"Wij hebben het strengste vluchtelingenbeleid in Europa"


Stop racisme en vreemdelingenhaat. De jeugd geeft het voorbeeld.  


Verdonk medeschuldig aan het creëren van vreemdelingenhaat in Nederland.  

Intervieuw met Annabelle Schouten (*)

Over de moord op Pim Fortuyn en Theo van Gogh. Over Nederland, dat ooit bekendstond als liberaal en tolerant. En over de samenhang tussen de sociale afbraak en de verrechtsing. (1)

Nederland was er altijd trots op zich te kunnen beroepen op vrijheid en tolerantie. Dat lijkt nu voorbij te zijn, als je kijkt naar de aanslagen op kerken en moskeeën. Hoe heeft het zover kunnen komen?

De tijd dat Nederland tolerant was, ligt inmiddels ver achter ons. We lopen nu voorop met het strengste vluchtelingenbeleid in Europa; 26.000 vluchtelingen moeten het land uit. Ook doet Nederland actief mee aan de Amerikaanse oorlog in Irak. Aan het roer van Nederland staat een rechtse regering van christen-democraten en conservatieve liberalen. Deze regering zegt de economische en sociale problemen hier te willen oplossen door middel van drastische bezuinigingen en hervormingen.

Na de moord op Fortuyn raakte Nederland politiek gepolariseerd. Extreemrechts en neofascisme herrezen en de vreemdelingenhaat groeide. Extreemrechts, bijvoorbeeld Nieuw Rechts van Michiel Smit, hebben wel degelijk veel invloed. De moord op Theo van Gogh bracht de ontevredenheid tot uitbarsting. Het is bijna ongekend in de Nederlandse geschiedenis dat dit soort aanslagen worden gepleegd. Het doet mij sterk denken aan wat er in Duitsland gebeurde in de jaren dertig (rijksprogrom). Positief is wel dat mensen zich uitspreken tegen het geweld. Na de brand in een school in Uden (Brabant, Zuid-Nederland) gingen 6.000 mensen de straat op, allochtoon en autochtoon zij aan zij, zoals het hoort!

Duitse politici, die de sociale afbraak willen inzetten, stellen graag Nederland als voorbeeld. Hebben de ingrepen in het sociale stelsel, die in Nederland vroeger zijn begonnen, tot deze ontwikkeling bijgedragen?

De ingrepen in de sociale zekerheid hebben alles te maken met de gebeurtenissen van de afgelopen tijd. Het brengt mensen in onzekerheid en dat reageren ze af op een zondebok. Extreemrechts springt hier handig op in. Dat Nederland sinds Fortuyn gepolariseerd is geraakt, heeft ook positieve kanten. Het vluchtelingenbeleid van minister Verdonk van Vreemdelingenzaken bracht tienduizenden mensen op de been en tientallen actiegroepen zagen het licht. De maatregelen van het kabinet veroorzaakten een golf van protesten: op verschillende plekken is gestaakt, zijn estafette-acties gevoerd in de bedrijven, het hele land stond op zijn kop. Vooral de ingrepen in de VUT en prepensioen kwamen hard aan. Op 2 oktober demonstreerden 300.000 mensen in Amsterdam, een ongekend hoog aantal voor Nederlandse begrippen. Ineens was er enkele weken geleden weer sprake van een akkoord tussen regering en vakbonden en het verzet in de samenleving is geluwd.

En op dat moment werd Theo van Gogh vermoord, waarna alle aandacht zich richtte op de oorzaken, het integratievraagstuk, terrorisme enz. Het komt de regering in zekere zin goed uit dat dit is gebeurd: het leidt de aandacht van de bevolking af van de werkelijke oorzaken van haar problemen: het economische systeem en de crisis.

Vice-premier Zalm heeft de 'oorlog tegen het terrorisme' verklaard. Zogenaamde antiterroristische maatregelen worden getroffen, die onze rechten flink aantasten en heel veel geld kosten. En dat slikt de bevolking, omdat ze bang is gemaakt, bang voor het 'moslimterrorisme'. Verdere sociale verslechteringen worden straks geruisloos doorgevoerd.

