|
Rinze Visser
De ingrepen van diverse regeringen mogen dan soms spectaculair overkomen, de aanlopen er naartoe, de voorbereidingen ervan, de tussenliggende etappes die in de tijd vele jaren beslaan, geven zeker meer recht aan de bewering dat het ombouwen van de maatschappij op een sluipende wijze plaatsvindt.
Dat laatste wordt nog versterkt door het grote verschil in gebleken nieuwswaarde tussen pakweg zo'n twintig jaar geleden en nu. Toen waren uitgesproken ideeën over ingrepen in sociale voorzieningen, gezondheidszorg en dergelijke en concrete plannen daartoe eerder dagenlang of wekenlang prominent gebrachte onderwerpen in de media. Mede gevoed uiteraard door buitenparlementaire acties. In deze tijd kan men eerder spreken van een chaotische, niet betrokken wijze van publiciteit, die slechts gaat over eventuele gevolgen van ingrepen, terwijl de ingrepen zelf als voldongen feiten worden gezien.
Zo is aan de invoering van het nieuwe ziektekostenstelsel in een lange reeks van jaren een veelheid aan maatregelen voorafgegaan, die alle tot doel hadden op dit nieuwe zorgstelsel uit te komen. Zo gezien moet geconstateerd worden, dat dit nieuwe stelsel alle mogelijkheden in zich heeft voor verdere verscherping. Hetzelfde geldt voor alle ingrepen op het gebied van de sociale verzekeringswetten: werkloosheidswet, ziektewet, WAO, bijstand.
Legio eerdere ingrepen zijn aan de huidige situatie voorafgegaan. Zonder die eerdere ingrepen zou de huidige situatie niet mogelijk zijn geweest. En zonder de huidige situatie zullen de volgende stappen niet mogelijk zijn. De sluipmoordenaarspolitiek, maar ook het gebrek aan politiek geladen buitenparlementaire, en parlementaire, tegenstand heeft de samenhang tussen verleden en heden in de hoofden van veel mensen verdoezeld. Zelfs nogal wat mensen die zich tot de tegenstanders van de sociale afbraakpolitiek verklaren, zijn in de war geraakt en zijn niet (meer) in staat hun verklaringen in de geschiedenis te plaatsen.
Behoorlijk wat mensen maken zich zorgen over de afbraak van de 'verzorgingsstaat' en zeggen dat zij te doen hebben met die mensen die niet zelfredzaam zijn, die niet voor zichzelf kunnen zorgen, als het misgaat. Een sympathiek standpunt, weliswaar. Maar met al dat sympathieke, met heel die solidaire ondertoon, tóch - wel anders geformuleerd - hetzelfde als dat van de overheid en de politieke meerderheid in dit land en dat van de voorzitters van werkgeversorganisaties. Ook de laatsten zeggen dat er wat hen betreft nog een restant van sociale zekerheid mag blijven; alleen voor de 'ralIerzwaksten'. Voor hen die zichzelf écht niet kunnen redden, voor het geval er écht iets misgaat...
Voor als er wat misgaat? Dus, voor gevallen waar zelfredzaamheid geen uitkomst meer biedt. Over ernstig ziek worden, daar zullen velen het over eens zijn. Alhoewel het nog veel te weinig bekendheid geniet dat ook terminale patiënten aan het werk gestuurd worden. (Niet kijken naar wat men niet kan, maar uitgaan van wat men nog wel kan...). Maar laten we ons bepalen tot de werkloosheid. Oók het sympathieke standpunt gaat ervan uit dat in de huidige kapitalistische maatschappij men zichzelf moet kunnen redden, eigen verantwoordelijkheid moet nemen. Daar is dan de raad van bestuur, of alleen de directeur, die de eigen verantwoordelijkheid neemt en enkele honderdenmensen op straat zet, werkloos maakt. Van die honderden mensen wordt ook geëist hun eigen verantwoordelijkheid te nemen. Want hier is niks mis gegaan, want dat hoort bij het leven zoals regen en zonneschijn. Er wordt geen schuld gelegd bij diegenen die mensen overbodig vinden en die daardoor waarschijnlijk nog rijker kunnen worden. De schuld wordt niet gelegd bij de maatschappij waar dit de normale gang van zaken is.
De ontslagenen moeten ervoor zorgen snel weer werk te vinden. Zelfredzaamheid! De kapitalistische leuze van vandaag de dag. Wie niet snel werk vindt, moet dit zichzelf verwijten, want die ontbreekt het aan zelfredzaamheid, aan eigen verantwoordelijkheid. En, als het te lang duurt zullen er boetes volgen. Of, men wordt verwezen naar een sociale werkplaats voor therapie. Want er is niks mis met de maatschappij, dus er moet dan wel iets mis zijn met de arbeider in kwestie. De grens tussen cliënt en patiënt blijkt flinterdun...
De tijd is voorbij dat je, als je werkloos wordt, zomaar een uitkering kunt aanvragen; dat zit bij heel veel nog niet tussen de oren, zo zei een directeur van een sociale dienst het. We hebben tot nu toe de mensen teveel in de watten gelegd, zo zei een staatssecretaris het. De directeur, een hardliner, een perfecte adjudant van de Generale Staf in Den Haag. Maar tóch heeft de adjudant gelijk...! Het zit nog onvoldoende tussen de oren. Het is als de vraag die mij vaak gesteld wordt: dit kan toch zomaar niet? Waarop ik dan moet antwoorden: jazeker, dit kan dus zomaar wel...
Veel mensen moeten nog leren beseffen dat we in een ander Nederland wonen, dat we, zeker sinds het wegvallen van het Europese socialistische statenblok, in een ander Europa, in een andere wereld leven. Er is werkelijk geen plek op de aarde waar men niet - hier meer, daar minder, soms de oorzaken niet kennend - de gevolgen ervan ondervindt. De adjudant van de Generale Staf in Den Haag, van het Centraal Comité van het Grootkapitaal, onze directeur van de sociale dienst, heeft gelijk. Mensen moeten goed doorhebben dat we nu in een ander Nederland leven.
Onze directeur bedoelt: opdat men aan de veranderde situatie went en deze aanvaardt. Wij zeggen: mensen moeten goed doorhebben dat we in een ander Nederland leven, opdat men vooral niét aan de veranderde situatie went en de strijd aanbindt. Want alleen strijd kan de afbraak stoppen! Die laatste opvatting maakt ons tot een voor het kapitalisme misdadige organisatie. Het zij zo.