Logica kabinet: minder slecht is beter

Bevolking trapt niet in bakerpraatjes

Boven: Standbeeld Fré Meis, symbool van klassenstrijd in Groningen en de volkscongressen (zie ook www.fremeis.com). Alleen door harde gezamenlijke strijd kunnen Oost-Groningse vraagstukken worden opgelost.

Wil van der Klift

Volgens premier Balkenende wordt 2006 door de kabinetsmaatregelen "een beter jaar" dan 2005. De meeste huishoudens zullen er in 2006 op vooruitgaan, belooft Balkenende. "Individuele koopkrachtgaranties zijn niet te geven", liet hij er op woensdag 24 augustus jl. onmiddellijk op volgen. Slechter dan de afgelopen jaren kan ook moeilijk. Het kabinet sleutelt aan een tijdelijke 'nullijn voor de bezuinigingen' tot na de verkiezingen in 2007.

D66-kamerlid Bakker sprak van "een echt D66-pakket". Van die partij hoeven we dus verder ook niets te verwachten. De PvdA spreekt van "pleisters plakken en knutselwerk", dat klinkt al veel realistischer. Het kabinet moet niet denken dat het het vertrouwen met deze lastenverlichting kan terugkopen na de lastenverzwaring van de afgelopen jaren, aldus Crone van de PvdA. Dat we weinig vertrouwen moeten hebben in de 'linkse' oppositie blijkt onder meer uit het WW-debat in de Tweede Kamer.

De kabinetsingrepen in de WW krijgen namelijk brede steun in de Tweede Kamer, van zowel oppostie- als de coalitiepartijen. De enige partij die de plannen ronduit afwijst is de SP. De hervormingsplannen willen de duur van een werkloosheidsuitkering flink bekorten. PvdA-Kamerlid Noorman en haar collega Verburg van het CDA spraken van een toekomstbestendig stelsel. GroenLinks-Kamerlid Van Gent betoogde dat het SER-stelsel in ieder geval beter is dan de ingrijpender plannen die het kabinet oorspronkelijk had. Het regeringspluche lokt verleidelijk, dus wordt er alom flink water bij de wijn gedaan. Van enige opposite is dus ook helemaal geen sprake.

De vakbeweging houdt zich ook opvallend op de vlakte. Er worden alleen wat marginale kanttekeningen geplaatst, maar er wordt niet getornd aan de 'privatisering van de gezondheidszorg'. Kennelijk is de vakbondstop tijdens de zomervakantie in slaap gevallen. In ieder geval is alle strijdlust verdwenen. De geplande massale stakingen onder ambtenaren bij gemeenten bijvoorbeeld gaan niet door, terwijl de hete aardappel - het vervroegd uittreden - nog op het bordje van de onderhandelaars ligt. Mocht er op 1 december geen overeenstemming zijn, dan zal een externe bemiddelaar een bindend advies over de kwestie schrijven!

Alleen vakbond De Unie hekelt de koopkrachtmaatregelen openlijk en vindt ze onvoldoende om de middeninkomens uit de vrieskou te helpen. De Unie gelooft geen snars van de rekensommen van het kabinet: "Het loonstrookje in januari 2006 zal duidelijk maken dat het anders ligt." De Unie zal daarom bij de CAO-onderhandelingen volgend jaar flinke compensatie eisen voor de huishoudens met een inkomen tussen 30.000 en 60.000 euro bruto per jaar. "Deze middeninkomens hebben de afgelopen jaren al een flinke koopkrachtveer moeten laten. De maatregelen van het kabinet corrigeren dit niet. Die gaan alleen over het verminderen van nieuw koopkrachtverlies volgend jaar." En zelfs daar plaatst De Unie vraagtekens bij. "Zelfs met alle maatregelen waar het kabinet zo trots op is, gaan groepen AOW'ers erop achteruit, net als veel mensen die nu nog in het ziekenfonds zitten. Studenten en scholieren van 18 jaar en ouder kunnen rekenen op een hogere studiedrempel als gevolg van de veel duurdere ziektekostenverzekering, die amper wordt gecompenseerd." Volgens De Unie houden de maatregelen van het kabinet voor volgend jaar in het geheel geen rekening met lokale lastenstijgingen van gemeenten, waterschappen en nutsbedrijven. Het is tijd voor een trendbreukvindt De Unie.

