De Cubaanse Revolutie is sterk genoeg om terug te keren naar een socialistische planeconomie. Door de 'Speciale Periode' opgedrongen vormen van individualisme zullen worden teruggedraaid. Dit is de boodschap die de Cubaanse regering de laatste weken laat horen. De Cubaanse regering zal het politieke systeem nooit opofferen voor kortstondige economische voordelen.
Allerlei vormen van toegevendheid aan individuele overlevingsstrategiëen, die in de praktijk hebben geleid tot grote en kleine verschillen in inkomen en bestaansniveau, worden langzaamaan weer gecollectiviseerd. Daardoor kan op tal van gebieden de scheefgroei die tot veel ergernis in de Cubaanse samenleving leidde worden aangepakt. De grote meerderheid van de Cubaanse bevolking ziet de nieuwe maatregelen als een stap voorwaarts, alhoewel in de kringen van direct getroffenen uiteraard ook gemor voorkomt.
De gevolgen van de aanpak treffen de Cubanen die hun bestaan enigszins hebben kunnen verbeteren door voor eigen rekening te werken. Volgens sommige bronnen kregen in 1993 nog 209.000 Cubanen een vergunning om voor eigen rekening te werken. Vorig jaar was dit aantal al gedaald tot 150.000. Op een bevolking van 10 miljoen mensen gaat het dus inderdaad om een relatief kleine groep.
Zij blijven maar speculeren over de gevolgen na de dood van Castro. De president is immers 78 jaar oud en de afgelopen jaren enkele malen flauw gevallen en brak bij een val zelfs zijn knieschijf. Dat Castro daarna, zoals van ouds, weer langdurig in het openbaar optrad, verzwijgen zij maar liever. Hun droom is een omwenteling na het overlijden van Fidel Castro. Maar ze zouden eens zonder vooringenomenheid moeten gaan kijken op Cuba. De Cubanen staan in overgrote meerderheid klaar om hún revolutie voort te zetten en te verdedigen tegen elke aanval van buitenaf, met of zonder hun geliefde leider!
De nieuwe economische maatregelen zijn bedoeld om terug te keren naar een meer collectieve, socialistische maatschappij, die noodgewongen sinds de ineenstorting van het socialisme in Europa, onder druk kwam te staan. Castro benadrukte onlangs dat Cuba er weer voldoende bovenop is gekomen om de noodmaatregelen langzaam maar zeker weer af te breken. De dollar is 'oneervol ontslagen' en de economie is weer terug in de handen van centrale overheidsplanners, 'waar dit thuis hoort'. Cuba's economische 'motor', zei hij recent, zijn niet vrije-markt-hervormingen, maar deals met socialistisch China en patriottisch Venezuela. Venezuela is een belangrijke bondgenoot vanwege de olieleveranties.
Onze anti-Cubanen begrijpen ook niet dat de Cubaanse Revolutie en haar leiders een voorbeeldfunctie hebben voor de progressieven in heel Zuid-Amerika. Of begrijpen ze dat juist wel?
De Centrale Bank van Cuba is voortaan weer direct betrokken bij de toestemming voor buitenlandse transacties. Alle staatsbedrijven kregen eerder al de opdracht alle dollars die zij in bezit hadden - meestal vanwege export - over te maken op een aparte bankrekening. Buitenlandse zakenlieden ondervonden dat ze geen chèques meer konden uitschrijven bij transacties maar daadwerkelijk naar de bank moesten om hun zaken te regelen. De Cubaanse regering wil een einde maken aan vormen van corruptie en zwarte-marktactiviteiten.
Ook eurocommissaris Louis Michel ontgaat al deze ontwikkelingen niet. Hij wil dat Cuba en EU zo snel mogelijk definitief een punt zetten achter de diplomatieke crisis. De relaties tussen Cuba en de Europese Unie "kunnen snel genormaliseerd worden", verklaarde de Europese commissaris voor Ontwikkelingssamenwerking, Louis Michel, na een bezoek aan Cuba. Daarmee lijkt een einde te komen aan een diplomatiek conflict dat bijna twee jaar duurde.
Cuba is sterk genoeg om socialisme verder te ontwikkelen
Het is duidelijk. Cuba is sterk genoeg en heeft voldoende vrienden om haar socialistische Revolutie verder te versterken. En dat gebeurt tot groot ongenoegen van al haar tegenstanders. Dat maakt de situatie ook gevaarlijker, want de politiek van aanvallen van binnenuit wordt steeds minder mogelijk op Cuba. Er blijven alleen nog grove, militaire middelen over om Cuba weer in Westerse handen te krijgen. We zullen zien wat de Nederlandse tak van de CIA de komende tijd zal gaan roepen, na zijn mislukte pogingen om Cuba politiek te isoleren, om het toerisme naar Cuba te treffen en om de groeiende handelsrelaties te verstoren.