'Geen onafhankelijke journalistiek'

In Bosnië is er sprake van bezetting door de NAVO (IFOR).

Bosnië en Kosovo blijven brandhaarden zolang het Westen deze gebieden koloniseert.

Journalisten die de Bosnische oorlog versloegen traden het westerse ideaal van onafhankelijke journalistiek met voeten. Dat leidde mede tot een klimaat waarin het zenden van Nederlandse troepen naar Bosnië door de bevolking gesteund werd. Dat concludeert communicatiewetenschapper Nel Ruigrok in haar promotie-onderzoek 'Journalism of attachment', dat maandag 11 juli verscheen.

Ruigrok onderzocht de berichtgeving in drie landelijke dagbladen, de Telegraaf, de Volkskrant en NRC Handelsblad. Ze bekeek 3126 artikelen uit de periodes waarin het conflict op zijn hevigst was. Volgens haar was er veel meer aandacht voor de Serviërs als oorlogvoerende partij - 'de bad guys' - dan voor de andere strijdenden in het conflict. Bovendien schreven verslaggevers steeds vaker zelf opinieartikelen, waarmee de klassieke scheiding tussen het brengen van feiten en van commentaar werd verlaten. Ruigrok: "Ze namen de rol aan van heldhaftige vechter voor de onderdrukten, in plaats van de onpartijdige waarnemer te zijn tussen de gebeurtenissen en het publiek."

De term journalism of attachment, zeg maar de 'betrokken journalistiek', werd in de Bosnische oorlog bedacht door de bekende BBC-correspondent Martin Bell. Het benoemt een proces waarbij verslaggevers zelf betrokken raken bij het conflict waarover ze verslag uitbrengen, met als gevolg dat ze actieve deelnemers worden in het publieke debat over dat conflict.

Ruigrok noemt het een gevolg van de 'betrokken journalistiek' dat de genoemde kranten de Serviërs portretteerden als de 'bad guys', met de moslims als hun slachtoffers. Ook was volgens haar het effect zichtbaar dat journalisten weer politici citeerden die dat beeld bevestigden.

Het onderzoek van Ruigrok is niet het eerste dat kritisch is over de rol van de vaderlandse journalistiek in het conflict. Het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie schreef in zijn onderzoek naar Srebrenica bijvoorbeeld ook dat door de manier waarop het nieuws gebracht werd de steun voor het sturen van Nederlandse troepen aanmerkelijk toenam. Ruigrok: "Deze tunnelvisie onder een groot aantal Nederlandse journalisten maakte dat Nederlandse soldaten die in Bosnië dienden het gevoel kregen dat ze een totaal verschillende oorlog beleefden dan het conflict dat in de kranten beschreven werd."

Het boek 'Journalism of attachment, Dutch newspapers during the war' is verschenen bij uitgeverij Het Spinhuis.

Overgenomen uit Haagsche Courant, 11 juli 2005.