Een racistische politicus als Fortuyn werd tot grootste Nederlander gekozen - kan men daaruit concluderen dat de meerderheid van de Nederlanders racistische politiek steunt?

Nee, zeker niet! De meerderheid van de Nederlanders heeft niet meegedaan aan deze verkiezing. Nadat een fout bij het tellen was geconstateerd, bleek niet Fortuyn de grootste Nederlander, maar Willem van Oranje. En daar komt bij dat de hele achterban van Fortuyn (de Lijst Pim Fortuyn - LPF) was gemobiliseerd via internet om de uitslag te beïnvloeden. Maar dat doet niets af aan het feit dat veel mensen in Nederland hem zagen als iemand die zei waar het op stond. Vraag aan een willekeurige Nederlander wat Fortuyn voor het land heeft gedaan en hij of zij zal zeggen: hij maakte de politiek weer levendig. Hij was een uitermate goed debater en had een bepaald charisma waar men voor viel.

Dat wil niet zeggen dat deze mensen allemaal racisten zijn. Fortuyn roerde precies die problemen aan, die het toenmalige paarse kabinet liet liggen. Vooral in Rotterdam, waar de sociaal-economische tegenstellingen heel groot zijn en waar heel veel buitenlanders wonen. De problemen die hij signaleerde waren juist, maar de oorzaken en de oplossingen die hij er voor aandroeg waren zeer rechts. Nederland moest maar op slot, want het land was 'vol' of 'druk', zoals hij later zei want vol mocht hij niet zeggen. Natuurlijk wees hij er niet op dat werkloosheid samenhangt met de crisis en met deze economie, maar gaf de migranten de schuld. Achter hem en zijn partij staan grote bedrijven uit de omgeving van Rotterdam (vastgoedmakelaars).

Wat jammer genoeg weinig mensen weten, zijn de ideeën van Fortuyn op sociaal en economisch gebied. Hij was heel erg tegen de werkende mensen, keek op hen neer en wilde alles wat nog niet geprivatiseerd is in Nederland privatiseren (hij had een hekel aan overheidsdiensten). Logisch als we weten uit welke hoek hij en zijn partij geld kregen.

Moet men er misschien vanuitgaan dat fascistische krachten in opkomst zijn in Nederland?

Fascistische krachten zijn zeer zeker actief in Nederland. Daar krijgen en hebben ze ook altijd alle ruimte voor gekregen, want 'vrijheid van meningsuiting' betekent hier alles mogen zeggen, ook als dat in strijd is met artikel 1 van de grondwet (die elke vorm van discriminatie op grond van religie, politieke overtuiging enz. strafbaar stelt).

Er zijn verschillende neonazi-bewegingen actief, vooral onder jongeren vinden ze gehoor. Organisaties als Voorpost, Stormfront, Nationale Alliantie en Nieuw Rechts laten meer en meer van zich horen. Ze zijn wel behoorlijk versplinterd, elke week liggen de nazi's wel overhoop met elkaar en richten ze weer een andere groepering op.

Deze groepen zijn weliswaar gevaarlijk, kijk naar de aanslagen op islamitische gebouwen, vluchtelingencentra en de bedreigingen. Maar het grootste gevaar schuilt in populistisch extreemrechts. Een parlementslid van de liberalen (VVD), Wilders, is opgestapt en wil nu een nieuwe conservatieve rechtse partij oprichten. Volgens de laatste peilingen zou hij op 20 zetels kunnen rekenen. Deze partij van Wilders samen met Nieuw Rechts, die zich net als het Vlaams Blok in België probeert te profileren als een nette nieuwe rechtse partij, maakt een kans om in het parlement te komen. Net als Fortuyn benoemt hij de problemen en wijst daarvoor een zondebok aan: de moslims, de migranten, de buitenlanders. Het ziet er in elk geval slecht uit voor Nederland. Want dit soort partijen, net als Fortuyn, doet de gevestigde rechtse partijen nog verder naar rechts verschuiven. Jaren geledenwerden fascisten (destijds Janmaat van de Centrum Democraten) veroordeeld wegens racisme, als hij zei dat vluchtelingen het land uit moesten. Nu voert minister Verdonk dit beleid gewoon uit. Nu heet dat: 'vrije meningsuiting'.

