Sociale en democratische rechten van Duitse bevolking worden steeds meer afgebroken. Leger en politie staan klaar om toenemend verzet de kop in te drukken.
Sociale en democratische rechten van Duitse bevolking worden steeds meer afgebroken. Leger en politie staan klaar om toenemend verzet de kop in te drukken.
|
Fred Schmidt (*)
De vermindering van het aantal geregistreerde werklozen werd ook tijdens de algemene beschouwingen in de Bondsdag opgehemeld als "omslag op de arbeidsmarkt". "De knoop is eindelijk los", aldus SPD-fractievoorzitter Peter Struck. De economische opleving heeft de arbeidsmarkt bereikt, zo heet het. Het actuele conjunctuurbericht van het 'Instituut voor Sociaal-ecologische en economische Studies' (isw) in München schrijft daarover:
Inderdaad werden statistisch in augustus 2006 426.000 werklozen minder geteld dan een jaar ervoor. Een behoorlijk aantal. Maar minder werklozen betekent niet direct meer werkenden. Een groot gedeelte van deze daling komt tot stand door statistische effecten en cosmetische ingrepen.
Zo werden bijvoorbeeld de 281.000 mensen die voor één euro per uur zijn te- werkgesteld niet meer als werklozen geregistreerd. Het aantal werkenden was in het tweede kwartaal slechts 185.000 personen hoger dan in het jaar ervoor. Ongeveer eenderde ervan berust op extra één-eurobanen - ongeveer 60.000 meer dan in het jaar ervoor - en enkele tienduizenden zijn het resultaat van de verdere opsplitsing van gewone arbeidscontracten in mini- of deeltijdbanen. Daarvoor pleit ook dat het aantal werkenden weliswaar is gegroeid, maar dat het aantal werkuren echter niet is veranderd. Ook de afbraak van banen waarbij men verplicht sociaal verzekerd is, is voorlopig slechts tot stilstand gebracht: het aantal premiebetalers in de sociale verzekering was in mei 129.000 lager dan in het jaar ervoor.
Van een economische opleving door meer consumeren als gevolg van meer banen is maar weinig sprake. Integendeel, dit jaar zal de uitwerking van de Hartz-IV-wetten pas echt voelbaar zijn. Volgens berekeningen van het 'Institut für Arbeitsmarkt- und Berufsforschung' (Instituut voor studies naar Arbeidsmarkt en Beroep) komen er door de kortere duur van de werkloosheidswet (Hartz I) nog eens 120.000 langdurig werklozen bij. Uit de statistieken van de 'Bundesagentur für Arbeit' (BA het Duitse CWI) zullen echter 170.000 mensen worden geschrapt en naar de 'stille reserve' worden verdrongen, omdat ze bijvoorbeeld door te hoge spaartegoeden/levensverzekeringen of een te hoog inkomen van hun levenspartner geen recht hebben op een werkloosheidsuitkering (Hartz II). Daaraan draagt ook de laatst besloten toevoeging van de Hartz-bestemmingen bij, die volgens de BA leidde tot een achteruitgang van 112.000 'Leefgemeenschappen', hoofdzakelijk (110.000) huishoudens van alleenstaanden. Het laatste aantal laat zien dat een groot gedeelte van de wegvallende 'Leefgemeenschappen' de werklozen jonger dan 25 jaar zijn, die nu weer bij hun ouders moeten wonen.
Op z'n laatst in 2007 zullen de stagnerende invloeden weer de overhand krijgen, temeer daar het wereldwijde economische klimaat duidelijk verder afkoelt.
Voor een achteruitgang van de globale conjunctuur zijn er veel aanwijzingen: in de eerste plaats wijzen alle tekens van de conjunctuurverwachtingen naar beneden. De index van de conjunctuurverwachtingen van het 'Zentrum für Europäische Wirtschaftsforschung' (Centrum voor Europese economische studies - ZEW) is, volgens een enquête onder financiële deskundigen, in augustus regelmatig ingestort en staat met een waarde van -5,6 punten duidelijk onder het langdurige gemiddelde van 35 punten. In dezelfde richting wijst de ifo-index voor het globale economische klimaat. Terwijl de actuele situatie zelfs als 'iets verbeterd' wordt ingeschat, is de index van de verwachtingen voor de volgende zes maanden onverwacht sterk gedaald, van 108,8 op 96,5 punten, de laagste stand sinds jaren. Bijzonder sterk daalde de index voor de VS en voor Azië. Maar ook voor de euro-regio is de index van de verwachtingen ingezakt. Feit is: De drie maanden geleden door ons instituut getoonde globale risicofactoren nemen niet alleen toe, hun risicopotentieel is nog meer versterkt.
