'Gisteren pakjesavond, vandaag de zak'

DSM schrapt honderden banen

Wilco Mulhuijzen

Op 6 december maakte DSM de eerder aangekondigde maatregelen, om de businessgroep DSM Anti Infectives (DAI) weer winstgevend te maken, bekend. Die logen er niet om. Wereldwijd verdwijnen bij de DAI honderden banen. De grootste klappen vallen in Delft waar de DAI wordt gehalveerd door het verlies van 224 volledige arbeidsplaatsen.

Vlak voor de Tweede Wereldoorlog werd door Alexander Fleming de werking van penicilline ontdekt. Tijdens de oorlog werd in het grootste geheim verder gewerkt aan het onderzoek naar de productiemethoden om penicilline op industriële schaal te gaan produceren bij de toenmalige Nederlandsche Gist en Spiritusfabriek. De schuilnaam Bacinol herinnert daar nog aan. Na de oorlog bleek dat men in Delft net zo ver of zelfs verder was met de ontwikkeling van productiemethoden als in de VS en Engeland. Dus werd vlak na de oorlog begonnen met de productie van penicilline in Delft.

De productie groeide en er werden ook andere producten voor antibiotica geproduceerd. Toen DSM, inmiddels heette het Gist-brocades, het bedrijf overnam was het de grootste producent ter wereld van penicilline en producten voor antibiotica. Sinds vorig jaar wordt echter verlies geleden. De oorzaken die hiervoor worden aangevoerd zijn: de lage dollarprijs en de lage prijzen op de penicillinemarkt.

Reorganiseren

Om de problemen te lijf te gaan werd het project Atlas gestart. Inderdaad genoemd naar de mythologische figuur die de wereld op zijn schouders torst. Een klus die niet te klaren is. Dit project moest onderzoeken hoe op zeer korte termijn de DAI weer winstgevend kon worden door kostenreducties. Als onderdeel van Atlas werd in Delft het project Luctor (ik worstel) gestart. In Zeeland zegt men er nog et emergo (en kom boven) achter. Verder dan worstelen dacht men blijkbaar niet.

De uiteindelijke uitkomsten van Luctor zijn de sluiting van één fabriek in Delft en de uitbreiding van de productie in India en China. Hiermee zijn in Delft 224 arbeidsplaatsen gemoeid. Dat betekent dat 250 mensen hun baan verliezen. Daar is nog niet het vervolgverlies van arbeidsplaatsen bij gerekend. Zo verdwijnen er banen bij de onderaannemers. Delft heeft dan nog maar één fabriek waar antibiotica geproduceerd wordt. Niet toevallig is dat een fabriek met een hoogtechnologisch niveau, maar ook die moet op haar tellen passen. Zo moet deze fabriek in vijf jaar tijd haar productie verdubbelen.

Reacties

De reactie van de vakbonden is dat het onvermijdelijk is dat pijnlijke maatregelen moeten worden genomen en dat het bedrijf gehouden zal worden aan eerdere afspraken. De ondernemingsraad was op het moment van de aankondiging ontbonden, want op 6 december was de laatste dag van de OR-verkiezingen. Al met al een zware eerste klus voor de nieuwe OR. Het personeel reageerde verschillend. De een gelaten, de ander boos of verdrietig. Een van de arbeiders verwoordde het als volgt: "Gisteren was het pakjesavond, vandaag krijgen we de zak. Fijne feestdagen gewenst."

Enige actiebereidheid was vooralsnog te bespeuren. Dat kan eigenlijk ookniet anders want de reorganisaties lijken elkaar steeds sneller op te volgen en de mensen zijn volledig murw gebeukt. Wat ook een rol speelt is dat er een doorlopend sociaal plan met de vakbonden is afgesproken. Dus het bedrijf heeft die flank al beschermd. Het enige gevecht hierbij zal zijn dit sociaal plan regeringsproof te maken. Want er staan nogal wat punten in die door nieuwe wetgeving niet meer opgaan.

Toekomst

Deze reorganisatie zal uiteindelijk gevolgen hebben voor de hele Delftse locatie. De kosten van deze locatie zullen met het afnemen van de activiteiten niet omlaag gaan. Feitelijk kun je al op de volgende reorganisatie wachten. Zo staat de businessgroep die bakkerijproducten maakt uitdrukkelijk in de etalage. Uiteindelijk begint het idee post te vatten dat 'De Gist' in Delft een aflopende zaak is.

Hoe anders?

DSM doet dit natuurlijk niet voor de lol. De primaire doelstelling van bedrijven in een kapitalistische maatschappij is immers winst maken. Als dit niet of onvoldoende het geval is worden fabrieken gesloten of verplaatst naar regio's waar wel winst is te maken. In een socialistische wereld wordt geproduceerd voor de behoeften van de mensen en is winst niet het doel. Er is dus een wereld te winnen, een wereld waar geldt: "Eerst de mensen, niet de winst."