Economische illusies
Door Jos van Bergen
Volgens het Internationaal Monetair Fonds (IMF) is het wereldwijde financiële systeem in een betere staat dan op enig moment sinds het leeglopen van de zogenaamde dotcom bubble en de aanslagen van 11 september grote onrust veroorzaakten op de globale markten. Het financiële systeem zou zelfs de ineenstorting van een hedge fund of een grote bank overleven. Alleen een ingrijpende en langdurige shock zou het systeem van de wijs kunnen brengen.
Deze conclusie trekt het IMF in een studie over de wereldwijde financiële stabiliteit. Hoe dit in zijn werk gaat hebben we in het verleden meermaals kunnen zien. Het failliet van het Long Term Capital Management (LTCM) hedge fund en van energiereus Enron deed weliswaar het financiële systeem op zijn grondvesten schudden, maar door het wijd openen van de geldkraan bleef de schade beperkt. Hetzelfde geldt voor de valutacrises in onder andere Rusland, Turkije, Azië, Brazilië en Argentinië. De Japanse overheid heeft in de afgelopen jaren verschillende banken met 'slechte leningen' van de ondergang gered door grootscheepse kapitaalinjecties. Als het erop aankomt is geld geen probleem. Maar waar komt al dat geld vandaan? Is de spaarzin van burgers en bedrijven zo groot dat overheden en centrale banken zomaar met vele miljarden over de brug kunnen komen? Of hebben zij gewoon grote stapels bankbiljetten op de plank liggen?
Nevelen
De wereld van het grote geld is in dikke nevelen gehuld. Geheimzinnigheid is troef en doet vermoeden dat de financiële elite het nodige heeft te verbergen. Sterker nog, dat is ook zo. Alleen al de centrale bank in de Verenigde Staten van Amerika, de Federal Reserve (FED), zet veel mensen door zijn naam op het verkeerde been. Deze bank, eigenlijk het stelsel van banken die samen het 'systeem' vormen, heeft met 'federal' of federale overheid niets te maken. De FED is namelijk in particuliere handen. De eigenaren zijn acht particuliere banken: Rothschild Banks of London and Berlin, Lazard Brothers Bank of Paris, Israel Moses Sieff Banks of Italy, Warburg Bank of Hamburg and Amsterdam, Lehman Brothers Bank of New York, Kuhn Loeb Bank of New York, Chase Manhattan Bank of New York en Goldman Sachs Bank of New York. Niet de overheid, maar de particuliere FED bepaalt dus onder andere de hoogte van de korte rente, het tarief waartegen particuliere banken kunnen lenen bij de FED, en de hoeveelheid geld die gecreëerd kan worden.
Geld zonder waarde
Wat? Geld dat 'gecreëerd' kan worden? Inderdaad. Bestond het geld vroeger uit tastbaar materiaal met een intrinsieke waarde zoals zilveren of gouden munten, tegenwoordig heeft het de vorm van papieren briefjes, die hoogstens een paar cent waard zijn, of muntjes die minder waard zijn dan de waarde die er op staat. Sterker nog, veel geld heeft tegenwoordig helemaal geen vorm meer, het is slechts een getal op een bank- of girorekening dat door overboekingen of betalingen met een pasje hoger of lager wordt. Iedereen voelt op zijn klompen aan dat goud of zilver een zekere waarde vertegenwoordigen, al was het maar omdat het veel tijd en moeite kost het uit de aarde te winnen. Maar wat is de waarde van het geld op een bankrekening dat met een simpele druk op de knop is gecreëerd?
Gelegaliseerde diefstal
Bestond er in het verleden nog een verband tussen papiergeld en goud of zilver doordat het papier ingewisseld kon worden voor het metaal, sinds1971 is deze koppeling, de zogenaamde gouden standaard, geheel losgelaten. Banken garanderen dus niet langer dat het waardeloze papier kan worden ingewisseld tegen tastbare waarde zodat het gehele geldsysteem niet langer gefundeerd is op een degelijke voorraad goud en zilver in de kluizen van de centrale banken, maar op vertrouwen. Dat gaat goed zolang de economie goed draait en er geen financiële excessen ontstaan. Maar als de klad er in komt en het aan alle kanten aan geld ontbreekt, dan wordt de verleiding groot om de geldpersen op hoge toeren te laten draaien om in de behoefte te voorzien. Het gevolg is dat de geldhoeveelheid toeneemt ten opzichte van de productie waardoor het geld minder waard wordt. Dat vertaalt zich direct in hogere prijzen voor de producten. Deze zogeheten monetaire inflatie is nu volop aan de gang zoals eenieder kan merken aan de dagelijkse kosten van levensonderhoud. Terwijl de prijzen van goederen en diensten exploderen blijven de lonen en uitkeringen steken op de nullijn, gaat iedereen behalve de top, die zich bedient van de 'exhibitionistische zelfverrijking', er fors op achteruit. Ongebreidelde geldcreatie is op deze manier dus niets anders dan gelegaliseerde diefstal, en in de VS is die door de particuliere FED niet eens gelegaliseerd.
