Gysi en Lafontaine: kopmannen van mogelijke nieuwe alliantie.
Gysi en Lafontaine: kopmannen van mogelijke nieuwe alliantie.
|
Dat de Duitse politiek in een staat van beroering verkeert wordt breed uitgemeten in de pers. Na een nieuwe nederlaag bij verkiezingen in een deelstaat, dit keer in Noordrijn-Westfalen - de bevolkingsrijkste deelstaat en al veertig jaar lang een SPD-bolwerk - kondigde bondskanselier Schröder vervroegde verkiezingen aan, mogelijk in september 2005.
Alle politieke partijen werden hierdoor verrast. De concrete plannen voor de nieuwe verkiezingen moeten nog uitgestippeld worden en ook de Duitse president moet zijn zegje nog doen, maar de partijen zijn al koortsachtig begonnen met de voorbereidingen voor de komende campagne.
Feitelijk vormde Noordrijn-Westfalen alleen maar de aanleiding voor Schröder's beslissing. Een van de diepere oorzaken is het enorme vertrouwensverlies dat de rood-groene coalitie geleden heeft als gevolg van haar neoliberale sociaal-economisch beleid en de nietsontziende afbraak van de Duitse verzorgingsstaat, wat allemaal samenviel in de ronduit asociale Hartz IV-wet.
De PDS was de enige partij in de Bondsdag die zich vanaf het allereerste begin van de sociaal-economische hervormingen verzette tegen de "Hartz wetten" (genoemd naar de regeringscommissie die de hervormingsagenda vaststelde); de - helaas slechts twee - PDS-parlementariërs in de Bondsdag stemden tegen Hartz IV. Onze partij sloot zich aan bij een brede protestbeweging tegen de hervormingen die zich uitbreidde tot een grote buitenparlementaire beweging in het oosten van Duitsland. Ook in het westen deed een nieuwe beweging zich gelden. Verzet tegen de regeringskoers leidde tot de oprichting van een brede alliantie van linkse krachten - teleurgestelde sociaal-democraten, vakbondsleden, activisten van Attac en andere bewegingen, voormalige PDS'ers, communisten, trotzkisten, enz. - die zichzelf de 'Wahlalternative Arbeit und Soziale Gerechtigkeit' (WASG) noemde. Deze beweging begint zich nu te transformeren tot een politieke partij met als doel deelname aan de landelijke verkiezingen, waardoor er verandering kan komen in de huidige situatie waarbij er geen enkele partij uit het westen in de Bondsdag vertegenwoordigd is die zich principieel verzet tegen de neoliberale koers van de regering. De partijvorming van de WASG is nog in volle gang.
Vanaf de oprichting van de WASG deed zich de vraag over de verhouding tot de PDS voor. Er bestond al een stilzwijgende overeenkomst tussen de leiders van de twee formaties om een onderzoek te doen naar de overeenkomsten in hun standpuntbepaling op diverse terreinen, om te bezien of een toekomstig samengaan, op zijn vroegst voor de oorspronkelijke verkiezingsdatum in september 2006, mogelijk was. Nu is de situatie gewijzigd. Alle politieke partijen staan onder enorme druk om op uiterst korte termijn te beslissen over hun allianties en partnerschappen. Voor het eerst heeft de WASG laten blijken dat een samenwerking met de PDS tijdens de komende verkiezingen en daarna wordt overwogen. Bovendien heeft Oskar Lafontaine, ex-voorzitter van de SPD, die de Duitse regering in 1999 als vice-kanselier verliet en toen ook afscheid nam van de SPD (die hij in de 90er jaren vertegenwoordigde), drie weken geleden tijdens een protestactie tegen Schröder's neoliberale beleid aangekondigd dat hij bereid zou zijn zich kandidaat te stellen, als de nieuwe linkse alliantie verwerkelijkt zou worden.
Ook de voormalige PDS-voorzitter Gregor Gysi kondigde zijn comeback in depolitiek aan en werd gepresenteerd als voorman van de PDS tijdens de komende verkiezingen.