Afbraakjaren

Twee jaar Balkenende II heeft inderdaad zeer veel kapotgemaakt. Enorme bezuinigingen hebben het inkomen, de sociale- en collectieve voorzieningen uitgehold. De kloof tussen rijk en arm, oud en jong, autochtoon en allochtoon is toegenomen. Er zijn grote stappen gezet om de sociale verzorgingsstaat om te vormen in een kille ondernemersmaatschappij, waar de winst centraal staat en niet de mens. Met de mond worden de topsalarissen aan de kaak gesteld, terwijl tegelijkertijd de koopkracht van de bevolking wordt uitgehold en met name minimumloners en uitkeringsafhankelijken steeds dieper in de zorgen raken. Het is inderdaad tijd voor een trendbreuk.

Kritiek uit onverdachte hoek

CDA-prominent Bert de Vries heeft zijn partijgenoten daar ook op gewezen. De oud-fractievoorzitter, minister en partijvoorzitter - en bepaald geen 'linkse jongen' - zegt dat het kabinet Balkenende zich schuldig maakt aan "pure bangmakerij" voor het spook van de vergrijzing. Volgens De Vries jaagt het kabinet de werkenden de stuipen op het lijf door ze voor te houden dat zij straks de pensioenen van alle babyboomers - de generatie van net na de oorlog - moeten opbrengen. Hij noemt dat een "aan een fantasierijk brein ontsproten mythe". Hij rekent met CPB-cijfers voor dat de stijging van de AOW-lasten ruimschoots wordt goedgemaakt door de belasting die ouderen betalen over hun pensioen. "De ouderen nemen zelf een grote zak met geld mee. Dat is het best bewaarde geheim van Den Haag", zegt De Vries. Hij noemt zijn partijgenoten 'onheilsprofeten' die eropuit zijn de geesten rijp te maken voor nog diepere ingrepen in de verzorgingsstaat. Daarbij gaan ze volgens hem niet uit van objectieve feiten, maar van ideologische - 'neoconservatieve'- voorkeuren. De Vries stelt dat het kabinet-Balkenende zo het onbehagen in de samenleving alleen maar aanwakkert.

Hij maakt zich terecht zorgen over de gevolgen van dit afbraakbeleid voor zijn partij. Het vertrouwen van de bevolking in dit kabinet is historisch laag. Op 2 oktober 2004 en ter gelegenheid van het referendum over de Europese Grondwet werd dit wantrouwen tot uiting gebracht. Het is een sluimerende tijdbom die met halve maatregelen niet 'onschadelijk' gemaakt kan worden.

Bevolking blijft somber over toekomst

Meer dan driekwart van de Nederlanders (76 procent) verwacht, ondanks alle mooie praatjes van het kabinet, volgend jaar geen persoonlijke financiële verbetering, bleek op zaterdag 27 augustus uit een enquête van TNS Nipo. Veertig procent van de ondervraagden meent dat het kabinet lastenverlichting heeft aangekondigd om het vertrouwen van de kiezer terug te winnen. Desondanks neemt het vertrouwen in het kabinet niet toe, bleek uit het onderzoek.

Van het zogenaamde herstel van de Nederlandse economie blijkt bovendien geen sprake te zijn. Het vertrouwen van de bevolking in de economie is in augustus weer scherp gedaald. Het consumentenvertrouwen slonk in mei en juni, herstelde even in juli, om in augustus weer te dalen. Volgens het CBS veroorzaakt door "een negatiever oordeel over het economische klimaat en een verslechtering van de koopbereidheid". Vooral over de economische situatie "in de komende twaalf maanden" is de bevolking somberder. De kabinetspraatjes worden terecht niet voor zoete koek geslikt. In augustus "verslechterde het oordeel over de financiële situatie van het eigen huishouden in de komende twaalf maanden fors". De jongste cijfers over het consumentenvertrouwen doen vermoeden dat het met de consumptie in het derdekwartaal opnieuw matig zal zijn gesteld.

De vakbondstop, maar ook de leiding van de zogenaamde progressieve partijen dragen een zeer zware verantwoordelijkheid. Als zij geen leiding nemen in het noodzakelijk verzet tegen dit kabinet, zullen zij daarvoor zeer zwaar worden gestraft. Ter rechterzijde wordt steeds openlijker uit het riool geloerd op parlementaire invloed. Er bestaat veel onrust onder de bevolking. Het is de taak van 'links' en de vakbeweging om die onrust een stem te geven. Dat gebeurt niet, met alle risico's van dien.