Welke politieke krachten maken gebruik van het huidige conflict?

Niet alleen fascisten, extreemrechtsen gebruiken de gebeurtenissen van de afgelopen tijd voor hun belang. Ook gevestigd rechts en zelfs sociaal-democraten. Het kabinet verklaart de 'oorlog tegen het terrorisme' en kan nu, door in te spelen op de woede en de angst na de moord op Van Gogh, allerlei vrijheidsbeperkende maatregelen doorvoeren. De bevoegdheden van de AIVD (geheime dienst) worden nog verder uitgebreid en informatie-uitwisseling tussen politie en justitie wordt gereorganiseerd. Telefoons aftappen en huisdoorzoekingen worden makkelijker, er zijn speciale antiterrorisme-eenheden opgericht. Het hele klimaat verrechtst en daar heeft dit kabinet alleen maar belang bij na alle sociale onrust van de afgelopen maanden.

Welke krachten verzetten zich tegen deze ontwikkeling?

Gelukkig zijn er ook veel initiatieven die zich tegen deze ontwikkelingen verzetten. Ik had het al over de 6.000 mensen, die na de brand op de islamitische school in Uden de straat op gingen tegen het geweld en de haat. Actie-posters zijn verspreid met 'Ik haat haat'. Een bekende schrijfster, Anja Meulenbelt, is een campagne Stop de Hetze begonnen. In Rotterdam wordt op zaterdag 20 november een demonstratie gehouden tegen racisme en oorlog.

Van 9 tot en met 11 november vond in Groningen de eurotop van de ministers van Integratie en Vreemdelingenzaken plaats om te praten over migratie, integratie en terrorisme... Drie dagen lang organiseerde platform N10 acties, workshops, debatten en een demonstratie, waar ongeveer 300 mensen aan deelnamen. Bij de Kristallnacht-herdenking op 9 november kwamen 400 mensen op de been, wat in jaren en jaren niet was gebeurd. Eén van de sprekers Celine van der Hoek (AFVN - BvA), overlevende van Auschwitz, koppelde het verhaal over de rijksprogrom met het repressieve vluchtelingenbeleid. Een andere spreker, Nederlander die moslim is geworden, riep op basis van zijn geloof op tot verdraagzaamheid in de samenleving.

Wat doet de AFVN?

De AFVN - Bond van Anti Fascisten opgericht in 1975 wil de herinnering levend houden aan de Tweede Wereldoorlog, het fascisme en aan het verzet. Dat doet de organisatie door middel van brochures en videobanden over wat fascisme is en door bezoeken van ooggetuigen aan scholen. Elk kwartaal verschijnt het blad de Anti Fascist, waar niet alleen artikelen in staan over toen, maar vooral ook over de dreiging van fascisme en oorlog nu. Veel aandacht wordt besteed aan de schending van het internationaal recht bij de oorlogen tegen Joegoslavië en Irak, aan het zogenaamde tribunaal in Den Haag en aan de militarisering van Europa. De AFVN staat ook met de Anti Fascist bij acties en demonstraties. We nemen ook deel aan het Nederlands Sociaal Forum dat van 26 tot en met 28 november plaatsvindt in Amsterdam. De AFVN gaat een workshop geven over wat fascisme is. We willen meer jongeren bereiken. Want onze generatie moet die fakkel van verzet overnemen en brandende houden!

(8) Annabelle Schouten, 1982, studeert geschiedenis en is lid van het bestuur van de Communistische Jongeren Beweging (CJB), de jongerenorganisatie is verwant aan de NCPN. Ze is ook lid van de Antifascisten Oud-Verzetsstrijders Nederland - Bond van Antifascisten, een zusterorganisatie van deVVN/BdA.
(1) Interview: Peter Wolter jungeWelt