Mooie Woorden

Solidariteit op de wijze van conservatieven en reactionairen


 

Door Rinze Visser

Het wordt al bijna gewoon dat communisme en socialisme, niet alleen als afschrikwekkend, maar ook als banaal en lachwekkend ten toon worden gesteld. Was het vroeger vooral de door zichzelf tot 'volksschrijver' gekroonde Gerard Reve, die het anticommunisme in kunstzinnige vormen placht te gieten, heden ten dage wedijveren meerdere zich binnen de Amsterdamse grachtengordel en Haags Buitenhof wereldberoemd wanende bekende Nederlanders met elkaar om alle aan communisme en socialisme verwante grootheden zo plastisch mogelijk de grond in te boren.

Het zal zeker niet lang meer duren eer de eerste cabaretier een deel van de conference uit het belachelijk maken van de sociale geschiedenis laat bestaan.

Nu mag het wel als bekend worden verondersteld dat er een methode is die, als het om de bestrijding van een gedachte gaat, bestaat uit het eerst uit zijn verband rukken of onjuist weergeven ervan, om vervolgens over te gaan tot het aanvallen van zo'n onjuist weergegeven stelling. Omdat deze methode succes heeft en menigeen op het verkeerde been zet, blijft het nodig hier steeds weer nadrukkelijk op te wijzen.

Het ongelijk van links...

Omdat zeker 'officieel' Nederland van de onjuiste gedachte uitgaat dat communisten allang het moede hoofd in de schoot hebben gelegd en daarom de sociaal-democratie nog slechts als draagster van de socialistische idee ziet, worden doorgaans de onjuiste uitgangspunten ook aan laatstgenoemde stroming toegedacht. Zo las ik onlangs in een beschouwing van een openlijk conservatieve filosoof deze zin: "De theorie dat solidariteit toeneemt naarmate inkomensongelijkheid afneemt, lijkt me sociaal-democratisch wensdenken". Dit soort zinnen hebben conservatieven, reactionairen, liberalen en met nog andere groepsnamen getooide anticommunisten nodig voor het verkrijgen van geloofwaardigheid voor hun rechtspropagandistische stelling dat sociale rechtvaardigheid mensen slecht maakt, dat goede bedoelingen nu juist in hun tegendeel gaan verkeren. Met andere woorden: het ongelijk van links...

Wat is er nu onjuist aan die zopas geciteerde zin? Er bestaat geen enkele serieus te nemen theorie die zegt dat solidariteit toeneemt naarmate inkomensongelijkheid afneemt. Zoals zo vaak worden ook hier oorzaak en gevolg verwisseld. Afname van inkomensongelijkheid is niet oorzaak, maar gevolg van solidariteit. En, in een kapitalistische maatschappij: van afgedwongen, deels in wetten verankerde, solidariteit!! Zo komt de conservatieve filosoof, en met hem daarvóór al anderen, tot de conclusie dat de Verenigde Staten van Amerika een goed voorbeeld zijn. Daar neemt de solidariteit juist toe naarmate sociale programma's worden uitgedund of afgeschaft, daar waar de verschillen tussen arm en rijk groter worden. Daar bloeit de charitas. Daar neemt bij rijken en vermogenden het gevoel solidair met de armen te willen zijn toe. Ja, zo lusten wij er nog wel een paar...

Armenzorg

Toen er in Nederland nauwelijks nog zoiets bestond dat met sociale overheidspolitiek te maken had, was er ook sprake van armencomités van welgestelden, van kerkelijke hulp aan behoeftigen, van gemeentelijke armenmeesters, enzovoort. Zo vrijgevochten kan een mensenmaatschappij niet zijn of er bestaat nog wel mededogen, rechtschapenheid en schaamte. De conservatieven en reactionairen doen hun naam alle eer aan door naar die tijden terug te verlangen. Zij verkeren in de voor hen gezegende omstandigheden dat ze de politieke tijdgeest mee hebben. Wat is er nu mooier voor een elite rijk te zijn geworden dankzij de armoede en arbeid van velen in binnen- en buitenland en daardoor de mogelijkheid te hebben gekregen iets terug te kunnen doen.

Van recht tot gunst

Zonder enige verplichting, geheel uit vrije wil, recht uit het kapitalistenhart. Vrijgevigheid, heet dat. Voor je goede gevoel. Of voor God, Allah of Jaweh, of misschien wel om je familie te pesten. Dáár, ergens in een heel klein hoekje van het hart van de rijke, dáár huist een kleine communist die hij, alleen wanneer hij dat zelf wenst, in naam van hemzelf, goed kan laten doen. Zo wordt het mogelijk dat in een kapitalistisch land, waar het nationale sociale gezicht is vernietigd in het kader van terugdringing van de collectieve sector en uitbreiding van de particuliere sector ziekenhuizen worden gesloten, een daardoor nog rijker geworden rijke, met gulle hand een ziekenhuis ten behoeve van de nooddruftigen schenkt.

Niks geen staat. Niks geen socialisme. Niks geen collectivisme, maar puur individualisme. De filosofie en het daarmee samenhangend menselijk gedrag als waarborg van het beklijven van kapitalisme. Van recht naar gunst. Nooit meer socialisme of iets dat er ook maar in de verste verte op lijkt. Kapitalisme op z'n best. Geen dictatuur van de mislukten en losers, maar de allerpersoonlijkste democratie van het individu. Geheel alleen democratisch besloten. Het geld spreekt, als het dat wil, wanneer het dat wil en hóe het dat wil...

Het refrein van de Socialistenmars laat horen: "dat is het doel waarnaar wij streven; dat is ons heilig ideaal..." Het hiervoor beschrevene, dát is het doel waarnaar zíj streven. Vergezocht? Op wereldniveau is het allang zo. Of nooit anders geweest. Reactionair waar het Nederland betreft. Conservatief waar het het arme deel van de wereld betreft. Twee stromingen onder één individueel schedeldak.