Zodoende doet zich onverwachts de kans voor om in Duitsland een bredere coalitie van linkse krachten te vormen, die zeker de kiesdrempel van vijf procent zou kunnen halen om zo haar intrede te doen in de Bondsdag. Zeer optimistische peilingen zien deze nieuwe partij zelfs als de op twee na grootste macht in het toekomstige parlement. Dit nieuws heeft veel weerklank gevonden bij de bevolking, andere politieke partijen en de media. Er wordt gesproken over een historische gelegenheid om de linkse fragmentatie in Duitsland te overwinnen. Vooral de SPD en de CDU zijn bijzonder verontrust, omdat zij zich realiseren dat een voortzetting van het huidige regeringsbeleid, dat alleen nog maar verscherpt wordt in geval van de verwachte CDU-verkiezingsoverwinning, zal leiden tot nog meer verzet vanuit de bevolking en haar organisaties. Opeens zouden zij een sterke stem in het parlement hebben wat nu, ondanks de twee parlementsleden van de PDS, niet het geval is.
Aangemoedigd door de enorme, soms zelfs euforische verwachtingen van delen van de bevolking en vanuit de linkse hoek zelf zijn de PDS en de WASG onderhandelingen aangegaan over de mogelijkheden tot toenadering en samenwerking. Wat de verkiezingen betreft moeten er ingewikkelde vraagstukken opgelost worden: de Duitse kieswet staat geen verkiezingsblokken toe zoals 'Ulivo' in Italië. Alleen afzonderlijke partijen kunnen deelnemen aan de verkiezingen. Opgaan van de twee organisaties in één partij is echter onmogelijk op zo'n korte termijn, ook al omdat de WASG de partijvorming nog niet voltooid heeft. Beide organisaties moeten het risico vermijden dat ze uitgesloten worden van de verkiezingen, als zou blijken dat hun samenwerking niet in overeenstemming is met de kieswet.
Ook moet onder ogen gezien worden dat er, ondanks alle overeenkomsten tussen beide partijen, ook verschillen zijn, in het bijzonder over het te voeren sociaal-economisch beleid.
De PDS was en is bereid om elke kans aan te grijpen die leidt tot een nieuwe samenwerking en wil alle stappen ondernemen die het voor ons en andere delen van de linkse beweging in Duitsland mogelijk maken om de neoliberale koers van de Duitse politici - variërend van de rood-groene regering van de SPD en de Groenen, tot de conservatieve oppositie van de CDU/CSU en de FDP - uit te dagen.
Na uitgebreide beraadslagingen met juristen en politicologen en na diepgravend en gedetailleerd overleg hebben de twee delegaties bij monde van hun voorzitters aan de leidende partijlichamen een reeks van overeengekomen voorstellen gepresenteerd.
Op basis hiervan heeft de landelijke uitvoerende vergadering van de PDS op 11 juni 2005 tot het volgende besloten:
De Landelijke Uitvoerende Raad van de PDS heeft ingestemd - op voorwaarde dat de partijlichamen van de WASG dat eveneens doen - met de samenwerkingsovereenkomst tussen de PDS en de WASG. De hoofdlijnen van deze overeenkomst luiden: "Er zijn alternatieven! Voor werk, rechtvaardigheid, vrede en democratie! Weg met de neoliberale tijdsgeest!"
De verantwoordelijke PDS-lichamen (de Landelijke Uitvoerende Raad en de Federale Commissie) stellen voor - opnieuw op voorwaarde dat de WASG een gelijkaardig besluit neemt - om op 17 juli 2005 tijdens het 9e PDS-congres een buitengewone zitting te houden waarbij na discussie wellicht zal worden besloten om de naam PDS te veranderen in "Democratisch Links - PDS".
Op deze manier slaat een aanzienlijk deel van de linkse beweging in Duitsland een nieuwe weg in. We zetten voet op onbetreden gebied; er liggen enorme mogelijkheden voor ons maar ook niet te onderschatten risico's. De resultaten van de strijd van de afgelopen jaren en de gegroeide identiteit van de partners mogen niet veronachtzaamd worden, dat zijn belangrijke principes. Er moeten manieren gevonden worden om compromissen te sluiten over kwesties waarover wij verschillende standpunten innemen. De gesprekken over de onderliggende belangrijkste politieke twistpunten liggen nog voor ons.
Na de Duitse Bondsdagverkiezingen, die naar alle waarschijnlijkheid zullen plaatsvinden op 18 september 2005, zal een gezamenlijke commissie gevormd worden om de toekomstige aspecten van dit project te bespreken.
Wat de PDS - een van de oprichters van Europees Links - betreft, onze partij is vastbesloten zich te houden aan alle internationaal aangegane overeenkomsten en verplichtingen.
Vanzelfsprekend zijn mijn medewerkers van het departement voor internationale betrekkingen en ben ik bereid om in te gaan op al uw vragen en opmerkingen.
(*) Internationaal coördinator PDS
Berlijn, 11 juni 2005,
vertaling Frans Willems