Verdubbeling topsalarissen in de maak

'Graaiers' zullen er alles aan doen om hun 'lifestyl' te kunnen blijven bekostigen Foto: Feine Leute, Herlinde Koebl

Het nieuwe beloningsbeleid van grote Nederlandse ondernemingen biedt de mogelijkheid van verdubbeling of zelfs verdrievoudiging van hun inkomen door een grote uitloop van de variabele beloning. Dat kan, vinden de commissarissen en bestuurders van BV Nederland door een aantrekkende economie en een herstellend beursklimaat. Reden dus om ook de loondictaten los te laten.

Een onderzoek van het Financieele Dagblad wees uit dat de beloning van Rijkman Groenink van ABN Amro - vorig jaar 2 mln euro in contanten plus opties en aandelen ter waarde van 1,4 mln euro - bijna kan verdubbelen als hij de 'uitzonderlijke prestaties' levert die recht geven op het maximum van 6,6 mln euro. De beloning van Crispin Davis van Reed Elsevier spant de kroon met een maximum van 11,5 mln euro, drie keer zoveel als hij in 2003 ontving. De bestuursvoorzitters van Aegon en Unilever kunnen rekenen op een kleine verdubbeling van hun beloningspakket tot plafonds van (ruim) 6 mln euro. Nancy McKinstry van Wolters Kluwer kan naar schatting tweeënhalf maal zo hoog uitkomen als de 1,95 mln euro van vorig jaar. Een streepje hoger, op 5,4 mln euro, ligt het maximum van Ahold-topman Anders Moberg.

Het prestatie-afhankelijke deel kan in de nieuwe beloningssystemen stijgen tot boven de 80 procent van het totaal. Door de groei van de variabele beloning en het schrappen van de vaste onderdelen van het salaris is het contrast tussen de goede en slechte tijden van de bestuurder schriller geworden. Bij Ahold, ING, Unilever en VNU ligt het minimum op eenderde van de hoogste beloning.

Doel van het 'belonings'beleid is voor 'ondernemend' Nederland, volgens eigen zeggen, om sterke, gekwalificeerde managers en specialisten te kunnen aantrekken en voor langere tijd aan de onderneming te kunnen binden binnen een internationaal concurrerende markt. De beloning van de topmanager, waaronder ook zijn vaste basissalaris, heeft dus geen enkele directe relatie met de Nederlandse loonontwikkeling en al helemaal niet met de CAO-lonen. Alle verhalen over schandalige zelfverrijking ten spijt.

Die loonsverhogingen komen er geheid, zeker na de publiekelijk beleden terughoudendheid uit 'respect' voor de algemene loonmatiging. Ondernemers weten precies hoe ze de schijn moeten wekken dat ze een stapje terug doen, terwijl ze in de praktijk gewoon doorgaan met het 'internationaal opwaarderen' van hun inkomen. Matigen is voor de gewone mensen.

Akzo stelt bijvoorbeeld bij de publicatie van een nieuw beloningsbeleid, dat de beloning van bestuursvoorzitter Hans Wijers 'beduidend achterblijft' bij het gemiddelde beloningspakket van zijn collega's in acht andere Nederlandse bedrijven. Wijers zou op grond van deze vergelijking een verhoging van rond 40 procent krijgen! Kok's ING heeft ook al aangekondigd dat het "geleidelijk [wil] overstappen naar de gangbare niveaus binnen Europa en Nederland". Die Kok...

Ondernemingen, zoals Akzo, ING en Wolters Kluwer, hebben publiekelijk aangekondigd dat zij uit respect voor de nullijn in het Sociaal Akkoord de topsalarissen niet zullen verhogen. Maar zij nemen niets terug van het uitgangspunt van marktcomforme beloning. Dat heeft belangrijke gevolgen. Besluiten commissarissen dat het salaris naar hogere, marktconforme niveaus moet, dan wordt de hele beloningstoren eveneens opgekrikt. Bij Aegon betekent de 32 procent loonsverhoging van de financiële man dat hij ook een derde meer bonus, een derde meer in opties en een derde meer in aandelen kan verdienen. We schreven het allemaal al eerder in Manifest: inleveren geldt alleen voor gewone mensen. Voor de 'goden' aan de top kunnen de inkomsten tot in de wolken groeien. Kapitalisme is ten hemel schrijend.