Henk van der Kolk, vz. FNV Bondgenoten. (Foto FNV Bondgenoten)
Henk van der Kolk, vz. FNV Bondgenoten. (Foto FNV Bondgenoten)
|
Wil van der Klift
De vakbeweging zegt dat er, door de aantrekkende economie, ruimte is voor hogere looneisen dan in vorige jaren. Het kabinet maant tot voorzichtigheid. Twee jaar lang hield de vakbeweging zich aan de afspraak over loonmatiging die met het kabinet was gemaakt. FNV en CNV stelden in 2004 beide een maximale looneis van 1,25 procent. Dat compenseerde in de praktijk niet de stijging van de echte consumentenprijzen. Gaan we nu eindelijk eens de achterstanden wegwerken?
In 2005 lag de maximale looneis op 2 procent, niet meer dan een fractie (0,3 procent) hoger dan het officiële inflatiecijfer. Resultaat: voor het vierde jaar op rij een forse achteruitgang van het reëel beschikbare inkomen. Vorig jaar met 0,7 procent. Dat kwam doordat de belastingen en premies sneller stegen dan het kunstmatig getemperde inkomen.
De tegenstelling tot de gunstige economische cijfers van de afgelopen tijd is groot. De economie is in het eerste halfjaar van 2006 flink aangetrokken, de winsten in het bedrijfsleven en bij de banken zijn fors gestegen, de arbeidsproductiviteit is hoger, bedrijven investeren weer, mensen consumeren - met geleend geld - meer, het aantal vacatures groeit, de werkloosheid loopt terug.
Een deel van de vakbeweging ziet hierin aanleiding om de looneisen op te schroeven. De vakcentrale voor het middelbaar en hoger personeel (MHP) ziet een loonruimte van 3 procent. Na aftrek van de inflatie komt dat neer op een inkomensverbetering van 1,5 procent. Traditioneel presenteren de vakcentrales hun arbeidsvoorwaardenbeleid, inclusief looneisen, rond prinsjesdag. Op basis van de Macro Economische Verkenningen van het Centraal Planbureau (CPB) stellen ze dan hun definitieve eisen vast. De vakcentrales benadrukken dan ook dat de cijfers die zij nu noemen voorlopig zijn, en op een later tijdstip nog bijgesteld kunnen worden als de CPB-ramingen daartoe aanleiding geven. De FNV gaat zelfs zover dat ze pas in september uitsluitsel wil geven over de hoogte van de looneis. Vooruitlopend daarop meldt de FNV zuinig dat er dit jaar waarschijnlijk meer in het vat zit dan andere jaren. Wat mogen we van de FNV verwachten?
Volgens Henk van der Kolk, voorzitter van FNV Bondgenoten, niet al te veel. Volgens hem moeten de werknemers hun gespannen verwachtingen maar temperen, meldde hij op zijn website, vlak voor hij met vakantie ging. Ja, nog even snel wat vermanende woorden. "Een flinke salarisverhoging, wie wil dat niet! Zeker als je net terug bent van een welverdiende vakantie, je portemonnee leeg is en het rood van de bankrekening pijn aan je ogen doet. Dan zou het toch wel erg fijn zijn als je baas op de eerste werkdag na je vakantie je verwelkomt met een salariscadeautje", schrijft hij vol begrip.
Omdat iedereen dat met eigen ogen kan zien vervolgt hij: "Bovendien, het gaat weer goed met de BV Nederland, dus kan er weer flink 'in de bus worden geblazen'. Zeker als je bedenkt dat het de afgelopen jaren allemaal wat minder was, en de lasten wel fors zijn gestegen." En om het beeld compleet te maken: "de top van het bedrijfsleven en de publieke sector heeft al 'gecashed'. Dus is nu het moment aangebroken voor u en mij!"
Hier aangekomen gaat hij niet door met de vaststelling dat er echt geld optafel moet komen om de achterstanden weg te werken. De dure euro leidde inmiddels wel al in 2002 tot 443, in 2003 tot 491, in 2004 531 en in 2005 tot 589 miljard euro huishoudschulden, waarvan het grootste deel hypotheekschulden zijn (CBS). En reken maar dat die vooral bij de leden van de bonden zitten. De beterbetaalden, de aandeelhouders en mensen met grote spaarrekeningen, zijn traditioneel geen leden van de bonden. Het gaat om de mensen die in 2004 demonstreerden op het Museumplein, waaronder veel uitkeringsafhankelijken. Daar zit de pijn.
"Maar wat jammer nu", zegt Van der Kolk, "de FNV roept dat er geen hoge looneisen gesteld zullen worden, ondanks de economische opleving." Hij noemt dat krenten! Daarna volgt een typisch polderverhaal vol medelijden voor de ondernemers en begrip voor de standpunten van neoliberale ministers als Balkenende en Zalm, waarvan hij de standpunten bijna volledig overneemt.
