Afspraak is afspraak: met 60 met pensioen

Personeel van Shell wil niet langer werken


Discussiërende stakers tijdens het inschrijven in hotel Atlas in Spijkenisse. (Foto Wiebe Eekman) 


Wiebe Eekman (PVDA-B) interviewt stakers. (Foto Wiebe Eekman) 

Wilco Mulhuijzen *

Op 31 oktober om 18.00 uur ging het personeel van Shell in Pernis en Moerdijk in staking. De vakbonden hebben bijna een jaar geleden aan de Shell-directie duidelijk gemaakt dat de pensioenleeftijd van 60 jaar in de CAO gehandhaafd moet blijven. Dat standpunt werd aan de directie overgebracht na de grote en succesvolle vakbondsdemonstratie op 2 oktober op het Museumplein in Amsterdam.

De bonden en hun leden demonstreerden toen tegen het verbod van de regering om alle, door de regering opgelegde, verslechteringen in arbeids- en levensvoorwaarden van de werkende bevolking in CAO's te 'repareren'. Dit verbod werd na de demonstratie ongedaan gemaakt in het zogenaamde 'Museumpleinakkoord'. De Shell-directie hield echter voet bij stuk en wilde van reparaties niets weten. Sterker nog zij had nog verdere verslechteringen in petto voor de werkers van Shell, tegen lopende afspraken in.

Zware ingreep

De Shell-directie had in haar wijsheid besloten dat de sinds lang bevochten pensioenregeling bij Shell, die ook geldt voor de werkers bij de NAM, op de helling moet. Dit voornemen was geheel conform het regeringsbeleid, uitvoering van de Lissabon-agenda: het in 2000 in Lissabon door de EU-leiders overeengekomen programma om in 10 jaar tijd de VS voorbij te streven ten koste vooral van arbeidsvoorwaarden. De Shell-directie wenste de leeftijd waarop men met pensioen kan gaan op te trekken van 60 naar 65 jaar. Bovendien moesten de werkers pensioenpremie gaan betalen. Hiermee werden langlopende afspraken verbroken. Het lijkt logisch dat mensen premie voor hun pensioen betalen dus waarom bij Shell dan niet? Het 'premieloze' pensioen bij Shell was echter het resultaat van onderhandelingen in het verleden om procenten loonsverhoging te laten zitten ten gunste van het Shell pensioenfonds. Daardoor liggen de lonen bij Shell 8 tot 12 procent lager dan bij andere petroleumbedrijven. Shell wil zijn werknemers dus dubbel laten betalen voor hun pensioen, want van enige compensatie is (natuurlijk) geen sprake.

Historisch

Door de halsstarrige houding van de directie moest het personeel wel in actie komen en dat het tot een staking kwam wil heel wat zeggen. In 1979 was er voor het laatst bij het bedrijf gestaakt. Op maandagmiddag 31 oktober vindt op de parkeerplaats bij het hoofdkantoor in Hoogvliet een actiebijeenkomst van de vakbonden plaats. Hier komen ongeveer 1000 mensen op af. Zij worden o.a. toegesproken door FNV-bestuurder Egbert Schellenberg. Hij legt nogmaals uit hoe de vork in de steel zit en dat de directie de staking nog steeds kan vermijden. Als voor 18.00 uur geen reactie van de directie komt zal de staking beginnen. De invoer van ruwe olie zal dan worden gestopt en zo zullen van 'achteren naar voren' alle processen worden stopgezet. Op woensdag zullen de werkers van de NAM zich bij de staking aansluiten en de gasproductie langzaam afbouwen. De actiebereidheid onder de werknemers is hoog. De NCPN is met enige kameraden aanwezig en het stakingspamflet vindt gretig aftrek.

Stakers aan het woord

De volgende dagen zijn wederom NCPN-leden, vergezeld door enige leden van de PVDA-België, aanwezig en praten met verschillende stakers.

Een arbeider van 52 jaar: "Ik werk hier al 25 jaar. Het was de afspraak datwe op 60 jaar konden gaan. En nu ineens zou ik 13 maanden langer moeten werken en nog zelf bijbetalen?! Mijn collega is 41 jaar, 19 jaar in dienst, en zou 20 maanden langer moeten werken! Wie nog maar pas op Shell is zal drie jaar langer moeten werken tot 63 jaar. dat wordt dan verder opgetrokken naar 65 jaar. Als je dan toch op 60 zou willen gaan dan zou je in mijn geval 5000 euro minder pensioen trekken. Dat doe je niet.

Als we dit over ons heen laten gaan, dan houden we niets meer over. (...)"

