Marilena Busscher en Annabelle Schouten
Steeds vaker horen we dat het financieel slechter gaat in de Nederlandse huishoudens. Op elke eurocent moet worden gelet. Extraatjes zijn er niet meer bij. Rekeningen worden duurder en stapelen zich op omdat ze gewoonweg niet meer te betalen zijn. Kunnen we tegenwoordig nog wel spreken van koopkracht of zijn we alleen nog maar aan het overleven? Jannie Miedema uit Groningen moet rondkomen van een WAO-uitkering. Ze spreekt openhartig over haar financiële problemen, koopkracht en het kabinetsbeleid.
Tot 1996 heeft Jannie altijd zwaar werk gedaan, zowel betaald werk als vrijwilligerswerk. Ze werkte als verpleegster, assistent-uitvoerder in de bouw en als taxichauffeuse van gehandicapten. Al dat werk was een belasting voor haar rug, waardoor ze in 1996 is afgekeurd. Ze kwam daardoor voor 80-100 procent in de WAO. Deze uitkering wordt gebaseerd op 70 procent van het laatst verdiende loon. Aangezien ze toen bij de taxi werkte en het vooral moest hebben van de fooien, is dat dus geen vetpot.
In het begin had ze moeite om zich aan te passen, maar gaandeweg kreeg ze er handigheid in en lukte het haar toch. Totdat de euro kwam: alles werd duurder en sindsdien moet ze goed overwegen of het wel haalbaar is om iets te kopen. Rekeningen stapelen zich op, waardoor zij niet voldoende geld overhoudt om de hele maand door te komen. De laatste maanden kwam ze in de problemen door de trage verwerking van de aanvraag voor huurtoeslag bij de belastingsdienst. Vanaf januari tot mei moest zij de volle maand huur vooruitbetalen. Meer mensen zijn hierdoor financieel in de knel gekomen.
Jannie heeft een scootmobiel als vervoermiddel (vanwege haar versleten rug), maar als ze naar buiten wil moet ze eerst in overweging nemen of hij wel aan de oplader kan, want dat betekent dat de energierekening weer hoger wordt. Daardoor komt ze dus weinig buiten. "Het maakt je hele sociale leven kapot. Je kunt niet zomaar ergens heen, want alles kost geld", vertelt Jannie. Vakantie is er al helemaal niet meer bij sinds ze in de WAO zit.
Ook in winkels ziet ze mensen twijfelen of ze een product wel of niet kopen. Vaak maakt ze dan even een praatje en vraagt of ze het niet lekker vinden. Niet alle mensen zijn hier open over, maar ze krijgt regelmatig te horen dat ze het gewoonweg niet kunnen betalen. Heel veel mensen schamen zich hier voor, maar Jannie ziet wel dat steeds meer mensen er opener over praten. Ook aan de gezichtsuitdrukkingen is het te zien.
Een poosje terug heeft ze een test gedaan bij de sociale dienst. De wasmachine was zogezegd kapot. Normaal kun je daarvoor dan (mits je natuurlijk een uitkering hebt) naar de sociale dienst. Er was altijd een potje voor via de bijzondere bijstand. Nu werd er gezegd dat ze eerst maar eens moet kijken of ze een lening bij de Kredietbank kan afsluiten. "Maar hoe kun je nu een lening nemen als je die niet kunt terugbetalen?" Als de Kredietbank geen lening wilde verstrekken, dan moest ze maar een keer terugkomen bij de sociale dienst. "Dit testje laat dus goed zien dat er weer bezuinigd wordt op de bijzondere bijstand", aldus Jannie.
De regering heeft geen idee wat er speelt bij de bevolking. De rijken worden steeds rijker en de armen steeds armer. Maar onlangs kwam het kabinet toch met compensatieregelingen voor de energierekeningen? Dit vindt ze een lachertje: "Je ziet er niets van terug want het gaat opaan de rekeningen." Volgens Jannie weten mensen heel goed hoe het niet moet, maar weinig mensen vertellen hoe het wel moet. De regering is wat haar betreft duidelijk: "Je hebt weinig geld, accepteer het en hou maar op met zeuren."
Realiteit is wel dat mensen steeds verder in de schulden raken. "Wat nou koopkracht?", vraagt Jannie zich af. De huur, het ziekenfonds, energierekeningen, kapper en pedicure en dat soort zaken et cetera, alles is zo duur dat het niet meer te doen is. Vooral alleenstaanden, jonge gezinnen en ouderen zijn hier de dupe van. De kloof wordt steeds groter. Als huizen afgebroken worden staan veel mensen op straat omdat iets nieuws gewoonweg te duur is. Over wat er dan zou moeten gebeuren om hier iets aan te veranderen is Jannie duidelijk: "Laat ze wat meer geld bij de rijken wegtrekken zodat de armeren het ook wat makkelijker hebben."
In de samenleving is veel verharding; mensen houden nog te veel binnenshuis, maar Jannie ziet de solidariteit wel terugkomen. "Als er wat meer door acties gebeurt, dan durven de mensen ook meer. Nu durven ze niet veel omdat er weinig tot geen resultaten behaald worden. Vroeger ging je makkelijker naar de krant en tv omdat de contacten makkelijker te maken waren dan nu." 'Veel woorden maar weinig daden' is wat tegenwoordig de overhand heeft, vindt Jannie. Door te weinig behaalde resultaten is bij veel mensen de moed weggeëbd. Jannie is zelf onlangs lid geworden van de NCPN. Vroeger zat ze bij de CPN, waar ze zeer actief was met het voeren van acties in de buurten en in bijstandscomités. Voor de huidige strijd ziet zij nu vooral een taak weggelegd voor de jongere generaties. Waarom is zij lid geworden van de NCPN? Jannie: "Ik miste een doel in mijn leven. Nu heb ik die weer: ik wil de club groter maken." Ze pleit voor meer bekendheid van de krant, meer regionaal nieuws, zodat mensen zien wat er om hen heen gebeurt en waarom.