Dit geldt vooral voor de sleutelindustrie van het globale kapitalisme, de economie in de VS. Deze bevindt zich op het randje. De groei van het bruto binnenlands product (bbp) is in het tweede kwartaal met een jaarlijkse groei van 2,5 procent ten opzichte van de eerste drie maanden ronduit gehalveerd. De groei van de particuliere consumptie daalde van 4,8 naar 2,5 procent. Beslissende reden daarvoor is: de onroerendgoed-luchtbel krimpt en dus ook de financiële armslag van de consument. Door de sterk stijgende onroerendgoedprijzen en een uiterst lage rente hebben veel VS-burgers zich de laatste jaren rijk gerekend. Hypotheken waren gunstig te herfinancieren, de gestegen waarde van het onroerend goed verhoogde de kredietmogelijkheden van de consumentenkredieten. De toename van de woningproductie wakkerde bovendien de conjuncturele motor aan. Daarmee is het nu afgelopen.
De woningbouw daalde in het tweede kwartaal met 6,2 procent. De verkoop van huizen is in juli nagenoeg ingezakt. Woningbouw en particuliere consumptie vallen weg als conjuncturele motor. De inflatie van 4,1 procent, vooral door gestegen energieprijzen, ondermijnt bovendien de koopkracht van de VS-burgers, die tweederde van de vraag naar alle goederen en diensten uitmaakt.
De beslissende vraag is: verdwijnt de lucht langzaam uit de luchtbel van het onroeerend goed of ontploft deze? Een ontploffing zou catastrofale gevolgen hebben voor de consument in de VS, vanwege de hoge schulden en de gestegen rente. Vooral als men in overweging neemt dat de monetaire maatregelen van de 'Federal Reserve Bank' (Fed), de centrale bank van de VS, werken met een vertraging van 6 tot 18 maanden. Sinds juni 2004 heeft de Fed de basisrente in 17 stappen verhoogd tot 5,25 procent. De laatste vijf tot zeven verhogingen tonen pas in de komende weken hun volle uitwerking.
"Enkele van de bekendste Amerikaanse economen, zoals Paul Krugman, Nouriel Rubini en Brad Delong, beschrijven de aankomende crash in steeds verontrustender bewoordingen", schrijft de 'Financial Times Deutschland' in haar uitgave van 9 augustus jl.. Kenneth Rogolf voorspelt als gevolg van het uitzonderlijke tekort op de betalingsbalans een ineenstorting van de dollar, wat wederom de uiterst grote globale onevenwichtigheden zou kunnen doen verschuiven.
Anders dan in 2001, toen met het springen van de 'new economy'-luchtbel een recessie dreigde, zit het fiscale en monetaire beleid nu op conjunctureel gebied in de knel. Toen zat Bush in financieel opzicht door een overschot op zijn begroting, dankzij zijn voorganger, goed in z'n slappe was wat betreft zijn betalingen en belastingcadeaus. Intussen ligt het jaarlijkse begrotingstekort op 5 procent van het bbp. Anderzijds had de Fed toen de rente naar een recordniveau verlaagd en de financiële sector en de economie met geldmiddelen overspoeld. Vanwege de hoge inflatie is deze uitweg voor de Fed nu zo goed als afgesloten. De reële rente ligt amper op 1 procent, een daling van de rente zou bovendien de financiering van het tekort op de betalingsbalans en van de staatsschuld door buitenlandse kredietgevers bemoeilijken.
Een recessie van de VS-economie, ook nog verbonden met een financiële crisis, zou echter inslaan als een bliksem in de overige globale economie. Een uitval van de globale import-stofzuiger zou de boom in Azië en de mini-opleving in West-Europa zeer snel doen bezwijken. Vooral voor de Duitse economie met haar uiterst sterke exportvolume zou dit een dramatische uitwerking hebben. Van het Duitse bbp komt intussen 43 procent uit de export.
Als de wankele opleving ook maar een kans op duurzaamheid zal krijgen, dan moet de bondsregering met een urgentieprogram de krachten van de binnenlandse economie versterken i.p.v. haar met een belastingen- en heffingenschok te ondermijnen. In de eerste plaats hoort daarbij dat ze afziet van de btw-verhoging in januari 2007. Het overschot van negen miljard euro van de BA (dat verkregen werd door de bezuinigingen op uitkeringen, MJ) en de verhoogde belastinginkomsten zouden moeten worden gebruikt voor een openbaar investeringsprogramma om de publieke infrastructuur te saneren en de publieke maatschappelijke sector uit te bouwen. Daarbij hoort ook het creëren van 50.000 bedrijfsoverkoepelende opleidingsplaatsen, zoals de vakcentrale DGB dat eist in haar urgentieprogramma i.v.m. het tekort aan opleidingsplaatsen in de private en publieke sector. Dit laatste zou kunnen worden betaald door het afzien van de geplande verhoging van de defensiebegroting met 1 miljard euro.
Bron: UZ, 15 september jl., vertaling Marcel de Jong.