Het linkse antwoord in Latijns-Amerika stabiliseert zich en wordt steeds luider.
Het linkse antwoord in Latijns-Amerika stabiliseert zich en wordt steeds luider.
|
|
Noam Chomsky
Vijf eeuwen na de veroveringen door de Europeanen is Latijns-Amerika zijn onafhankelijkheid aan het terugvorderen. Vooral meer naar het zuiden veert de regio van Venezuela tot Argentinië op om de erfenis van buitenlandse overheersing uit het verleden te boven te komen, en daarmee ook het wrede en destructieve systeem dat door die overheersing was gevestigd.
De mechanismen van imperialistische controle: gewelddadigheid en economische oorlog (Latijns-Amerika nog vers in het geheugen), zijn hun kracht aan het verliezen. Een teken dat men op weg is naar onafhankelijkheid.
Washington ziet zich gedwongen regeringen toe te laten die in het verleden zouden hebben geleid tot interventie of vergeldingsmaatregelen. In de hele regio legt een levendige reeks volksbewegingen de basis voor een zinvolle democratie. De oorspronkelijke volken, met name van Bolivia en Ecuador, zijn sterk geactiveerd en invloedrijk, alsof zij hun erfenis van vóór Columbus opnieuw ontdekken. Deze ontwikkelingen zijn deels het gevolg van een verschijnsel dat de laatste jaren in Latijns-Amerika is te zien.
Terwijl de gekozen regeringen officieel democratischer worden, zijn de burgers in toenemende mate ontgoocheld over democratische instituties. Zij waren op zoek naar een democratisch systeem op basis van volksdeelname en niet een systeem dat gedomineerd wordt door een elite of door het buitenland. Een overtuigende verklaring hiervoor is gegeven door Alitio Boron, een politiek deskundige uit Argentinië. Hij nam de samenhang waar van de nieuwe golf van democratisering met de van buitenaf opgelegde economische 'hervormingen' die een zinvolle democratie ondermijnen.
In een wereld van natie-staten geldt per definitie dat verlies van soevereiniteit leidt tot verlies van democratie en tot verminderde mogelijkheid om een sociale en economische politiek te voeren, en dat schaadt de ontwikkeling. Ook toont de geschiedenis dat verlies van soevereiniteit overal leidt tot afgedwongen liberalisatie, natuurlijk in het belang van hen die de macht hebben om dit sociale en economische regime op te leggen.
Het is leerzaam om recente presidentsverkiezingen te vergelijken in het rijkste land ter wereld en het armste land in Zuid-Amerika. In de verkiezingen van 2004 in de VS kon men kiezen tussen twee mannen, in weelde en met privileges geboren, die dezelfde elite-universiteit bezochten en lid werden van hetzelfde geheime genootschap, waar jongeren worden getraind om deel te nemen aan de leidende klasse, en die een verkiezingscampagne voerden met steun van ongeveer dezelfde kringen van geprivatiseerde macht. Hun programma's waren hetzelfde, in overeenstemming met de behoeften van hun achterban: rijkdom en privileges.
Kijk als tegenpool naar Bolivia en Evo Morales' verkiezing in december vorig jaar. De kiezers waren vertrouwd met de programmapunten, realistisch en van belang zoals de controle over het aardgas en andere grondstoffen, die een overweldigende volkssteun genoten. Rechten van de oorspronkelijke volksgroepen, vrouwenrechten, recht op land en water stonden met veel andere zaken op de politieke agenda. Het volk koos iemand uit eigen kring, niet een vertegenwoordiger uit de kleine kring van geprivilegieerden.
Door dit nieuwe overwicht kan Latijns-Amerika komen tot het aanpakken van zijn ernstige interne problemen. De regio is berucht vanwege de roofzuchtvan de rijken en hun gebrek aan sociale verantwoordelijkheid.
Een vergelijkende studie van de economische ontwikkeling van Latijns-Amerika en Oost-Azië is in dit opzicht opzienbarend. Latijns-Amerika staat in de wereld bijna onderaan vanwege de ongelijkheid. Oost-Azië staat gunstig aan de top. Hetzelfde geldt voor onderwijs, gezondheidszorg en sociaal welzijn in het algemeen. De Latijns-Amerikaanse economie is altijd meer open geweest voor buitenlandse investering dan Oost-Azië. De Wereldbank vermeldde dat externe investering en privatisering als vervanging diende voor andere kapitaalstromen in Latijns-Amerika, waardoor de controle en de winsten naar het buitenland verdwenen, zo niet in Oost-Azië.
Ondertussen zijn nieuwe socio-economische programma's aan het groeien die ingaan tegen de patronen die zijn terug te voeren op de Spaanse bezetting, met Latijns-Amerikaanse elites en economieën geketend aan de imperialistische machten, maar niet verbonden met elkaar. Vanzelfsprekend is deze ommezwaai niet welkom in Washington om de traditionele redenen. De VS verwachten te kunnen steunen op Latijns-Amerika als een duurzame basis voor grondstoffen, markten en mogelijkheden tot investering. Zoals de plannenmakers allang benadrukt hebben: als dit halfrond niet meer onder controle is, hoe kunnen de VS dan nog de hoop hebben dat zij de opstandigheid elders kunnen bestrijden?
(Naom Chomsky is emeritus hoogleraar in taalwetenschappen en filosofie aan het Massachussetts Instituut voor Technologie. Zijn meest recente boek is 'Failed States. The abuse of Power and the Assault on democracy' gepubliceerd op 3 oktober 2006 door de International Herald Tribune)
Bron: International Herald Tribune via Prensa Latina, 3-10-2006, vertaling Thomas Janssen.