Klassiek en actueel...
'Leo Tolstoj is dood. Zijn universele betekenis als kunstenaar en zijn universele faam als denker en prediker weerspiegelen elk op zijn eigen manier de universele betekenis van de Russische revolutie. Tolstoj kwam als groot kunstenaar voor het voetlicht in de jaren dat de lijfeigenschap nog hoogtij vierde. In een reeks geniale werken, die hij heeft geschapen in meer dan een halve eeuw van literaire activiteit, heeft hij voornamelijk schetsen gegeven van het oude Rusland van voor de revolutie, dat ook na 1861 nog in een staat van halve lijfeigenschap bleef verkeren, het landelijke Rusland, het Rusland van de landheer en de boer. In zijn beschrijving van deze periode in de geschiedenis van Rusland is Tolstoj erin geslaagd zoveel grote vraagstukken aan de orde te stellen en kon hij tot zulke hoogten van artistiek vermogen stijgen, dat zijn werken gerekend worden onder de beste die de wereldliteratuur heeft voortgebracht. Het tijdperk van voorbereiding op de revolutie in één van de landen die zuchtten onder de laars van de slavenhouders is dankzij de geniale belichting die Tolstoj heeft gegeven, geworden tot een stap vooruit in de artistieke ontwikkeling van de hele mensheid. Tolstoj als kunstenaar is slechts bekend bij een onbeduidende minderheid, zelfs in Rusland. Om zijn grootse werken ook in de realiteit te maken tot een bezit van allen, daarvoor is strijd nodig en nog eens strijd tegen de maatschappelijke structuur, die miljoenen en tientallen miljoenen mensen veroordeelt tot onwetendheid, terreur, dwangarbeid en armoede, daarvoor is een socialistische omwenteling nodig. (...)
Lenin, het begin van een artikel naar aanleiding van de dood van L.N. Tolstoj, november 1910.