Mooie Woorden

Het spook


 

Rinze Visser

In tijdschriftenartikelen, in interviews en essays klinkt - als het over de politieke stand van zaken gaat - steeds vaker de opvatting dat goede bedoelingen per definitie eindigen in ellende. En omdat ook bij opvattingen de kans op 'voortschrijdend inzicht' bestaat is het heel wel mogelijk dat over enige tijd het fascisme, waar het zijn bedoelingen betreft, het voordeel van de twijfel wordt gegund. Want ook het omgekeerde zou dan moeten opgaan: alle ellende komt voort uit goede bedoelingen...

Met het rechtser worden van de politiek, voor de kapitalistenklasse nodig om langs wettige wegen macht en machtsinstrumenten van de arbeidersbevolking een paar koppen kleiner te maken, worden eertijds als beschaafd ervaren voorzieningen en instellingen als verdachten voor het Rechtse Tribunaal gesleept. Oók met als resultaat dat nogal wat progressieven de 'revolutionaire tribune' hebben ingeruild voor het politieke schaamhok of voor een ander politiek uniform.

Beschaafd, beschaving. Koppeling van de uitkeringen aan de loonontwikkeling; betaalbare volkshuisvesting (desnoods met huursubsidie); belastingen en ziekenfondspremies naar draagkracht; gratis basisonderwijs; studeren ook mogelijk voor kinderen van arbeiders; recht op uitkering bij werkloosheid of arbeidsongeschiktheid; rechtsbijstand, óók voor mensen met lage inkomens. Deze voorbeelden en nog veel meer behoorden tot het interieur van het hoogontwikkelde kapitalisme. Tafels, stoelen en kasten waarvoor in kringen van de burgerij de neus werd opgetrokken. Meubilair, dat als het aan hen lag en als de kansen zouden keren, zo snel mogelijk als grof vuil op straat zou worden gezet.

Hun haat tegen het communisme gold en geldt niet slechts landen waar communisten de regering vormden, maar minstens zo groot was en is de haat tegen de 'aanverwante artikelen' in het eigen land, waarvan zij - overigens terecht! - menen dat die óók communistisch zijn... Zelfs nu, nu de afbraak ervan al jaren aan de gang is en het walhalla voor de kapitaalbezitters en aanhang al nabij is, wordt nog openlijk geschreven dat ons land 'doodgeproletariseerd' is, met andere woorden: doordat de arbeidersbevolking rechten had, is dit land als levende natie kapotgemaakt. Met nog andere woorden: alles wat nu nog over is aan sociale verworvenheden moet zo snel mogelijk voor de bijl. Nederland moet volgens hen totaal 'ontproletariseerd' worden; alle macht aan de elites...

Hoeveel mensen zijn er niet die de huidige ontwikkelingen negatief beoordelen, die zich willen verzetten tegen de toenemende macht van het kapitaal en zijn ultrarechtse politiek? Veel! Maar tóch zullen daarvan weer velen schrikken van het communisme/socialisme als een alternatief. Onvrijheid, onderdrukking, concentratiekampen, dood en ellende, dat is wat veel mensen door de mediamanipulatie zijn gaan associëren met communistische politiek, met socialisme.

Maar is er een ander alternatief? Vanaf het moment dat in het eerste land in de wereld een socialistische revolutie zegevierde, werd de oorlogspropagandamachine in stelling gebracht. Niet onverwacht. Hadden, toen het communisme nog maar in het embryonale stadium verkeerde, de opstellers van het Communistisch Manifest al niet gezien dat diegenen die alles bij het oude wilden laten, het communisme als iets vreselijks voorstelden?

Het is zeker ook en zelfs vooral een taak van communisten de geschiedenis van het reëel bestaand en bestaand hebbend socialisme te bestuderen. Al teveel zijn beschuldigingen met beschuldigingen, vragen met tegenvragen, beantwoord. Al teveel is er vanuit het defensief gereageerd. Vaak was dat door de situatie te begrijpen. Maar hij of zij die ervan overtuigd is te strijden voor een rechtvaardige zaak, niet alleen te vechten tegen kapitalistische onrechtvaardigheid, maar ook voor een humane socialistische maatschappij, laat zich van die overtuiging niet afbrengen door heftige kritiek. Ook niet als die kritiek, waar het feiten en cijfers betreft, deels zou kloppen.

De 'Verlichting', een belangrijke vooruitgang in de geschiedenis van de mensheid, waar momenteel ook anticommunisten en antisocialisten zo mee pronken, heeft ook veel tegenstand ondervonden; veldslagen en misslagen, teruggang en opgang. Dat alles heeft niet kunnen verhinderen dat wat historisch noodzakelijk is uiteindelijk bovenkomt en op zijn beurt weer de grondslag vormt voor verdere vooruitgang. Voor sommigen zal dit te optimistisch klinken, nu we in een periode van ernstige terugslag leven.

Maar we moeten ons realiseren wat oorlogspropaganda is. We moeten er ook van doordrongen zijn wat de omstandigheden waren. Als de Verenigde Staten van Amerika - op dit moment het machtigste kapitalistische land ter wereld - de hele wereld op het spoor willen zetten van bestrijding van het terrorisme, daarvoor burgerlijke grondrechten en vrijheden aantasten, soevereine staten binnenvallen, kortom: de hele wereld willen dwingen de oorlog aan het terrorisme te verklaren, omdat terroristen het gewaagd hebben de Verenigde Staten binnen te dringen en VS-statussymbolen met mensen en al te vernietigen, dan moet men zich ook eens verplaatsen in de positie van de destijds jonge Sovjet-Unie en later ook die van het socialistische statenblok.

Toen het 'spook van Europa' niet meer slechts met woorden werd aangevallen maar ook met wapens en manschappen, ook met hulp van binnenuit, was de situatie verre van romantisch en haakten de eerste sympathisanten al af, toen bleek dat het hier niet een openlucht-operaspektakel betrof, maar een echte revolutie die met wapens, zeg maar met harde hand, verdedigd moest worden. In de eerste socialistische staat was men zich bewust van de lessen van de Commune van Parijs. Wie niet in staat is de revolutie te verdedigen wordt zelf vernietigd!

Echter dit alles neemt niet weg - sterker: dat alles maakt het zelfs mogelijk - dat ontsporingen waarbij onschuldigen slachtoffer worden, plaatsvinden. Als we ervan uitgaan dat de hele geschiedenis van de mensheid een streven naar vooruitgang laat zien, dat dit met vallen en opstaan gebeurt - oorlogen, revoluties, contrarevoluties, volksverhuizingen - dan moeten we in staat zijn om zelf, zonder ons te laten leiden door de propaganda van de tegenstander, lessen te trekken uit de geschiedenis.