Nederland, Europees koploper inzake neoliberale flexicurity


Als uw machtige arm dat wil ligt het hele land vele uren stil (15 november 2006)  


Als uw machtige arm dat wil ligt het hele land vele uren stil (15 november 2006)  

Wil van der Klift

De Europese Commissie wil dat alle landen van Europa hun sociale wetgeving aanpassen aan de behoeften van de flexibele economie (zie elders in Manifest). Nederland is één van haar voorbeelden. Ons land loopt voorop als het gaat om afbraak van sociale verworvenheden en levenspeil.

Nederland is één van de meest geliberaliseerde, geprivatiseerde en geflexibiliseerde landen op het vasteland. De privatisering van de spoorwegen en de post is al langer doorgevoerd. Ook het pensioensysteem is heel ver geprivatiseerd. De helft van het pensioenkapitaal is in handen van privépensioenfondsen. Tientallen pensioenfondsen kwamen in 2002 zwaar in de problemen toen de beurs inzakte. Toen heeft men de pensioenpremies moeten verhogen om een catastrofe te vermijden. Er is bovendien al geruime tijd sprake van pensionering op basis van middelloon en de indexering van de pensioenen staat voortdurend onder druk.

Begin 2006 werd de ziekteverzekering afgeschaft en moest iedereen op zoek naar een 'zorgverzekeraar' die een ziekteverzekeringspolis wou afsluiten. Daarin zit een basispakket maar daarboven beginnen de bijkomende premies voor een betere bescherming: hoe rijker hoe beter verzekerd, hoe groter risico hoe meer je moet betalen. Op termijn zal de commercialisering van de zorg een diepe tweedeling tot gevolg hebben en dreigen Amerikaanse toestanden. WW en WAO zijn al fors afgebouwd. In de komende jaren zullen bij ongewijzigd beleid werklozen en invaliden zwaar onder druk worden gezet om werk (is [stapel]baantjes) te aanvaarden. Zoniet, uitkering kwijt. Ook invaliden moeten inzetbaar blijven. De verantwoordelijkheid is uiteraard gedecentraliseerd en gedereguleerd. Het rijk wast zijn handen in onschuld onder het motto dat de gemeenten een beter zicht op de werkelijkheid hebben. De procedure gaat uiteraard gepaard met een forse verlaging van de verschillende budgetten. De verantwoordelijke gemeenten besteden de jacht op de werklozen uit aan commerciële bedrijven. Aanval op aanval vindt inmiddels plaats op de mogelijkheid van vervroegde uittreding. Op 2 oktober 2004 betoogden ruim 300.000 mensen onder andere daartegen in Amsterdam.

De arbeidstijdenwet laat 39 zondagen werken toe

Op vlak van flexibiliteit werd in 1999 de wet Flexibiliteit en Zekerheid goedgekeurd, waarbij het ontslagrecht veel soepeler werd gemaakt. Lange ontslagtermijnen werden zwaar ingekort en ook het tijdelijk werk werd aantrekkelijker gemaakt voor de bazen. Op dit moment is één van de grote discussies in Nederland een nieuwe versoepeling van het ontslagrecht. Men wil gemakkelijker aanwerven, maar vooral ontslaan.

Vlak voor de ontbinding van het vorige parlement is nog snel een drastische aanpassing van de Arbeidstijdenwet door de Kamer gejaagd. Slimmer werken heet dat daar. In feite een ongelooflijke versoepeling van de maximumarbeidsduur, de overuren en van zondag- en nachtwerk. Volgens de nieuwe wet mogen er cao's komen die zeggen dat er op ... 39 zondagen mag worden gewerkt!

Nederland heeft ook ongelooflijk veel deeltijdarbeid: 42 procent van de banen zijn deeltijds en maar liefst 73 procent van de werkende vrouwen heeft een deeltijdbaan. In Nederland is 14,5 procent van de banen tijdelijk, veel meer dan gemiddeld in Europa. Daarenboven is Nederland een voorbeeld als het gaat om loonmatiging. Al sinds het akkoord van Wassenaar van 1982 geldt er een bijna volledige loonstop (op dit akkoord en het verraad van Wim Kok,dat in november a.s. 25 jaar geleden werd gesloten, komt Manifest nog uitvoerig terug).

Het is niet voor niets dat de Nederlandse bevolking tijdens de afgelopen verkiezingen te kennen gaf het roer om te willen. Maar dan moeten er wel de nodige politieke en organisatorische veranderingen worden doorgevoerd. Die zullen er niet komen als er een regering wordt gevormd door CDA, PvdA en ChristenUnie. De druk vanuit Europa (doorvoering Lissabon-agenda) en door de ondernemers is te hevig voor de politici van CDA en PvdA, die vergeten zijn hoe je moet knokken. De ChristenUnie is in dit gezelschap slechts een (hinderlijke) bijwagen. De eerste geluiden tonen dat al aan. Het zal gaan om daadkracht (CDA) en draagvlak (PvdA). Met andere woorden er zal geprobeerd worden meer steun te verwerven bij de bevolking voor de voortzetting van de 'noodzakelijke' hervormingen. Andere woorden dus, minder arrogantie, maar gewoon doorgaan met de hervormingen.

Voor echte duurzame veranderingen is om te beginnen een andere vakbondspolitiek nodig. Daarvoor zal de strijd aan de basis moeten worden versterkt en bovenal zal er moeten worden gewerkt aan een echt links alternatief. Er is dringend behoefte aan een stevige linkse alliantie, gebaseerd op het inzicht dat veranderingen nodig zijn en ook uitvoerbaar. Maar dat die veranderingen moeten worden afgedwongen op basis van strijd op alle niveaus om te beginnen aan de basis.