Joop: "Ik ben nu 46 jaar. Op m'n 16de ben ik naar de bedrijfsschool van Shell gegaan (die bestaat nu niet meer) en met 18 jaar ging ik in de volcontinu dienst. Dat is nu 28 jaar geleden. Des te ouder je wordt, hoe moeilijker om nog goed te slapen. Vroeger hadden we een opeenvolging van vijf dagen dezelfde shift. Nu hebben we het snel roterend systeem: twee dagen de vroege, twee dagen de middagploeg, twee dagen de nachtploeg, drie dagen vrij... Dat maakt dat je je per maand aan meer nachten moet aanpassen. Ik sta nu in de nachtploeg: we zijn aan het afstellen, we gaan voor een lange-adem-staking... In de jaren 60 hebben we over een CAO onderhandeld en daarbij tweemaal 6 procent loonsverhoging afgestaan in ruil voor een premievrij pensioen. Er is meer dan genoeg om ons pensioen uit te betalen. Vier jaar terug was er 680 miljoen euro in die kas en permitteerde de baas zich om dat jaar niet bij te storten. Hij heeft dat geld voor investeringen gebruikt! Ze doen alsof wij voor een schamele tien euro aan het staken zijn, dat is niet waar (..)".

Een lid van het actiecomité, kaderlid FNV: "Waarom staken? Wel afspraak is afspraak, op 60 jaar gaan, daar werk je al 25 jaar voor. En dan zouden ze dat ineens veranderen? Ik sta hier voor mijn collega's die jonger zijn. Ik werk al 30 jaar bij de Shell. Ze dachten dat we bluften. Maar nu zien ze dat we zelfs de cat-cracker zullen stilleggen. Als die stilligt dan mag hij niet meer opgestart worden om milieuredenen. Het hoofdkantoor van Shell in Den Haag heeft in allerijl de vakbond uitgenodigd. (...)." Steeds horen we dezelfde verhalen: afspraak is afspraak en over de zwaarte van het (ploegen)werk. We zien ook de vastberadenheid om deze staking door te zetten.

Akkoord

De Shell-directie wordt door de staking, maar ook onder druk van een mogelijke uitbreiding van de staking bij de NAM, gedwongen om weer met de vakbonden om de tafel te gaan zitten. Op donderdag 3 november bereiken de onderhandelaars een principeakkoord, waarin verschillende toezeggingen werden afgedwongen. Zo blijft het mogelijk om op 60-jarige leeftijd met pensioen te gaan. Wel moeten de werknemers 3 procent pensioenpremie van de 8 procent zelf gaan betalen. Er komt een overgangsregeling voor de huidige werknemers voor wie Shell de totale pensioenpremie voor haar rekening blijft nemen. Alle percentages hebben ook betrekking op de ploegentoeslag van 30 procent, die dus ook doorberekend wordt in het pensioen. Voor werkers in ploegendienst betaalt Shell dus 6,5 van de 8 procent.

Reacties

Het akkoord wordt wisselend ontvangen. Er zijn stakers die spreken van een verloren staking omdat niet voldoende zou zijn binnengehaald. Anderen zijn er tevreden mee. Veel commentaar is er op de vakbondsdemocratie. Een te kleine groep heeft zich uitgesproken voor het beëindigen van de staking. De terugkoppeling naar de leden liet te wensen over. Pas op 16 november, bijna twee weken na het beëindigen van de staking, wordt het akkoord voorgelegd aan de leden.

Felicitaties

De NCPN feliciteert de werknemers van Shell met het behaalde resultaat. Ook al is niet alles gewonnen het is een voorbeeld voor de werkers bij andere bedrijven in Nederland. Of zoals de NCPN dat in een pamflet verwoordde:
(...) "Met dit principeakkoord hebben de vakbondsonderhandelaars bij Shell als één van de weinigen in Nederland binnengehaald waarvoor op 2 oktober vorig jaar honderdduizenden vakbondsleden op het Museumplein in Amsterdam op de been kwamen. De bonden en hun leden demonstreerden toen tegen het verbod van de regering om alle, door de regering opgelegde, verslechteringen in arbeids- en levensvoorwaarden, in CAO's te 'repareren'. Dit verbod werd na de demonstratie ongedaan gemaakt, maar de bonden hebben vervolgens bitter weinig in CAO's kunnen repareren. De werkgevers houden hun poot stijf. De economie moet gezond worden gemaakt, heet het, door verslechtering van arbeidsvoorwaarden: langer werken, per week en per arbeidsleven, geen loonstijging, minder compensaties voor onregelmatig werk, enz. Dankzij de staking zijn ze echter bij Shell wel door de knieën gegaan. Strijd loont!" (...)

"(...) Het is de hoogste tijd dat het neoliberale beleid van Balkenende wordt gestopt. Met Balkenende heeft Nederland in Europa het voortouw genomen in de uitvoering van de instructies van 'Brussel', de 'Lissabon agenda', om Europa in tien jaar tijd de VS economisch voorbij te streven. Dat moet vooral ten koste van arbeidsvoorwaarden, zoals de VUT. De vakbondsleiding in Nederland zou het vakbondsprotest in België dienen te volgen, waar op 28 oktober een algemene staking plaatsvond tegen de afbraak van pensioenrechten. Ruim 100.000 vakbondsleden betoogden in Brussel voor handhaving van vervroegde pensionering met 58 jaar! Een beleid is nodig dat de lasten van de crisis neerlegt bij diegenen die het kunnen dragen, de rijken en niet bij de werkenden en uitkeringsgerechtigden. (...)"

(*) Voor pamfletten zie: https://www.ncpn.nl