Oorverdovend stilzwijgen
De nevelen zijn er dus niet voor niets. Wil je weten hoeveel goud er in Fort Knocks ligt? Geen sprake van! Wil je weten hoeveel van het goud in de kluizen van de centrale banken is uitgeleend? Vergeet het maar, je krijgt geen antwoord. Als het gaat om de werkelijke waarde hult iedere centrale bankier zich in een oorverdovend stilzwijgen. Volgens het IMF verkeert het financiële systeem weliswaar in opperbeste toestand, maar tegelijkertijd staat het gehele systeem aan de rand van de totale ineenstorting. Elk geldsysteem zonder koppeling met tastbare rijkdom is tot nu toe roemloos ten ondergegaan. Het meest bekende voorbeeld is wel de Weimar republiek, waar mensen uiteindelijk met karrenvrachten vol geld boodschappen moesten doen, en wel zo snel mogelijk want de volgende dag zouden zij het dubbele moeten betalen. Een eenvoudige postzegel kostte miljarden. De ondergang van het geldsysteem was niet zozeer de oorzaak, maar eerder het gevolg van de economische teloorgang, die uiteraard ook ingrijpende politieke gevolgen had.
Zieke maatschappij
Een vergelijkbare ontwikkeling is vandaag de dag te zien in de wereldeconomie. Reden te meer voor extra nevelen. Opgepoetste cijfers en prachtige financiële presentaties, verfraaide statistieken, mooipraterij van directeuren, ministers en bankpresidenten, alles wordt uit de kast gehaald om ons een wereld voor te spiegelen die in werkelijkheid niet bestaat. Iedereen, zowel in de VS als hier, voelt aan zijn eigen portemonnee dat de inflatie onmogelijk twee procent per jaar kan bedragen. Al jarenlang horen wij hetzelfde lied, dat de economie in de tweede helft van het jaar weer zal aantrekken, en telkenmale blijkt er niets van te kloppen. Integendeel, de bezuinigingen stapelen zich op en de ene reorganisatie volgt de andere op. Voor veel mensen wordt dit, samen met de alsmaar toenemende werkdruk, te veel. Niet minder dan 30.000 mensen per jaar hebben in Nederland te maken met "burn-out". Wat is dat voor een maatschappij waarin zo veel mensen ziek worden? Die maatschappij is zelf ziek! Dat is de harde realiteit voor steeds meer mensen, het directe gevolg van een ernstige crisis in de kapitalistische economie. En diezelfde crisis zal eveneens een ineenstorting van het wereldwijde financiële systeem teweegbrengen die zijn weerga niet kent.
Gemanipuleerde vrijheid
Waarom wordt die ondergang zo ingrijpend? Omdat er achter de schermen met man en macht aan gewerkt wordt die ineenstorting te voorkomen zodat enerzijds het aantal leugens explosief toeneemt om alle manipulatie te verbergen, en anderzijds de scheefgroei steeds ernstiger wordt. Hoe langer het duurt, hoe schever de situatie en hoe ingrijpender de ondergang. Terwijl de financiële elite, met name in de VS, de mond vol heeft van de vrije markten, blijken uitgerekend de financiële markten het meest 'gemanaged' te worden onder leiding van, jawel, de particuliere FED! Het bedrag dat nodig is om de aandelenmarkten, de lange rente en de valutamarkten, met name van goud en zilver, in toom te houden is inmiddels opgelopen tot ruim zestig miljard dollar. Dat geld wordt gebruikt voor de handel in derivaten zoals termijncontracten en opties waarvan het effect vele malen groter is dan interventie op de markten zelf. Ineenstorting van de aandelenmarkt, oplopende rente of een exploderende goudprijs zouden onder de huidige economische omstandigheden zeker kunnen leiden tot een financiële crisis die de Amerikaanse dollar zwaar onder druk zou zetten en kapitalen in rook zouden doen opgaan.
