Redactie buitenland
De Verenigde Staten hebben aangekondigd dat zij de mogelijkheid onderzoeken om de gunstige handelsvoorwaarden van Argentinië, Brazilië en Venezuela te beperken, op te schorten of in te trekken. Zo zegt de Peruaanse econoom Ariela Ruiz Caro, internationaal adviseur en regionaal handelsanalist van het Americas Program van het International Relations Center in Washington.
Het is niet voor het eerst dat de gunstige handelsvoorwaarden in het kader van het Algemeen Voorkeurssysteem (GSP) door de Verenigde Staten worden gebruikt om regeringen zodanig onder druk te zetten dat ze uitvoeren wat Washington ziet als eerlijke handel.
In dit geval is het doel ervoor te zorgen dat deze landen deelnemen aan het plan van regionale integratie dat de VS hebben opgesteld, de FTAA (Free Trade Area of the Americas). De Peruaanse econoom schrijft in 'Americas Program' van het International Relations Center (zie americas.irc-online.org) dat het GSP een systeem is waardoor ontwikkelde landen (met name de Verenigde Staten, de Europese Unie en Japan) hun markten ruimer openstellen voor producten uit ontwikkelingslanden, omdat ze vrijgesteld worden van invoertarieven en douanebelastingen.
Volgens Ariela Ruiz Caro wordt dit eenzijdige voorkeurssysteem van de geindustrialiseerde landen, dat al meer dan dertig jaar bestaat, vaak gebruikt als instrument om de bevoordeelde landen politiek te intimideren.
Het recente mislukken van de multilaterale onderhandelingen in de Wereldhandelsorganisatie (WTO), en het feit dat de geïndustrialiseerde landen alleen een handelssysteem op hun voorwaarden, opgesteld op basis van bilaterale overeenkomsten, wensen, heeft ertoe geleid dat sommige landen ermee werden bedreigd dat hun gunstige handelsvoorwaarden zouden worden ingetrokken.
Met name de Verenigde Staten hebben aangekondigd dat ze opnieuw zullen bekijken of de voorkeursbehandeling van twaalf landen, waaronder de drie genoemde Latijns-Amerikaanse landen, gehandhaafd moet blijven. Dit voornemen is door verschillende Latijns-Amerikaanse regeringen geïnterpreteerd als een strafmaatregel voor hun stellingname tegen de FTAA, die de Verenigde Staten voorstelden tijdens de recente presidentiële top van het Amerikaanse continent in Mar del Plata in november 2005, en de weigering van de G-20 om de Amerikaanse en Europese voorstellen in de WTO te aanvaarden.
President Kirchner verklaarde meteen dat Argentinië een soeverein land is en hij zei dat een eventuele Amerikaanse opschorting van de gunstige handelsvoorwaarden te vergelijken zou zijn met de "maatregelen die het Romeinse Rijk nam tegen landen die het oneens waren met het beleid."
De Verenigde Staten proberen halsstarrig een economisch systeem in te voeren dat zij binnen de WTO niet voor elkaar konden krijgen. Een belangrijk deel van de Amerikaanse strategie komt neer op het saboteren van multilaterale onderhandelingen op handelsgebied. Het mislukken van deze onderhandelingen wijten ze vervolgens aan de "koppigheid" van de ontwikkelingslanden die "eisen dat de landbouwsubsidies in de VS worden beëindigd, maar vervolgens weigeren hun markten open te stellen voor Amerikaanse diensten, aankopen uit de VS door hun regeringen en Amerikaanse industrieproducten."
De Verenigde Staten hebben ook gedreigd de lage invoertarieven af te schaffen, die eerder eenzijdig werden ingevoerd uit politiek oogpunt of om de export vanuit minder ontwikkelde landen te bevorderen. De VS zouden deze actie ondernemen als landen die ervoor in aanmerking komen weigeren bepaalde wettelijke hervormingen door te voeren in verschillende sectoren van hun economie. Deze hervormingen zouden de hele economische samenhang van de betreffende landen kunnen aantasten.
In Zuid-Amerika is Chili de trouwste volgeling van de strategie van de Amerikaanse regering. Het verrassende besluit van de Peruaanse president Alan Garcia, in oktober naar Washington te gaan en zich daar in het Congres lovend uit te laten over het Amerikaanse vrijhandelsverdrag (FTAA), lijkt uit te draaien op de vorming samen met Colombia van een 'As van de Pacific'. Ecuador blijft de joker in het spel. Het feit dat Chili een partner is in het Andes-handelsblok (en ook in de douane-unie Mercosur) vergemakkelijkt het Amerikaanse beleid in de regio en verzwakt de mogelijkheden voor gezamenlijke Zuid-Amerikaanse onderhandelingen. Dit zorgt ervoor dat Bolivia nog maar weinig affiniteit heeft met het Andes-blok.
De positie van de Andes-landen brengt belangrijke steun met zich mee voor de Amerikaanse regering, die de kleinere landen van Mercosur onder druk zet om vrijhandelsverdragen met de VS te ondertekenen. Dit is het geval met Uruguay en in mindere mate met Paraguay.
In het eerste land vinden er achter gesloten deuren onderhandelingen plaats en de coalitieregering van de Frente Amplio gaf pas onlangs toe - na verklaringen van Amerikaanse functionarissen - dat er inderdaad onderhandeld werd over een 'klassiek' vrijhandelsverdrag en niet tot een overeenkomst die alleen zou leiden tot het verder openstellen van de Amerikaanse markt voor producten uit Uruguay, zoals eerst werd beweerd.
De uitgangspunten van de 'As van de Pacific' zijn versierd met bloemrijke diplomatieke taal, maar het enige dat deze 'As' bevordert is het soort van economisch systeem van regionale integratie zoals de Verenigde Staten dat voor ogen hebben, zo concludeert de Peruaanse econoom.
Bron: Prensa Latina, 23 augustus 2006, vertaling Frans Willems.