Annabelle Schouten
Dat het slecht gesteld is met de jeugdzorg in Nederland is al langer bekend. Bezuinigingen, slecht samenwerken van instanties, ellenlange wachtlijsten en een gebrek aan persoonlijke aandacht nekken deze belangrijke tak van de zorg. Marilena Busscher (21), gehandicapt, in een rolstoel en zonder vaste verblijfplaats, ondervindt al jaren aan den lijve de misstanden in de jeugdzorg. "Instanties smijten gewoon de deur dicht."
Momenteel woont ze tijdelijk bij haar zus in Grijpskerk, vlakbij de stad Groningen. Op het moment van dit interview zat ze al dagen zonder geld en had ze nog voor twee dagen te eten. De NCPN afdeling Groningen, met wie ze contact opnam in de veronderstelling dat dit de Voedselbank was, heeft haar doorverwezen naar het juiste adres voor het aanvragen van een voedselpakket. De UWV (welbekend als de instantie waar de meeste klachten over binnenkomen) had haar WAJONG-uitkering stopgezet vanwege het ontbreken van een wijzigingsformulier bij verhuizingen; sinds enige tijd woont ze na een verblijf in Enschede weer in de provincie Groningen. Inmiddels loopt de uitkering weer.
Openhartig vertrouwt Marilena Manifest haar levensverhaal, dat bestaat uit een aaneenschakeling van pech, tegenwerking en nogal wat ellende, toe. Na problemen thuis moest ze op haar 17e naar een opvanghuis in Leek (ten noorden van de stad), het begin van een reeks tijdelijke verblijfplaatsen en verhuizingen door het hele land. Meestal vond ze onderdak bij vrienden, maar ze beschrijft deze periode als een tijd van drugs en drank. "We waren allemaal psychisch niet in orde." Op haar 18e werd borderline bij haar vastgesteld, een persoonlijkheidsstoornis waarbij iemands gevoelens, gedachten en gedrag elk moment sterk kunnen verschillen: van extreem verdrietig tot zeer vrolijk. Marilena: "Ik heb wel een aantal therapieën gehad, maar nooit echt voor langere tijd."
Na een reeks verhuizingen belandde ze op haar 18e op straat samen met een vriendin. "We konden nergens terecht, we zijn overal geweest, langs opvanghuizen en bij jeugdzorg. Niks. Negen van de 10 keer werden we afgewezen omdat we niet aan de voorwaarden, de raarste voorwaarden, voldeden. Ook zijn de meeste opvanghuizen niet toegankelijk voor mensen in rolstoelen." Vanuit Groningen besloot ze samen te wonen met haar vriend in Almelo. Omdat haar oude rolstoel het had begeven, vroeg ze een nieuwe aan. Ook dat ging niet zo makkelijk. "Normaal mogen ze daar 10 weken over doen, in mijn geval heeft het anderhalf jaar geduurd voordat ze een nieuwe rolstoel bezorgden", vertelt Marilena. Ter vervanging kreeg ze een leenrolstoel die niet geschikt bleek te zijn voor haar rug. Hierdoor kreeg ze vanwege een doorligplek een enorme wond. Drie keer in de week komt de Thuiszorg deze wond nog steeds verzorgen.
Waarom kan dit allemaal maar gebeuren, zonder enige opvang? "Ze zeiden: ga maar naar de gehandicaptenzorg. Zoals het CIZ, een instituut voor begeleid wonen voor gehandicapten. Maar daar zijn wachtlijsten van twee à drie jaar. Het is overal zo." Ook de wachtlijsten voor opvanghuizen zijn lang. "Schrikkbarend", oordeelt Marilena over haar zwerftocht door Groningen. "Je moet heel sterk in je schoenen staan. De jongeren ondersteunen elkaar." Steun heeft ze ook gevonden bij sommige randgroepjongerenwerkers, zoals ze heten. Een van hen belt Marilena nog regelmatig op om te vragen hoe het gaat. "Ze kunnen misschien niet veel doen, maar ze luisteren wel en dat isal heel wat waard."
Marilena geeft ondanks alles wat ze heeft meegemaakt in haar nog jonge leven en ondanks haar slechte gezondheid niet de indruk de moed te laten zakken. Ze zou dolgraag willen werken en solliciteert dan ook regelmatig op administratieve baantjes en callcenterwerk. Afhankelijk zijn zit haar niet lekker: "Als mensen me vragen wat ik momenteel doe, dan zeg ik altijd: profiteren van de belastingcenten." Voor reïntegratieprojecten komt ze niet in aanmerking, aangezien ze nooit vast werk heeft gehad. Tot nu toe heeft ze vooral vrijwilligerswerk gedaan, onder andere bij projecten om kinderen te amuseren. Ervaart zij discriminatie bij het solliciteren? "Ja, ik heb een keer gesolliciteerd op callcenterwerk bij een uitzendbureau. Ik werd opgebeld dat ik kon beginnen. Toen ik begon over mijn handicap, zeiden ze: oh, dan gaat het over. Terwijl bedrijven geld van de overheid krijgen om gehandicapten aan te nemen. Pure discriminatie." Haar droom is een eigen massagesalon beginnen en in de journalistiek werken. "Maar", zegt ze teleurgesteld, "daar heb ik geen geld voor." Het schrijven heeft haar altijd aangetrokken, van verhalen tot gedichten. Instanties hebben haar vaak laten weten hoe goed ze zich schriftelijk weet uit te drukken.
De jonge vrouw is iemand die graag haar eigen verantwoordelijkheid (om in het jargon van dit kabinet te blijven) zou willen nemen, iemand met talenten in huis, iemand die zich goed bewust is van de misstanden in dit land, vooral in de jeugdzorg, maar toch weinig kansen krijgt. Haar voornaamste strijd nu is: aan eten en onderdak komen. Haar zus gaat namelijk verhuizen waardoor ze binnenkort iets anders moet zien te vinden.
Marilena hekelt dit kabinetsbeleid en de verdeling van het geld in dit land. "Ik heb me boos gemaakt met die tsunami. Het is goed dat mensen geld aan een ander willen geven. Maar kijk eens hoeveel daklozen hier zijn. Als ik miljonair zou zijn, zou ik als eerste een opvanghuis openen."