Politieke islam in Irak en de VN
Door Wil van der Klift
Recente gebeurtenissen in Irak doen de twijfel groeien over het idee dat de politieke islam een soort revolutionaire of een anti-imperialistische kracht is. Er was veel aandacht in de pers voor de Iraakse geestelijke Ali al-Sistani en zijn demonstratieve eisen aan de Verenigde Staten dat zij verkiezingen in het land moeten toestaan om tot een nieuwe regering te komen. Naar verluidt zouden de imperialisten hier problemen mee hebben.
De sjiitische meerderheid in Irak, onder leiding van de machtige grootayatollah Al-Sistani, eiste dat er vóór 30 juni een gewone stembusgang zou komen. Directe verkiezingen zouden gunstig uitpakken voor de sjiieten, die meer dan zestig procent van Irak's bevolking uitmaken. Washington was daar tegen, omdat er te weinig tijd zou zijn om dergelijke uitgebreide verkiezingen te organiseren.
Irak's invloedrijkste sjiitische geestelijke leider heeft zijn volgelingen gevraagd om demonstraties voor directe verkiezingen op te schorten, ook al steunt een prominente politieke leider de oproep voor een dergelijke stembusgang. Sistani vroeg zijn aanhangers het hoofd koel te houden en te wachten totdat de Verenigde Naties zouden meehelpen aan het organiseren van verkiezingen in Irak. Ook een andere prominente Iraakse geestelijke zei dat een nieuwe regering erkend zou moeten worden door de VN.
Washington riep uiteindelijk de hulp in van de VN. Die lieten kortgeleden weten dat vrije verkiezingen vóór 30 juni onhaalbaar zijn.
Opnieuw beraad over toekomstig bestuur Irak
De Iraakse partijen en de Amerikaanse bezettingsmacht zijn intussen in Bagdad bijeengekomen om opnieuw te praten over het toekomstige bestuur. Verkiezingen voorafgaand aan de geplande machtsoverdracht op 30 juni zijn van de baan. De tijdelijke regeringsraad van Irak lijkt zich te kunnen gaan opmaken voor een langer mandaat en waarschijnlijk een uitbreiding van het aantal zetels. Er zijn al plannen in de maak om de raad, aangesteld door de Amerikanen, uit te breiden van de huidige 25 zetels tot mogelijk 125 zetels. De raad moet het land leiden tot aan de verkiezingen voor een nieuw landsbestuur, dat wellicht begin 2005 kan aantreden.
Valse verwachtingen
De verwachtingen dat de VN een positieve bijdrage zouden willen of kunnen leveren zijn ongegrond. Vanaf het begin zijn de VN medeplichtig geweest aan de oorlog tegen Irak, zoals zij ook schuldig waren aan de genocidale sancties. Er is geen enkele reden om verandering te verwachten. Bovendien hebben eerdere aanslagen al getoond dat deze organisatie, die zich steeds weer de vijand van het Iraakse volk betoond heeft, niet veilig op Iraaks grondgebied kan opereren. Eind augustus ontplofte er tijdens een zelfmoordaanslag een bom in een vrachtwagen bij het hoofdkwartier van de Verenigde Naties in Bagdad, waarbij tweeëntwintig mensen om het leven kwamen. In oktober hadden de VN al hun buitenlandse medewerkers uit Irak teruggetrokken, en volgens Annan is de onveiligheid de belangrijkste reden waarom de VN niet staan te springen om terug te keren.
Het idee dat de VN een rol zullen spelen in het herstel van Irak's soevereiniteit gaat voorbij aan de realiteit. De ervaring heeft aangetoond dat de VN zijn verworden tot een arena waar de grote machten tegenover elkaar staan in hun gevechten om de verdeling van de wereld.
Het geweld in Irak duurt voort
Enige weken geleden ontplofte een bom bij de plaatselijke afdeling van de Iraakse Communistische Partij in Bagdad, waarbij twee mensen omkwamen en haar kantoor grotendeels verwoest werd. Die dag stierven er bij verschillende aanvallen elf mensen, onder wie twee Amerikaanse soldaten. Hiermee werd een reeks van dodelijke aanslagen voortgezet die begon met een zelfmoordaanslag bij het Amerikaanse hoofdkwartier.
Bron: New York Times, 24 januari 2004, Najaf, Irak, 23 januari,
vertaling Frans Willems en FD, 20-2-2004.