Op naar de Brusselse geldruif

Het aarzelende ontstaan van de 'Partij van Europees Links'

Op 9 mei is op een congres van socialistische, communistische en sociaal-democratische partijen in Rome, met zowel deelnemers als waarnemers die het initiatief (nog) niet steunden, een nieuwe politieke formatie gecreëerd: 'Partij van Europees Links' (EL). Aan deze bijeenkomst ging een voorbereidingscongres vooraf in januari 2004 te Berlijn op initiatief van PDS-voorzitter Lothar Bisky. De NCPN nam in dit kader deel aan een bijeenkomst in Praag, volgend op Berlijn en voorafgaand aan Rome. Volgens velen was de PDS de belangrijkste drijvende kracht.

De 'Roomse' creatie heeft het marxisme als basis afgezworen en streeft ook niet naar het socialisme. Bij de vorming speelden veel partijen met een Eurocommunistisch verleden een rol. De oprichting is een daad van politieke aanpassing aan de Europese Unie, waarin vooral Duits en Frans bedrijfsleven de toon zetten. Ondanks veel tegenwerpingen tegen dit verwijt wordt het kapitalistische Europa geaccepteerd door de meeste deelnemers aan de nieuwe formatie.

Feit is dat de EL-partij, net als de nagenoeg gelijktijdig gestichte Groene Europapartij en andere al bestaande EU-partijen uit de Brusselse geldruif eet. Ze krijgt financiële middelen toegewezen via de bankrekeningen van de Europese Unie, zodat ze kunnen functioneren en zich kunnen presenteren.

Daar wordt wél een voorwaarde aan gesteld: de betreffende partij moet haar statuten overleggen en bewijzen dat deze passen binnen de EU-regels. Veranderingen moeten door de Europese Commissie worden goedgekeurd. Hierbij kan men de vraag stellen: was er in de kapitalistische wereld ooit een echte antikapitalistische kracht die via de kas van de burgerlijke staat werd 'bemiddeld'? (in dit verband wordt niet gedoeld op de vergoeding van verkiezingskosten voor een partij die het parlement haalt, zoals in diverse landen gebruik is; het gaat om directe financiering).

Sommigen wuiven dit weg en menen dat de 'eenheid' het belangrijkste is. Deze zou boven alles gaan en tot elke prijs moeten worden nagestreefd. Maar is dat wel zo? Het klopt dat er gestreefd moet worden naar het bijeenbrengen van communisten en socialisten met en zonder partijboekje. Maar op welke basis? Maastricht in plaats van Marx? Dergelijke critici verwarren 'gezamenlijke actiebereidheid' met 'eenheid'. Het eerste ontstaat op basis van gezamenlijk handelen voor een beperkt doel, het andere op basis van een stevig fundament van gelijke politiek en ideologie.

We dienen de realiteiten te zien en te constateren: tussen Europa's linkse mensen bestaan sinds tientallen jaren beduidende meningsverschillen, waarbij het niet gaat om kleine meningsverschillen, maar om fundamentele tegenstellingen over de strijd en toekomst van de arbeidersbeweging. Het gaat bijvoorbeeld om de vraag of de weg naar het socialisme mogelijk is door een revolutionaire verandering of door simpele bijstelling van de koers. De verschillen gaan terug tot in de zeventiger jaren. Indertijd ontwierpen de Italiaanse CP, de CP van Spanje en de CP van Frankrijk, het zogenaamde Eurocommunisme - een totaal loslaten van het proletarisch internationalisme en de marxistisch-leninistische revolutietheorie.

De El-partij zou wel eens een nieuwe uitgave kunnen zijn van dit 'model'. Scherper nog: afzien van elke vorm van klassenorganisatie. Het gaat bij de EL-partij om een partij die leeft bij de gratie van Brussel, waarin totaalverschillende politieke en sociale krachten door elkaar gehusseld worden.

Er is echter ook verzet merkbaar. Zo waarschuwt de invloedrijke Griekse CP (KKE) 'voorvechter van linkse eenheid' al sinds lang voor overhaaste beslissingen, dit in tegenstelling tot de Griekse stichters van de EL, Synaspismos. Ook de sterke Portugese CP (PCP) vindt het EL-project te 'onrijp'. De CP van Bohemen en Moravië (CSCM) trok uiteindelijk de handtekening in die haar vertegenwoordiger op de Berlijnse voorbereidingsconferentie zonder toestemming van de partij had gegeven. De Cyprische 'Akel' doet ook niet mee. Ook veel kleinere partijen zoals de CP van Luxemburg en de NCPN zijn tegen het initiatief. Zeer veel partijen waren ook niet aanwezig in Rome, zelfs niet als waarnemer. (zie Manifest 12 voor de deelnemerslijst) De discussies over deze kwestie zullen zeker nog voortduren, zeker tegen het licht van de recente verkiezingsuitslag. (zie hieronder)

Als de EL-partij een solide marxistisch standpunt zou innemen en niet zou worden gedomineerd door de reformisten van enkele partijleidingen en tegen het dictaat van Maastricht en de EU zou zijn, zou het besluit van Rome te rechtvaardigen zijn geweest en kon men het (van harte) ondersteunen. Maar jammer genoeg zit het zo niet in elkaar. De nieuwe 'superpartij' loopt aan de leiband van de burgeoisie van Brussel. Daarmee is ze een doodgeboren kindje. Het gaat absoluut niet om 'de motor voor een ander Europa', zoals Neues Deutschland beweerde. De strijd om links werkelijk bijeen te brengen, de strijd voor een socialistisch Europa gaat voort.

Dit is een bewerking van een artikel van Klaus Steiniger (RotFuchs, 77), vertaling Yosé Höhne-Sparborth.