Valutaoorlog
 |
|
Bush en Schröder 'partners' verwikkeld in een valutaoorlog.
|
 |
|
Strijd tussen dollar en euro in volle hevigheid aan de gang.
|
 |
|
|
Door Jos van Bergen
Reeds geruime tijd bevindt de Amerikaanse dollar zich ten opzichte van de euro in een glijvlucht. Dagelijks kunnen we op het nieuws horen dat de euro weer gestegen is. Allerhande economische gebeurtenissen en financiële beslissingen spelen hierin een rol. Maar wat speelt er zich af achter de schermen?
Na het begin van de krach van de technologiebeurs Nasdaq heeft de Federal Reserve, het stelsel van centrale banken in de VS, de rente in dertien stappen verlaagd tot een historisch laag niveau van één procent. Tegelijkertijd werden de geldpersen op hoge toeren gezet om zo veel mogelijk geld in de economie te pompen. Dit ging gepaard met onrustbarende stijgingen van het overheidstekort en het handelstekort. Het resultaat is dat de VS nu per jaar ruim een biljoen dollar tekortkomen, ongeveer tien procent van het nationaal inkomen. Dat is te vergelijken met een particulier die elk jaar tien procent van zijn inkomen moet lenen om rond te kunnen komen.
Japanse junkbonds
Maar waar komt al dat geld vandaan? Hiervoor kijken we naar Japan dat wanhopige pogingen doet om de Japanse yen niet al te zeer in waarde te laten stijgen om Japanse producten die naar de VS geëxporteerd worden niet te duur te laten worden. In 2003 heeft de Japanse centrale bank voor omgerekend 200 miljard aan yens verkocht voor Amerikaanse dollars om vervolgens met die dollars Amerikaanse staatsobligaties aan te schaffen. Een deel van het Amerikaanse begrotingstekort is dus door Japan gefinancierd. Maar waar haalt de Japanse centrale bank dan al die Japanse yens vandaan, die op de valutamarkt voor Amerikaanse dollars verkocht worden? Heel eenvoudig, bij de Japanse bevolking. De Japanse overheid leent bij de centrale bank in ruil voor schuldbewijzen, ook wel obligaties genoemd. Die obligaties worden vervolgens verkocht aan de Japanse bevolking. Dit ondanks het feit dat zij nauwelijks rente opleveren en door Amerikaanse kredietbeoordelingsbureaus bestempeld worden als "junkbond", een obligatie met een grote kans het betaalde geld nooit meer terug te zien.
140.000.000.000.000 yen
De Japanse bevolking koopt dus Japanse staatsobligaties waarvan de opbrengst gebruikt wordt om in Amerikaanse staatsobligaties te beleggen met het doel een stijging van de Japanse yen ten opzichte van de Amerikaanse dollar te voorkomen. Indirect draait de Japanse bevolking dus op voor de waardedaling van de yen. In de eerste maanden van het lopende jaar heeft de Japanse centrale bank voor ongeveer 100 miljard dollar aan Amerikaanse obligaties gekocht. Voor het gehele jaar is een plafond vastgesteld van niet minder dan 140 biljoen (140.000 miljard) yen, omgerekend ongeveer 1,25 biljoen Amerikaanse dollar. Het is Japan er dus veel aan gelegen de eigen munt niet in waarde te laten stijgen om de export niet in gevaar te brengen. Dit alles ondanks de belabberde financiële staat van de overheid en de vele slechte leningen in het Japanse bankwezen.
Aanval op wereldvaluta
Gedeeltelijk wordt het enorme tekort van de VS dus gefinancierd door Japan, en voor een ander gedeelte door met name China en de landen van de OPEC. De belangrijkste valuta die wel uitbundig stijgt is de euro. Voor de landen van de EU brengt dit met zich mee dat de export in dollars duurder wordt, maar daar staat tegenover dat de import in dollars goedkoper wordt. Bovendien wordt de euro nu door veel derdewereldlanden gezien als een alternatief voor de Amerikaanse dollar als wereldvaluta. Steeds meer landen gaan er toe over de internationale handel niet langer in dollars, maar in euro's af te rekenen. En steeds meer centrale banken besluiten hun valutareserves niet alleen in dollars, maar ook in euro's aan te houden. Dit versterkt de vraag naar de euro die zo de dollar als (enige) wereldvaluta naar de kroon steekt. In de afgelopen drie jaren is de olieprijs in dollars bijvoorbeeld flink gestegen, maar in euro's ongeveer stabiel gebleven. Hetzelfde geldt voor veel grondstoffen.
Geruststelling
Het is de vraag hoe lang de EU dit beleid kan volhouden. Enerzijds beschikt de EU na de komende uitbreiding binnenkort over een groot reservoir aan goedkope arbeidskrachten en wordt in de huidige lidstaten de verzorgingsstaat met gezwinde spoed afgebroken. Bovendien is het de EU er veel aan gelegen de Amerikaanse dollar met de euro naar de kroon te steken, heeft de Europese centrale bank nog de nodige ruimte om de rente te verlagen en verklaarde de president van de bank, de Fransman Trichet, dat alles onder controle is en dat de Europese burger weer gerust kan gaan consumeren. Maar anderzijds is de vraag waar die Europese burger die consumptie van moet betalen nu overal de inkomens onder zware druk staan. Bovendien deed de Duitse Bondskanselier Schröder openlijk een oproep aan de centrale bank om de rente te verlagen, een teken dat de Duitse economie te lijden heeft onder de sterke euro.
Van valutaoorlog tot systeemcrisis
Het lijkt dan ook een kwestie van tijd tot ook in euroland de rente omlaag gebracht zal worden om de euro in waarde te laten dalen. Dan tekent zich een regelrechte valutaoorlog af die tot doel heeft de eigen economie te beschermen. De 'systeemcrisis' van Rijkman Groenink wordt dan zeer waarschijnlijk. Niets is onder controle, de kapitalisten zijn niet in staat de tegenstellingen van het kapitalisme op te lossen, hoe veel geld zij er ook tegenaan gooien. Of, zoals Marx en Engels het ruim 150 jaar geleden al formuleerden: "Waardoor overwint de bourgeoisie de crises? Enerzijds door de gedwongen vernietiging van een massa productiekrachten; anderzijds door de verovering van nieuwe markten en de nog grondiger uitbuiting van oude markten. Waardoor dus? Door alzijdiger en geweldiger crises voor te bereiden en de middelen om crises te voorkomen te verminderen." En in de termen van Marx en Engels: de bourgeoisie heeft de moderne arbeiders, de proletariërs, voortgebracht en het proletariaat zal uiteindelijk de dood aan de bourgeoisie brengen.