"Als de kosten van de bedrijven (als gevolg van te hoge lonen, nvdr) uit de pan stijgen vallen er ontslagen, of nog erger: het bedrijf gaat failliet; en wat de laatste jaren steeds meer gebeurt: bedrijven verplaatsen hun productie naar goedkope landen in Oost-Europa, of nog verder weg, in China en India", beweert Van der Kolk, Balkenende en Zalm napratend.
Geen woord over de concrete gevolgen van jarenlange bezuinigingen. Alleen een onzinnig neoliberaal macro-economisch verhaal. Van der Kolk plaatst zich tegenover zijn leden, hij staat niet voor hun belangen, maar probeert hun terechte eisen te temperen. Hij bepleit een loonsverhoging die "er zo'n beetje tussenin zit".
Werknemers in sectoren en bedrijven waar het niet zo goed gaat kunnen naar een loonsverhoging fluiten. Want, zegt Van der Kolk: "Daar zetten hoge looneisen geen zoden aan de dijk". Hoezo eigenlijk niet? En over welke bedrijven heeft hij het? Alsof niet in het overgrote deel van de bedrijven gigantische winsten worden gemaakt. Wat is dat voor gehuil met de wolven?
"De uitkering is gekoppeld aan de loonontwikkeling", meldt hij. Ja inderdaad daar is hard voor geknokt. Dus hogere lonen leiden tot hogere uitkeringen. Dat is prima en hard nodig. Maar wat meldt Van der Kolk? "Als de lonen te hard stijgen lopen de kosten van de sociale zekerheid te hard op en grijpt de regering in. Dan worden de mensen die elke euro wel kunnen gebruiken het hardste gepakt." Je moet zo'n drogreden wat langer op je laten inwerken om te begrijpen hoe schandalig deze visie voor een vakbondsbestuurder is. Je hoofd bij voorbaat in de schoot leggen vanwege een mogelijk regeringsingrijpen? Is Van der Kolk misschien bang dat er een 'progressieve' regering komt? Mogen de werknemers PvdA en GroenLinks niet voor de voeten lopen?
Alles wordt letterlijk uit de kast gehaald om maar te kunnen vaststellen dat de vakbeweging voor een geleide, gematigde loonpolitiek is en daar actief aan wil meewerken. De positie van jongeren, van vrouwen, van buitenlandse werknemers en de noodzaak van scholing, alles wordt erbij gesleept om het pleidooi voor loonmatiging te ondersteunen. Hij noemt dat "de koek een beetje eerlijk verdelen". Over welke koek heeft Van der Kolk het eigenlijk?
In de bedrijfstak vervoer, opslag en communicatie daalde de arbeidsinkomensquote (het aandeel dat de werknemers hebben in de totale economischekoek) de afgelopen jaren drastisch van boven de 80 tot onder de 74. In de industrie daalde het aandeel de laatste twee jaar van 75 ook naar 74 procent (Bron CBS). De te verdelen koek voor de werknemers en uitkeringsgerechtigden wordt dus al enige jaren kleiner. Daar zou Van der Kolk voor moeten knokken: die koek weer groter krijgen. Dan valt er wat te verdelen. het geld blijft nu hangen in de kluizen van de rijken. Juist in de sector industrie groeide de winstgevendheid door een forse daling van de werkgelegenheid aanzienlijk. De arbeidsproductiviteit nam in al deze sectoren aanzienlijk toe. In al die sectoren is FNV Bondgenoten actief. Daar valt echt wat te halen. Maar niet met zo'n mentaliteit!
Van der Kolk haalt tenslotte het bekende FNV-verhaaltje van stal. We stellen dan wel geen structurele looneisen, maar er valt uiteraard nog heel wat te ritselen. "Middels winstdelingsregelingen, een dertiende maand, een bonus, een extra periodiek kan er altijd meer." Wat een schlemielige opstelling. De bijl aan de wortels van de vakbeweging leggen is dat. Meegaan met de ondernemers die niets liever hebben dan dat er per bedrijf, per afdeling, per individu kan worden 'onderhandeld'. Is de FNV-top echt vergeten dat alleen samen sterk maakt? Dat alleen een gezamenlijke vuist en het stellen van (loon)eisen maakt dat de vakbeweging gezag uitstraalt en aantrekkelijk is voor nieuwe leden, voor jongeren, voor vrouwen en voor uitkeringsgerechtigden?
Inderdaad, Henk van der Kolk, als die strijdbare aanpak volledig verdwijnt blijft alleen nog over het geven van "advies over uw salaris, en waar u recht op hebt, en wilt u weten hoe het met uw salaris zit in vergelijking met anderen, klik dan eens op Loonwijzer. En voor een advies over uw loopbaan kunt u ook terecht bij FNV Bondgenoten."