Vic Mackey en de Cubaanse criminelen

In het Cuba van Castro worden de millenniumdoelstellingen van de Verenigde Naties wél gehaald.

Manuel Alberto Ramy

In de televisieserie 'The Shield' geeft Vic Mackey leiding aan een politieafdeling in Los Angeles. Hij is een effectieve agent: vastberaden, doortastend en agressief. Hij vangt boeven maar raakt ook betrokken bij hun vuile zaakjes en wordt corrupt.

In een aflevering geeft hij 65.000 dollar aan zijn vrouw, om te betalen voor de behandeling van hun kinderen die autistisch zijn. Dit bedrag heeft hij echter onrechtmatig verkregen. Zijn salaris en dat van zijn vrouw die verpleegster is zijn niet hoog genoeg om de ziektekosten en de speciale scholen voor hun autistische kinderen te betalen. Door te corrumperen lost Vic het probleem zelf op.

In de Verenigde Staten hebben 47 miljoen mensen (onder wie 6 miljoen kinderen) geen enkele ziektekostenverzekering, en dit aantal stijgt met anderhalf miljoen per jaar. We kunnen nog een heel rekbaar cijfer toevoegen wat deze Amerikanen betreft: niemand van hen kan, of wil, zijn problemen oplossen zoals de corrupte Mackey. Wat doen ze dan? Ik weet het niet. Misschien is een langzame dood sterven ergens onder een brug, of om het wat poëtischer te maken in de schaduw van een cipres, de doeltreffendste oplossing.

Dit alles vindt plaats in de Amerikaanse fictie en de Amerikaanse realiteit. Laatst kreeg ik een e-mail van Nuria. In de wijk Havana waar zij woont zag ze het volgende tafereel: 'op een morgen was er een muur beklad met de woorden 'Weg met Fidel' (wat maar zelden voorkomt in mijn wijk). En weet je wie de muur schoonmaakten en woedend klaagden dat zoiets niet zou mogen gebeuren? Mijn buren die werken en van wie er een aantal leven van speculaties. Ze droegen gouden kettingen, hadden mobiele telefoons bij zich en droegen modieuze kleding.'

Nuria, een revolutionair die tien uur per dag slooft om haar twee kinderen te onderhouden, was verheugd omdat de kinderen van deze misdadigers naar school gaan en de medische zorg krijgen die ze nodig hebben, zonder dat de ouders eerst wordt gevraagd naar hun politieke overtuiging, strafblad, religie en andere persoonlijke details.

Vergis je niet, deze mensen zijn criminelen, omdat ze leven van de informele economie die gebaseerd is op diefstal. Weet de lezer hoeveel een van die 18-karaats gouden kettingen met van die dikke schakels kost? Honderden converteerbare peso's (1 converteerbare peso (CUC) staat gelijk aan 82 dollarcent). Een mobieltje? Het goedkoopste model kost op de zwarte markt tussen de 130 en 150 peso. De hippere uitvoeringen, met een camera en nog meer toepassingsmogelijkheden - je kunt er zelfs mee aan je neus krabben - kosten tussen de 200 en 220 peso. Het opvallendste aan dit alles is dat voor gebruikmaking van de diensten van provider Cubacel alleen al 110 peso neergeteld moet worden voor servicekosten en dat dit alleen aan buitenlanders (zakenlieden, journalisten en anderen) is voorbehouden.

Hoe slagen deze baronnen uit de onderwereld daar dan in? Welnu, dankzij een corruptienetwerk dat is verweven doorheen de hele Cubaanse sociale basis en banden onderhoudt met talrijke sectoren van de economie en de dienstverlening.

'Ze werken niet. Ze hebben hun mobieltjes en gouden kettingen, maar kijk eens wat ze nu aan het doen zijn!', zou je kunnen denken. Is het mogelijkeen revolutionair én een dief te zijn? Maar dat is de vraag niet, het gaat niet over revolutie, contrarevolutie of oppositie. Eerlijkheid, daar gaat het om.

Het feit dat deze lieden beledigende teksten verwijderden en de lieden die ze op de muur kalkten bekritiseerden maakt hen niet tot rechtschapen burgers. Je zou nog eerder geneigd zijn te denken dat ze de graffiti verwijderden om zelf voor 'revolutionairen' door te gaan, in de veronderstelling dat de oprechte militanten hen weer aan hun boezem zouden drukken. (Revoluties hebben met religies gemeen dat ze misleide volgelingen graag redden en beiden belasten zich met de verbetering en de bekering van de mens).

