Uit een recent rapport van Antonio Guterres, de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen van de VN, blijkt dat twee miljoen Irakezen naar de buurlanden gevlucht zijn en dat nog eens 1,7 miljoen mensen binnen Irak ontheemd zijn. Dit komt erop neer dat, als gevolg van de Amerikaanse bezetting, ongeveer één op elke zeven Irakezen van huis en haard is verdreven. Dagelijks slaan er 1300 Irakezen op de vlucht.
David Hoskins
Guterres maakte duidelijk dat het aantal vluchtelingen `het hoogste is in het Midden-Oosten sinds de Palestijnse crisis van 1948', toen na de oprichting van de staat Israël bij benadering 800.000 Palestijnen gedwongen werden hun huis te verlaten. Op de vraag van journalisten of Washington nog een bijzondere verantwoordelijkheid heeft ten aanzien van Irakezen die als gevolg van het door de VS aangewakkerde geweld hun huizen verlaten, antwoordde een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, Sean McCormack, terughoudend: "Dit is een gedeelde en internationale verantwoordelijkheid."
Uit de cijfers bleek onlangs dat de belangrijkste regeringen die hun deel in deze internationale verantwoordelijkheid niet op zich nemen dezelfde regeringen zijn die op de eerste plaats verantwoordelijk zijn voor het vluchtelingenprobleem: de Amerikaanse en de Britse.
Ondanks de ernst van de huidige crisis hebben de VS sinds de invasie in maart 2003 slechts 466 Iraakse vluchtelingen toegelaten. Groot-Brittannië heeft nauwelijks meer gedaan om de vluchtelingen te helpen.
Syrië, Egypte, Libanon, Jordanië, Iran en Turkije hebben inmiddels 2 miljoen vluchtelingen in hun land opgenomen. Alleen al Syrië worstelt met het huisvesten van bijna 1 miljoen verdreven Irakezen. Het land is overbelast en het zal moelijk worden om door te gaan met het toelaten van vluchtelingen.
Guterres noemde Syrië en Jordanië apart en prees deze landen in het bijzonder: "De opofferingen van deze landen zijn bewonderenswaardig en de internationale gemeenschap moet haar volledige verantwoordelijkheid nemen om ze te steunen."
De Syrische economie gaat hevig gebukt onder de vluchtelingenstroom. Met tegenzin heeft het land nu, net als Jordanië en Egypte, zijn grenzen gesloten voor nog meer Irakezen. Het onvermogen van deze landen om nog meer vluchtelingen op te nemen verhevigt de crisis. Men verwacht dat het aantal Irakezen dat binnen het eigen land ontheemd raakt voor het einde van het jaar met nog 1 miljoen zal toenemen.
De verantwoordelijkheid voor het onderbrengen van deze ontheemde Irakezen ligt zonder meer bij de Verenigde Staten. Als de door de VS geleide bezetting van Irak, volgend op twaalf jaar van onmenselijke sancties tegen de Iraakse bevolking, er niet geweest was, zou er momenteel geen sprake zijn van een vluchtelingencrisis.
De regering Bush heeft geen enkele aanwijzing gegeven dat ze van plan is tegemoet te komen aan de noden van de vluchtelingen. In het budget dat zij voor 2008 voorstelde wordt voor de hulp aan Iraakse vluchtelingen slechts 35 miljoen dollar vrijgemaakt. Gezien de huidige aantallen zou dat neerkomen op 9,45 dollar per vluchteling.
Sinds de invasie heeft Bush vele malen om extra geld gevraagd. Voor de begroting van 2008 vraagt hij om 145 miljard dollar extra voor de oorlogsinspanningen. Dit geld zal gebruikt worden om het conflict dat al zoveel Irakezen uit hun huizen verdreven heeft nog verder te doen escaleren. De Verenigde Staten laten echter na om meer dollars vrij te maken voor het bieden van nieuwe huisvesting aan de vluchtelingen.
Slechts een gering aantal Irakezen is toegelaten tot de Verenigde Staten. Het lijkt erop dat Washington in zijn vluchtelingenbeleid met betrekking tot Irak geen uitzondering wil maken, zelfs niet voor de minderheid van de Irakezen die samenwerken met de bezetters.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken maakte onlangs bekend dat het aantal vluchtelingen dat naar de VS mag komen vergroot zal worden. Dit aantal zal echter beperkt blijven en de Irakezen die in samenwerking met de Amerikaanse regering officieel hebben bijgedragen aan de bezetting zullen voorrang krijgen.
Op 5 februari kondigde de minister van Buitenlandse Zaken, Condoleezza Rice, de oprichting aan van een taskforce voor het vluchtelingenprobleem, die belast wordt met het coördineren van hulp aan de ontheemden en het verzorgen van onderdak. Zelfs als deze taskforce zich ten doel zou stellen alle Iraakse vluchtelingen te helpen (en niet alleen degenen die de bezetters hielpen), dan nog zou dit te weinig en veel te laat zijn.
De Amerikaanse weigering om de verantwoordelijkheid voor de gevolgen van de illegale bezetting op zich te nemen heeft velen geschokt. Kristele Younes van `Refugees International' waarschuwt: "Eerlijk gezegd zien we de VS niet bijster veel doen. Als er binnen een half jaar geen actie ondernomen wordt zal het te laat zijn." Zelfs de Financial Times wees hier onlangs op: "Het meest aanstootgevende is hoe weinig de twee landen die de hoofdverantwoordelijken zijn voor de rampspoed in Irak de VS en Groot-Brittannië doen om de crisis te verlichten."
Bron: Workers World, New York, 15-2-2007 vert. Frans Willems