Wat ze echt willen de rechtse ballen
Bolkestein's afscheidsrede
En de wereld had dorst ...
|
Frits Rechtleijn
Het gaat om de uitvoering van de Lissabon-agenda van 2000, laten we daar duidelijk over zijn. Het maakt ook niet uit of je Kok, Bolkestein, Balkenende of Schröder heet, om over lieden die zichzelf sociaal-liberalen noemen, zoals Fisher, Brinkhorst en een toenemend aantal partijbestuurders in GroenLinks maar helemaal te zwijgen. Allen zijn het erover eens dat "het zo niet langer kan". Alleen omvang, tempo en wijze van presenteren zijn anders.
Bij sommigen, zoals in GroenLinks die net de Europese Grondwet omarmd hebben, gaat het om de eerste schreden op het neoliberale pad, op weg naar een glansrijke carrière, zoals Fisher in Duitsland. Bij anderen, zoals lieden van het slag Bolkestein, om het definitief om zeep helpen van de laatste restanten van socialistische idealen. De praktische resultaten lopen nauwelijks uiteen.
Sommigen noemen het zijn afscheidsrede als EU-commissaris, de toespraak die Bolkestein op 21 september in Brussel hield voor het Vlaams Economisch Verbond, de Belgische tegenhanger van VNO-NCW. Goed gezelschap dus. Tijdens zo'n onderonsje wordt er makkelijk gekletst en lijkt de rest van de wereld ver weg. Het nieuwe Europa bestaat voor Bolkestein en zijn vrienden al. Zij leven in een ondernemend Europa.
Ondernemerschap hersteld
"In het Europa van nu is ondernemerschap gelukkig weer in ere hersteld. De Europese Unie heeft zich ten doel gesteld in 2010 de meest moderne en dynamische economie ter wereld te hebben. Om dat te bereiken is modern ondernemerschap vereist met creativiteit, innovatie en commercieel inzicht. Ook de nieuwe Commissie onder leiding van de heer Barroso die op 1 november aantreedt, heeft dit zogenoemde Lissabon-doel hoog in het vaandel staan." Goed, het werd dan wel geen 1 november, maar dat is bijzaak. Waar het wél om gaat is dat de Lissabon-agenda als centrale kwestie wordt benoemd. Voor een beter begrip van wat er op sociaal-economisch gebied speelt in alle Europese landen is dat van groot belang. Het gaat ook niet om geringe zaken: "Het ambitieniveau van het Lissabon-proces is hoog. De meest moderne economie ter wereld betekent moderner dan die van de VS. Op het ogenblik is de Amerikaanse economie sterker, dynamischer en veerkrachtiger. Amerikanen hebben een 'can do'-mentaliteit, terwijl Europeanen eerder risicoschuwend zijn. Er is de komende zes jaar nog veel te doen en laat me duidelijk zijn: er is geen alternatief voor een sterke concurrentiepositie. Een gezonde economische basis is het beste sociale beleid omdat het zorgt voor blijvende werkgelegenheid. Socialisten zeggen vaak dat de vrije markt niet sociaal is. Dat is onzin. Wie banen creëert is socialer dan wie sociale uitkeringen uitdeelt. Liever de warmte van een baan dan de kilte van een uitkering."
Nietszeggende one-liners
De tekst van zijn toespraak, waar we de volgende keer op terugkomen, staat vol van dit soort one-liners. Toch is het aardig om deze grove vertekening van de werkelijkheid eens wat nader te bekijken. Volgens Bolkestein zou de vrije markt wél sociaal zijn, want de ondernmers creëren banen. Waar haalt hij het lef vandaan op het moment dat overal duizenden mensen op straat worden geschopt. Tekenend voor deze fase in het kapitalisme is nu juist de reusachtige afbraak van de structurele werkgelegenheid. Wat er voor terugkomt zijn flexibele arbeidscontracten en freelance werk. Wat er voor terugkomt zijn banen waar langer moet worden gewerkt voor minder loon. Hoeveel ondernemers strijken trouwens subsidie op om 'mensen aan het werk te helpen'? Wie probeert deze leugenaar voor de gek te houden? Het is goed dat er nog een minimum aan sociale voorzieningen is om het groeiende aantal werklozen en uitkeringsgerechtigden op te vangen en een minimumvoorziening te bieden. Wie, mijnheer Bolkestein, zorgt er eigenlijk voor het geld dat nodig is om de maatschappij draaiend te houden? Dat zijn niet de ondernemers, maar de miljoenen werkenden op de wereld. Zij produceren de meerwaarde, zij moeten hun arbeidskracht aanbieden voor een gering percentage van wat er wordt geproduceerd. Zij lopen veel meer risico dan welke ondernemer ook. De echte ondernemers zijn de arbeiders, niet andersom. Zonder het werk van dit miljoenenleger zou er geen welvaart zijn, mijnheer Bolkestein. Dat begint de bevolking weer in te zien. Uw neoliberale prietpraatjes zijn hol en worden doorzien. De stuwende kracht van een moderne economie komt van de arbeiders, niet van de ondernemers, noch van overheidsambtenaren of partijfunctionarissen.
Bevolking de dupe van neoliberale aanvallen
Het was en is de gewone man of vrouw in de straat die uiteindelijk het gelag betaalt van de neoliberale politiek. Meestal door werkloosheid of inkomensverlies. Velen dachten een baan voor het leven te hebben maar in werkelijkheid bleek de arbeidsplaats broos te zijn. Staatsbedrijven werden door de vrije markt-goeroes gedwongen om te reorganiseren en te privatiseren, waarbij de les was: hoe meer geprivatiseerd, hoe duurder en hoe slechter en minder bereikbaar de dienstverlening.
Ook het begrip solidariteit werd door rechtse politici uitgehold. Het stelsel van sociale zekerheid is gebouwd op solidariteit. Maar rechtse politici die de belangen verdedigen van de rijken en grootaandeelhouders werkten systematisch stap voor stap aan de overheveling van financiële middelen uit de publieke kas naar de bankkluizen van een kleine groep. Sociale zekerheid brokkelt af door toedoen van ondernemers die de noodzakelijke sociale basis van een land verwaarlozen. Als bedrijven of hele sectoren hun winstmarges aanzienlijk vergroten, is het onmogelijk een sociaal stelsel overeind te houden.
"Soms moet men harde waarheden durven zeggen, moet men de mensen met de neus op de feiten duwen en het publiek wakker schudden. Wie dat doet, oogst niet altijd populariteit van de tijdgenoten die klaar staan met hun verwensingen, maar uiteindelijk bewijst men de bevolking een dienst. Want zachte heelmeesters maken stinkende wonden", zegt u. Op dit punt zijn communisten het helemaal met u eens. Zij zullen daarom doorgaan, mijnheer Bolkestein, met het ontmaskeren van uw gevaarlijke praatjes en leugens.