|
E bestaat uit twee. Een man en een vrouw. Allebei AOW, maar wel gedeeltelijk, want ze hebben eerst in het buitenland gewoond. Dat buitenland was Suriname dat, toen zij er nog woonden, wel als deel van Nederland - dus als binnenland - werd beschouwd (kolonie!), maar als het om rechten (AOW) gaat is het buitenland. Maar dat terzijde. Dus wel op een aanvullende bijstandsuitkering aangewezen.
De E's gingen voor een tijdje naar hun geboorteland; genieten van de warmte, familie bezoeken, jarenlang hadden ze daarvoor van hun armoedje gespaard. Cadeautjes voor hun verjaardagen zagen zij daarom het liefst in geld uitgedrukt. Omdat zij ook bijstand hadden moest een en ander bij de gemeente geregeld worden. Drie maanden mochten zij hun aanvullende bijstand behouden in Suriname; bij langer verblijf en na terugkomst in Nederland zou de bijstand opnieuw aangevraagd moeten worden.
Pech, want ook de dieven in Suriname slapen niet. Zeker niet als de prooi oud is. Bestolen van het meegebrachte geld. Nog meer pech. Had de zoon, die voor hen bij de sociale dienst een probleempje met het maandelijks inleveren van het zogenaamde ondertekend inkomensbriefje moest oplossen, maar niet gezegd dat het nu dringend was, omdat zijn ouders door de beroving geen geld meer hadden. Maak in dit land gebruik van je zwijgrecht, zou ik zeggen, want anders ruikt men ook hier prooi.
De aanvullende bijstand werd terstond stopgezet. Geen barmhartige Samaritaan die medelijden had met het bebloede slachtoffer, maar een kannibaal die de weerloosheid als een buitenkansje zag. Een brief van de gemeente: wij verlangen van u een afschrift van het proces-verbaal van de Surinaamse politie waaruit blijkt dat u werkelijk beroofd bent! Wij verlangen van u een verklaring waaruit blijkt hoe u aan 'al dat geld' bent gekomen! (Nota bene: het ging hier om een bedrag dat veel lager was dan het wettelijk vrij te laten vermogen).
Afschrift proces-verbaal opgestuurd. Na thuiskomst met hulp een verklaring opgesteld over de herkomst van het geld, waarbij vermeld dat zij jarenlang hun vakantiegeld hadden opgespaard. Nog was de gemeente niet tevreden. Een bij het bedrag inbegrepen kleine lening bij een dochter was voor de gemeente de zoveelste aanleiding om moeilijk te gaan doen; ook daarover moest een getekende verklaring worden overlegd. Toen was voor mij de maat vol. Een kattebelletje naar het gemeentehuis gestuurd, waarvan de woorden de strekking hadden: leg mij eens uit waarom jullie deze mensen zo treiteren en vernederen? Waarop een gesprek volgde. Zo'n vijf(!) mensen rond de tafel, waarachter ik, memoreerde dat deze mensen onder de knoet van de Nederlandse overheersers hadden geleefd, dagelijks de ergste vernederingen moesten verdragen en nu - in dat zogenaamde vrije Nederland - alweer vernederd werden; wie zij zélf dan wel niet waren dat zij zo'n groot wantrouwen tegen deze mensen durfden te tonen...
Twee dagen later kwam een brief met de beslissing dat alles weer in orde was. Dit voorval is al weer een aantal jaren geleden gebeurd. En u begrijpt het al, beter is het er niet op geworden.
Zo'n gegeven voorbeeld kan aanleiding zijn tot een diepgaande discussie over rechtvaardigheid. Het klassenkarakter (ja zeker!) is hier van belang.Er bestaan twee soorten rechtvaardigheid. In een kapitalistische maatschappij is het vanuit het profijtbeginsel geredeneerd uiterst rechtvaardig dat, als iemand zodanig gezegend is met financiële middelen dat hij of zij de kosten van een medische behandeling zelf kan betalen, voorrang krijgt. In een maatschappij waar het recht van de sterkste geldt, is het niet meer dan normaal en dus rechtvaardig als dat recht ook genomen wordt. Het nieuwe ziektekostenstelsel is ook een aanzet in die richting. Een aanzet, zolang er nog een zorgtoeslag bestaat die het profijtbeginsel nog wat afzwakt. Vanuit het profijtbeginsel geredeneerd is het rechtvaardig als deze toeslag - en ook de huurtoeslag, voorheen huursubsidie - wordt afgeschaft. Immers, vanuit dat beginsel moet iedereen, hoog of laag inkomen, minimaal de kapitalistische kostprijs betalen voor diensten, in modern Nederlands 'producten' geheten.
Maar dan die andere soort rechtvaardigheid: sociale rechtvaardigheid. Deze rechtvaardigheid moet in een kapitalistische samenleving, gebaseerd op profijt (winst!) altijd bevochten en verdedigd worden! Minister Dekker beweert, zonder met haar ogen te knipperen, dat het vrijlaten van de huren een zegen voor het land is. Dus: dat de 'vrije markt' zijn zegenrijke werk moet doen: rechtvaardig dus. Want waarom zou meneer de miljonair belasting betalen om andere mensen in huizen te laten wonen, waarvoor zij minder huur betalen dan de werkelijke maandhuurwaarde zoals die op de kapitalistische markt geldt? Waarom zou deze meneer op een wachtlijst staan voor een medische behandeling, met zoveel wachtende 'losers' voor zich?
Maar nu de vraag waarom al die zogenaamde 'losers' niet in staat zijn die kapitalistische marktprijzen te betalen? En de vraag hoe 'meneer' aan zo veel geld komt waardoor hij het recht van de sterkste meent op te kunnen eisen? (Deze vragen vallen nog steeds niet buiten het kapitalistische denkkader). De antwoorden op deze twee verschillende vragen zouden wel eens heel erg op elkaar kunnen lijken. Geld moet ergens vandaan komen. Verdiend worden, oké. Geld dat weinigen hun recht doet opeisen, is hen door het kapitalistisch verdeelmechanisme (ook wel uitbuiting genoemd) toegevallen en is aan zeer velen ontvallen.
Dus subsidies, toeslagen, of wat daar nog van over is, recht op gezondheidszorg, op onderwijs enzovoort, komt zeer velen vanuit het beginsel van sociale rechtvaardigheid meer dan toe. Zij en hun voorgangers hebben daarvoor gezwoegd, waarna de meerwaarde aan een elitaire minderheid is toegevallen. Het is het loon dat miljoenen niet ontvangen hebben. Zij hebben het volste recht om dat op een andere wijze voor een deel gecompenseerd te krijgen!
Zoals de familie E, die jarenlang door de Nederlandse kolonisatoren als slaven behandeld zijn, dat zeker gecompenseerd mogen zien in een respectvolle behandeling in Nederland!
Een andere keer de lotgevallen van F.