300 mensen kwamen ze terecht in Zevenaar, het aanmeldcentrum. Hier wordt de asielprocedure in gang gezet aan de hand van vraaggesprekken. "Ze stellen een aantal strikvragen of ze herhalen een vraag. Dat is om te kijken of je wel de waarheid spreekt". Bij het eerste antwoord op een aanvraag krijgen mensen standaard een negatief bericht. Eddik: "Iedereen, die ik ken heeft zo'n 'welkomstbrief' ontvangen." In afwachting van de procedure stuurde het COA Eddik en zijn moeder voor 7 maanden naar een AZC in Joure (Friesland). Daar wonen mensen in een stacaravan met een ruimte van 2,5 bij 4 meter.

Nederlands leren verboden

Als procederende vluchteling mag je geen Nederlands leren, niet werken (behalve in het AZC zelf). Eddik zat desondanks niet stil en heeft door contacten met mensen zelf Nederlands geleerd om naar school te kunnen gaan. Aanvankelijk wilde hij op aanraden van mensen om hem heen naar het conservatorium in Groningen, waarheen hij dan ook verhuisde. Na zes maanden moest Eddik daarmee stoppen, omdat hij niet kon oefenen met zijn cello in het AZC. Hij doorliep deels gefinancierd door het COA, deels op eigen kosten achtereenvolgens het staatsexamen Nederlands, het Alfa-college (o.a. onderwijs voor vluchtelingen) en daarna 4,5 en 6 VWO met bèta-profiel, hetgeen hem de mogelijkheid gaf om farmacie te studeren. "Daar ben ik door de rechtszaak tijdelijk mee gestopt", zegt Eddik. Nu brengt hij zijn tijd voornamelijk door met zijn Nederlandse vriendin en met sport.

Slechte woonomstandigheden

"In een AZC is het niet prettig wonen", vertelt de jonge Armeniër. "Mensenom me heen worden behandeld door het RIAGG. Stom is dat ze Armeense en Azerbeidjaanse vluchtelingen op één kamer plaatsen, terwijl die twee landen oorlog hebben. Geweld is heel normaal." Vaak breken er ruzies uit. De vluchtelingen krijgen 39 euro in de week. Sommigen werken er zwart bij, bijvoorbeeld als krantenbezorgers. "De meeste kranten in Groningen worden bezorgd door vluchtelingen. Echt waar!" roept Eddik uit. De bezorgdiensten nemen graag vluchtelingen aan, aangezien die voor weinig geld hard werken. Ze verdienen er in elk geval meer mee dan met werk in het AZC zelf. Nu betaalt het COA 50 eurocent per uur; per 1 januari wordt dat vanwege de bezuinigingen gehalveerd (!). Gelukkig Nieuwjaar in het rijke Nederland... Een ander effect van deze bezuinigingen is dat het COA slechter functioneert. De helft van het personeel is ontslagen, waardoor mensen nog minder hulp krijgen. Onverschilligheid alom. Zelf heeft Eddik een aanvaring gehad over de postbezorging in het AZC. De post wordt pas een dag later bezorgd. Toen hij dit aanklaagde, werd hij gewoonweg genegeerd.

"Teruggaan bestaat niet"

"Teruggaan bestaat niet. Ik riskeer minstens 12 jaar gevangenisstraf wegens desertie (in Iran geldt militaire dienstplicht - red.). Voor mijn vader is dat nog meer omdat hij politiek actief was. Mijn moeder zou hooguit drie jaar krijgen." Eddik is onlangs voor de tweede keer in beroep gegaan tegen de uitwijzing, zijn laatste kans. Hij heeft er een goed gevoel over; ze hadden een betere advocaat, die zich echt verdiepte in de zaak. Blijkt de uitkomst toch negatief dan denkt hij er over naar de VS te gaan. Armeense vluchtelingen kunnen daar bijna direct een 'green card' (verblijfsvergunning) krijgen. Nederland stelt hem wat dat betreft teleur, de regering althans. "Ik kan goed met Nederlanders opschieten. Ik voel me hier niet gediscrimineerd, zoals in Iran." Eddik zou niet eens terug kunnen naar Iran, aangezien hij dan naar de ambassade in België of Duitsland zou moeten. Als vluchteling uit Nederland mag hij echter het land niet verlaten, dan wordt hij illegaal. Het regeringsbeleid is tegenstrijdig vindt Eddik. "Sommige ambassades willen niet eens dat de mensen teruggaan, terwijl ze wel mensen het land willen uitzetten, bijvoorbeeld de Koerden uit Syrië. Of dat gekke plan om een aanmeldcentrum in eigen land op te zetten. Dan zou ik mij als vluchteling in Iran daar moeten melden?"

Het uitzettingsbeleid stuit op veel verzet bij gemeenten, maar ook bij mensen die te maken krijgen met uitgeprocedeerde vluchtelingen. De Werkgroep Vluchtelingen Vrij in Groningen kreeg honderd mensen op de been op 10 december 2002 (Internationale Dag van de Mensenrechten) tegen de uitzetting van een Soedanees gezin. Onlangs is een overlegorgaan voor actiegroepen in Friesland, Drenthe en Groningen opgericht, Van Harte Pardon. Dit comité wil bereiken dat (uitgeprocedeerde) asielzoekers en hun gezinnen die drie jaar of langer in ons land wonen, toch een verblijfsvergunning krijgen onder andere door middel van acties en via de media. Op 10 december vorig jaar werd de actie Hartenkreet opgestart. De CJB heeft een ondersteuningsbericht naar Van Harte Pardon gestuurd. Want vluchten doen mensen niet voor hun lol, zeker niet als ze een lange procedure vol onzekerheid moeten doorlopen, zoals Eddik. Dit harteloze kabinet het land uitzetten: zou dat geen mooi voornemen voor 2004 zijn?

Wil je op de hoogte blijven van Van Harte Pardon en meehelpen: neem contact op met de CJB! Neem in elk geval alvast een kijkje op: www.vanhartepardon.tk.

Uit: Voorwaarts! januari