Japanse economie stagneert
Door Jos van Bergen
Sinds het aantreden van minister-president Junichiro Koizumi bijna drie jaar geleden is de Japanse economie er niet op vooruitgegaan. Vanaf het eerste kwartaal van 2001 tot het derde kwartaal van 2003 is het bruto nationaal product gedaald met 18,5 biljoen yen en zijn de private en publieke vraag met respectievelijk 11,3 biljoen yen en 7,3 biljoen yen gekrompen.
Het saldo van export en import is gestegen en de overheidsconsumptie bleef net in het positieve gebied. Alle andere componenten van het bruto nationaal product zijn gedaald. De binnenlandse vraag blijft achter door bezuinigingen op de publieke uitgaven. De stijging van de buitenlandse vraag was onvoldoende om de daling van de binnenlandse vraag te compenseren.
Minder steunaankopen
Volgens de laatste prognoses van de Japanse overheid zal de publieke vraag in 2004 met 1,7 biljoen yen dalen van 114,7 biljoen yen in het fiscale jaar 2003 tot 113,0 biljoen yen in het fiscale jaar 2004. Om de export niet in gevaar te brengen is een plafond van 140 biljoen yen aangekondigd voor steunaankopen van Amerikaanse dollars in ruil voor yens. Half maart kondigde de Bank of Japan, de Japanse centrale bank, onverwacht aan de steunaankopen vanaf eind maart af te willen bouwen. Die stap zal ernstige gevolgen hebben voor de wisselkoersverhouding, de rente, de beurskoersen, de derivaten en mogelijk voor het gehele financiële systeem wereldwijd.
Toenemende inflatie
Grondstoffen zijn de laatste tijd hard in prijs gestegen. Koper is bijvoorbeeld in de afgelopen maanden in prijs verdubbeld. De goederenindex CRB staat op het hoogste niveau sinds acht jaar. Grondstoffen en edelmetalen, zoals goud en zilver, komen weer in beeld als veilige haven voor kapitaal. De Producer Price Index in de VS geeft aan dat de producentenprijzen in de VS stijgen met ruim 7,4 procent op jaarbasis. En dat is dan het officiële cijfer. Een enorme inflatie is gaande en de cijfers geven aan dat die zal gaan versnellen. Een financiële crisis tekent zich af die de weerspiegeling is van de crisis in de wereldeconomie.
Turbulentie verwacht
Hoeveel geld overheden en centrale banken er ook tegenaan gooien, zij zijn niet in staat de tegenstellingen binnen de kapitalistische economie op te lossen. Monetaire maatregelen kunnen de crisis in de tijd uitsmeren, evenals het gebruik van "opgeleukte" cijfers of het opwekken van vertrouwen, maar de realiteit zal zich doorzetten. De komende tijd belooft dan ook een turbulente tijd te worden op de financiële markten.