Hoewel deze mensen beledigende teksten verwijderen schilderen ze zelf, vanuit politiek oogpunt bezien, elke dag nieuwe. Hun illegale activiteiten dragen bij aan de corrosie van de sociale constructie en de instituties; de omkering van de Revolutie van binnenuit, zoals Fidel Castro in november 2005 zei tijdens een visionaire toespraak aan de Universiteit van Havana.

Nog gevaarlijker is overigens het verschijnsel van het lompenproletariaat, in de straten van Cuba maar ook in de rest van de wereld. Dit vormt een voedingsbodem voor revolutionaire processen (vele armen waren eerlijke mensen en werden gedreven revolutionairen) en voor extreemrechtse bewegingen. Denk maar eens terug aan wat er in Duitsland gebeurde in de twintiger en dertiger jaren van de vorige eeuw, toen het nazisme dreef op deze elementen. Of wat er in Colombia gaande is met de paramilitaire groeperingen en in Nicaragua met de contra's een tijd geleden.

Hier kom ik uit bij een groot verschil tussen de corrupte smeris Vic en onze plaatselijke criminelen: deze laatste groep heeft geen zwarte markt nodig om zijn kinderen of andere familieleden te laten genezen. Op het socialistische Cuba zouden Vic's kinderen naar een speciale school gaan voor kinderen met lichamelijke of geestelijke aandoeningen. Ze zouden door experts op diverse medische gebieden worden behandeld, en dat terwijl het hem geen cent zou kosten.

Hoe is het mogelijk, om maar iets te noemen, dat de Cubaanse gezondheidsdiensten voor 2000 patiënten driemaal per week nierdialyses verzorgen zonder dat deze bij hen in rekening worden gebracht?

Het Amerikaanse ministerie van Volksgezondheid schat dat de totale jaarlijkse kosten voor dialyse voor één patiënt 65.000 dollar bedragen. Van dit bedrag is 16.250 dollar bedoeld voor de dialyse zelf, de rest gaat op aan ziekenhuiskosten. De behandeling bestaat uit drie sessies per week (165 sessies per jaar). Eén dialysesessie kost dus ongeveer 416 dollar.

Met de rekenmachine kunnen we 416 vermenigvuldigen met 2000 en zo vinden we het bedrag dat elk jaar in een klein land als Cuba uitgegeven wordt om deze patiënten te behandelen, een land dat te lijden heeft van een blokkade door het economisch en militair machtigste land in de geschiedenis.

Ook een zoon van een van de criminelen uit mijn wijk krijgt deze behandeling, of welke andere dure behandeling ook, zonder ervoor te hoeven betalen. En als hij een nier of een ander orgaan nodig heeft krijgt hij deze ook gratis. Hoeveel kost een transplantatie en het vervolgtraject in de Verenigde Staten?

De webpagina van het Emory Universiteitsziekenhuis in Atlanta: 'De procedure voor een niertransplantatie kan variëren maar de kosten bedragen gemiddeld 25.000 tot 150.000 dollar. Dit is afhankelijk van de ernst van de nieraandoening en van de vraag of de patiënt een nier krijgt van een levende of een overleden donor. Ook de gevaren van eventuele afstoting, het aantal medicijnen en de procedures na de operatie kunnen de ziekenhuiskosten beïnvloeden. De kosten voor de medicatie nadat de patiënt weer thuis is bedragen 700 tot 2000 dollar per maand.' In totaal komt dit neer op ongeveer 8.400 tot 24.000 dollar per jaar voor de rest van zijn/haar leven.

In 2005 vonden er op Cuba 138 niertransplantaties plaats. De geopereerde patiënten zullen de rest van hun leven gratis medicijnen en medische zorg krijgen. Ik nodig iedereen uit opnieuw de rekenmachine te pakken en uit te rekenen hoeveel dit kost, gebruikmakend van de prijzen van het Emory Universiteitsziekenhuis.

Het Cubaanse ministerie van Volksgezondheid is nu van plan om de dialysemogelijkheden uit te breiden tot alle 162 gemeentes van het land. Waar komt dit geld vandaan?