Eerst het zuur, dan nog veel meer zuur
De belangen zijn dus enorm. Maar het resultaat van alle manipulatie is, dat precies dat zal optreden wat het financierskapitaal wil voorkomen, alleen in verhevigde mate. De beurskrach van 1929, de ergste in de geschiedenis van de VS, en de crisis van de jaren dertig die uitmondde in de Tweede Wereldoorlog zullen in het niet vallen bij de uitbarsting van de huidige crisis. De Patriot Act, inclusief aanvulling, ligt klaar voor de installatie van de openlijke dictatuur, en de oorlog tegen het 'internationale terrorisme' is al volop aan de gang. Ook in Nederland wordt hard gewerkt aan de politiestaat waarin de 'vrijheid' wordt opgeofferd aan de 'veiligheid'. Bezuinigingen en afbraak over de gehele linie, maar wel meer geld voor 'terrorismebestrijding en veiligheid'. In de crisis toont het kapitalisme zijn ware gezicht. Eerst het zuur en dan het zoet, zo luidt de volksverlakkerij van Zalm. Draconische bezuinigingen van veertig miljard gulden bieden geen enkel uitzicht op zoet, maar alleen maar op nog veel meer zuur. De Geus dreigt dat de vakbonden het prille economische herstel niet met acties in de knop moeten breken, waarmee hij op voorhand de zwarte piet aan het volk toespeelt, dat niets anders doet dan opkomen voor zijn eigen belang. Ook dat is volksverlakkerij want als er iémand is die het prille herstel in de knop breekt, dan is het wel De Geus in eigen persoon met een afbraakbeleid dat een desastreuze uitwerking heeft op de economie.
Toegenomen concurrentie en vergrijzing
De macht van de dingen over de mensen, het bezit van kapitaal dat onderhevig is aan rot, maakt van de kapitaalbezitters terroristen van de ergste soort. De leugens en het bedrog zijn grenzeloos als het gaat om hun eigen voortbestaan en zelfs volkerenmoord, ook op het eigen volk, gaan zij niet uit de weg. De kudde zwijgt, laat de kop hangen en volgt de maag. Zo geven zij hun terroristenleiders vrij spel dat zij des te meer zullen uitspelen. Hun argumenten: de toegenomen concurrentie en de vergrijzing. En gelijk hebben zij. De strijd om het rendement op hun kapitaal in concurrentie met andere kapitalen vereist een steeds grondiger uitbuiting van mens en natuur, en langer werken maakt daar deel van uit. Alleen is het resultaat precies het omgekeerde van het beoogde: hoe onbarmhartiger de uitbuiting, hoe lager het rendement. En voor de werkende mens: hoe meer en hoe harder hij moet werken, hoe meer hij aanhangsel wordt van het kapitaal, hoe minder hij verdient, hoe minder hij leeft en hoe meer hij van zichzelf, van zijn medemens en van de natuur vervreemdt, alsmede van zijn eigen natuur. Het rottingsproces in het kapitaal leidt onherroepelijk tot oorlog. Terwijl de herdenkingen van de Tweede Wereldoorlog elkaar opvolgen, is de volgende wereldoorlog alweer in de maak. Nu al is het menselijk leed niet meer te overzien. De koele rekensom van het kapitaal is harteloos en vernietigend.
Bevrijding van de illusie
Wat te doen? Bewustwording is de eerste stap naar verandering. Dat betekent de dingen zien zoals zij zijn en niet zoals zij ons worden voorgespiegeld door lieden die er groot belang bij hebben de schone schijn op te houden, ons dus de illusie voorhouden. De conclusie uit de studie van het IMF maakt deel uit van deze campagne. Maar waarom deze geruststelling als er geen reden voor ongerustheid zou zijn? Daar is nu juist wel reden voor en de sterk gestegen prijzen van goederen, waaronder die van olie, zijn daarvan het bewijs. Het financiële establishment bezweert ons enerzijds dat die stijging geen enkel probleem is, en anderzijds dat de sterk gestegen prijs van olie een dipje in het sterke herstel van de economie van de VS heeft veroorzaakt, dat overigens slechts tijdelijk zou zijn. Alles wordt in het werk gesteld de aandacht af te houden van de goederen en gericht te houden op aandelen en obligaties, en de gehele financiële pers wordt daarvoor ingezet. Desondanks is het slechts een kwestie van tijd voordat het sprookje aan diggelen gaat. De enorme geldcreatie, die nodig is om het financiële systeem op de been te houden, is tegelijkertijd de doodsteek voor het systeem. Het kapitaal heeft zijn eigen bewegingswetten die noodzakelijk leiden tot vernietiging, niet alleen van kapitaal maar ook van mensenlevens. Dat is niets nieuws en dat zal voortduren tot de kudde tot leven komt, het volk ontwaakt, niet langer alles over zich heen laat komen maar het hoofd opricht, de concurrentie en het individualisme beantwoordt met vereniging en samenwerking, en in gezamenlijke actie een einde maakt aan alle oplichtingspraktijken van de kapitalistische elite. Van die elite en zijn vrienden in de politiek hoeft het volk niets te verwachten want zij hebben nu juist belang bij de bestaande toestanden en zullen zich met hand en tand verzetten tegen de afschaffing van de uitbuiting. Nee, de positieve verandering kan alleen van de werkende bevolking zelf komen. Zij zullen alle verhoudingen op hun kop zetten, zij zullen de heerschappij over de dingen verwerven zodat de mens niet langer door die dingen wordt beheerst. De eerste stap is de bevrijding van de illusie.
