De stemming in Indonesië was tussen 1945 en 1949 duidelijk: 'we houden niet van de Nederlanders'.
De negatieve erfenis van het Soeharto-tijdperk is nog dagelijks voelbaar in Indonesië en leidt tot regelmatig verzet, met name door jongeren.
De stemming in Indonesië was tussen 1945 en 1949 duidelijk: 'we houden niet van de Nederlanders'.
|
De negatieve erfenis van het Soeharto-tijdperk is nog dagelijks voelbaar in Indonesië en leidt tot regelmatig verzet, met name door jongeren.
|
Het artikel van Drs. J.P. van de Kerkhof in de IIAS Nieuwsbrief nummer 36 [maart 2005, noot red.]: 'Dutch enterprises in independent Indonesia: cooperation and confrontation, 1949-1958', ('Nederlandse bedrijven in onafhankelijk Indonesië: samenwerking en confrontatie, 1949-1958'), is in hoofdzaak een analytisch document, dat de lezers aanmoedigt tot verder onderzoek naar het onderwerp.
Van de Kerkhof wijst er bijvoorbeeld op dat het veiligstellen van de Nederlandse economische belangen het hoofddoel was van de Nederlandse delegatie tijdens de RTC (Ronde Tafel Conferentie) tussen Nederland en Indonesië in 1949 te Den Haag.
Terwijl aan Indonesische zijde de algemeen heersende opvatting was dat, als vervolg op het verkrijgen van de politieke soevereiniteit, economische onafhankelijkheid gerealiseerd moest worden; het voortduren van Nederlandse overheersing (in de Indonesische economie) werd beschouwd als een restant van het Nederlandse imperialisme dat niet meer werd geaccepteerd. 'Koloniale economie' moest vervangen worden door 'nationale economie'. Een objectieve beschrijving van de standpunten aan beide zijden, Nederlands en Indonesisch.
Van de Kerkhof beschouwt dit wellicht als irrelevant, maar ziet daarbij echter een aantal belangrijke gebeurtenissen uit die periode over het hoofd. De 'overnames' van buitenlandse bedrijven vonden feitelijk plaats door acties van arbeiders, waarna de overnames gelegaliseerd werden door het parlement, onder de regering van Soekarno. De nieuwe directeuren, commissarissen en ander leidinggevend personeel van de nieuwe, genationaliseerde bedrijven waren voornamelijk officieren van het Indonesische leger.
De nieuwe heerser over de genationaliseerde bedrijven was de ABRI, het Indonesische leger. Dit was mogelijk omdat in die periode de 'Noodtoestand-wet' van kracht was. De situatie werd behendig gemanipuleerd door de ABRI, door zoveel mogelijk ABRI-officieren te benoemen op daadwerkelijke politieke, economische en financiële machtsposities. Vanaf dat moment was de ABRI in 'big business', structureel en nationaal, als verdere realisatie van het idee van de 'Dwifungsi ABRI' (de zogenaamde 'Dubbelfunctie van het leger').
Ik heb de eerste zin van het citaat opzettelijk vet gedrukt, want in dat stukje ligt het werkelijke probleem. Het is moeilijk te begrijpen dat uiteen publicatie in een wetenschappelijk blad als de 'IIAS Nieuwsbrief' geen kennis blijkt over de exacte datum waarop Soekarno-Hatta, namens het Indonesische volk, de Indonesische onafhankelijkheid afkondigden, op 17 augustus 1945. Het feit dat op dat moment het grootste deel van het grondgebied van de Republiek van Indonesië bezet werd door Japan, Groot-Brittanië en de NICA ((Netherlands Indies Civil Affairs), doet niets af aan de toenmalige politieke situatie in Indonesië - een land, een natie die haar onafhankelijkheid al had afgeroepen. Er is geen verschil met de Amerikaanse onafhankelijkheidsdag, waarop de Amerikaanse natie haar onafhankelijkheid afkondigde, ongeacht de koloniale overheersing door het Koninkrijk Engeland. Op dat moment stond een deel van Amerika nog onder heerschappij van Engeland. Maar als het gaat om de Amerikaanse Onafhankelijkheidsdag, dan is dat de datum waarop Amerika zich onafhankelijk verklaarde, dat wil zeggen de dag van de afkondiging van de onafhankelijkheid door Amerika.
Onderzoeker Van de Kerkhof schijnt 29 december 1949, toen Den Haag de onafhankelijkheid van Indonesië erkende, volgend op de ondertekening van de RTC Overeenkomst, te beschouwen als de datum van de werkelijke onafhankelijkheid van Indonesië. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat de RTC zelf, bijgewoond door het hoofd van de Indonesische delegatie, Moh. Hatta, vice-president van de Republiek van Indonesië, die ook deelnam aan de onafhankelijkheidsverklaring van Indonesië, heeft bijgedragen aan de 'verwarring' rond de datum van de Indonesische onafhankelijkheid.
Er zijn nogal wat mensen die deze opvatting van Van de kerkhof delen. Zij gaan ervan uit dat Indonesië tot 29 december 1949 formeel een kolonie van Nederland bleef en beschouwen Indonesië pas als onafhankelijke staat na 29 december 1949.
U herinnert zich vast wel het laatste officiële bezoek van koningin Beatrix en prins Claus aan Indonesië, ten tijde van het Soeharto-tijdperk. De hooggeplaatste gasten gingen weloverwogen eerst winkelen in Singapore, in plaats van rechtstreeks naar Jakarta te gaan. De echte reden van deze 'omweg' was dat zij wilden voorkomen dat ze tijdens de onafhankelijkheidsdag van Indonesië, 17 augustus, in Jakarta zouden zijn. Het is inmiddels bekend dat aan de vooravond van het officiële bezoek aan Indonesië koningin Beatrix een wijs besluit had genomen. De koningin van Nederland stond op het punt om verontschuldigingen aan te bieden aan het Indonesische volk voor de verschrikkelijke daden die onder koloniale heerschappij van Nederland in Indonesië waren gepleegd. De Nederlandse regering was echter een andere mening toegedaan. Die was er nog niet aan toe om oprecht en eerlijk naar de historische fouten te kijken. Met als gevolg de afwezigheid van koningin Beatrix en prins Claus op 17 augustus in Jakarta en het daarvoor noodzakelijke uitstapje naar Singapore.
De belangrijkste reden waarom deze hooggeplaatste gasten niet in Indonesië wilden zijn op 17 augustus, was dat zij niet bij de viering van de Onafhankelijkheid van Indonesië wilden zijn. Want is het niet zo dat de Nederlandse regering 17 augustus nooit officieel heeft willen erkennen als de Onafhankelijkheidsdag van Indonesië?
Het lijkt erop dat Van de Kerkhof in zijn wetenschappelijk artikel nog steeds in verwarring is over de exacte datum van de Onafhankelijkheidsdag van Indonesië.
Het is erg jammer dat een Nederlands werenschappelijk instituut als het IIAS niet de moed heeft om de werkelijke waarheid over Indonesië te accepteren. (Misschien zal dat veranderen nu minister Bot van Buitenlandse Zakenofficieus namens de regering deze dag erkent? nvdr)
30 april 2005, vertaling J. Bernaven.