Een groot gedeelte hiervan is afkomstig uit iets dat we Belasting Toegevoegde Waarde (BTW) zouden kunnen noemen. Dit is het bedrag dat wordt toegevoegd aan producten die verkocht worden in harde valutawinkels, waar wordt betaald met de converteerbare peso. Gemiddeld voegt deze BTW 240 procent toe aan de prijs van schoonheidsproducten, juwelen, elektrische apparaten enz.

Is dat veel? Zeker weten. De prijs voor een fles zonnebloemolie, 2,40 peso, is schreeuwend hoog, vooral wanneer men zich realiseert dat hij in de Amerikaanse groothandel maar een paar centen kost.

De verklaring hiervoor is dat Cuba's gezondheidszorg- en onderwijssysteem zwaar drukken op de economie en dat het geld hiervoor ergens vandaan moet komen. De inwoners willen gratis onderwijs en gezondheidszorg én lage prijzen in de harde valutawinkels. Dat is begrijpelijk. Ze willen het één én het ander. Volgens de bijbel was dat echter zelfs in het paradijs niet mogelijk. Overal moet een prijs voor worden betaald.

Aan de orde is een distributiebeleid waardoor kan worden voorzien in de essentiële en primaire levensbehoeften die - samen met het naleven van de mensenrechten - de millenniumdoelstellingen van de Verenigde Naties vormen. De meeste landen zijn ver verwijderd van deze doelen. Volgens internationale organisaties is Cuba echter hard op weg om de meeste ervan te bereiken. Een aantal doelen, zoals alfabetisering, onderwijs en gezondheidszorg voor iedereen zijn al vele jaren realiteit op Cuba, lang voordat de VN met het plan kwamen.

Ik zal een specifiek en persoonlijk voorbeeld geven. Een aantal maanden geleden stierf een goede vriend van me in een Latijns-Amerikaans land. Hij leed aan een ernstige ziekte en de behandeling kostte in zijn land duizenden dollars. Een van de injecties die hij nodig had kost tussen de 50 en 80 dollar per gram, en de behandeling is afhankelijk van het gewicht: zoveel gram medicijnen per zoveel kilo gewicht van de patiënt. Hoewel mijn vriend nogal tenger was kon hij de kosten niet betalen. Hij kwam naar Cuba en ontving hier een gratis behandeling. Waar kwam dit geld vandaan?

Vic Mackey leeft in een andere maatschappij en de problemen in zijn leven en met zijn familie pakt hij op zijn manier aan. De misdadigers op Cuba hebben zijn onacceptabele rechtvaardiging niet. Cuba's probleem vindt zijn oorsprong in de economie. Het is de taak van de politie om wetsovertrederste arresteren, maar zolang de verhouding tussen inkomen en consumptie niet op orde is passen we alleen maar draaideurjustitie toe. Straffen is een deel van het antwoord, maar niet hét antwoord.

Er bestaat een nauwe samenhang tussen financiën en waarden die met elkaar in evenwicht moeten worden gebracht. Dit is een onontkoombaar proces dat creatief en met durf moet worden aangepakt en waarvoor alle productieve krachten in onze samenleving gemobiliseerd moeten worden. Dit moet echter zeer zorgvuldig gebeuren, want negentig mijl verderop zien we een machtige en agressieve regering met de wil en de capaciteit (zoals we dagelijks zien) om allerlei dodelijke wapens te gebruiken. Toch is diezelfde regering niet in staat gebleken om de levens van haar eigen burgers te redden met een gezondheidszorgsysteem waarmee iedereen is gedekt.

Deze regering werkt aan een project getiteld 'Assistance for a free Cuba', waarbij de gezondheidszorg en het onderwijs zouden worden geprivatiseerd. Alleen het idee al laat mijn fantasie op hol slaan. In een 'bevrijd' Cuba, dat ingericht is volgens de smaak van de Verenigde Staten en de rechtse Cubaans-Amerikanen in Miami zie ik Cheo Malanga als een Cubaanse versie van de corrupte Vic Mackey voor me. Hij verkoopt de drugs die hij afnam van de mensen die de beledigende graffiti op de muur verwijderden. Zodoende kunnen zowel politieagenten als criminelen betalen voor hun nierdialyses, een orgaantransplantatie of voor medicatie tegen kanker.

Manuel Alberto Ramy is bureauredacteur van Radio Progreso Alternativa in Havana en redacteur van Progreso Semanal, de Spaanse versie van 'Progreso Weekly'.

Bron: Progreso Weekly, Havana, 26-10-2006, vertaling Frans Willems.