Van Achim Bigus (*)
"Grootste loonsverhoging sinds 15 jaar, 4,1 procent meer voor metaalarbeiders!" De reactionaire 'BILD-Zeitung' maakte reclame voor de metaal-cao: "Nu bereikt de opleving eindelijk diegenen die er zoveel voor hebben gepresteerd!" Een "verstandig compromis", noemde IG-Metall-districtleider Jörg Hofmann het resultaat, IGM-vicevoorzitter Berthold Huber sprak van een "groot succes". Slechts IG-Metall-voorzitter Jürgen Peters ziet in het "fors omstreden compromis" veel lichtpunten, maar ook schaduwzijden.
Het centraal orgaan van het grootkapitaal, de 'Frankfurter Allgemeine Zeitung', klaagt over de "overwinning van de IG Metall" en haalt tegelijkertijd Bert Rürup aan, hoofd van de ondernemersvriendelijke "Sachverständigenrates" (cf. SER in Nederland), die de cao als "uiterst intelligent" aanprijst. Deze cao is daadwerkelijk "de hoogste sinds 1995", zij is echter niet het vaak bezworen "einde van de bescheidenheid".
De IG Metall had 6,5 procent geëist, bescheiden vergeleken met omzet- en winststijgingen in deze bedrijfstak, die het meervoudige bedragen. Het personeel, zoals dat van ALSTOM in Mannheim, had 9,5 procent geëist. Meer dan 475.000 collega's in de hele Bondsrepubliek hebben meegedaan aan prikacties, een duidelijk signaal om na jarenlange "bescheidenheid" weer een groter stuk van de steeds groter wordende taart te eisen. De prikacties waren beslissend voor de stap die de ondernemers zetten van hun laatste 'bod' (2,5 procent plus 0,5 'conjunctuurbonus' min 'flexibele' eindejaarstoeslag) naar de huidige overeenkomst.
Alleen voor dit jaar ziet het resultaat er niet slecht uit: duurzaam 4,1 procent meer, voor april en mei 200 euro extra. De aanval op het eindejaarsgeld werd afgeslagen. Maar voor wie rekenen kan is het duidelijk, de bittere pillen komen volgend jaar: slechts 1,7 procent op de cao-schaal plus 0,7 procent tijdelijke 'conjunctuurtoeslag'.
Men wilde "onder de 4 procent" blijven, verklaarde de baas van het regionale werkgeversverbond Südwestmetall, Jan Stefan Roell. Hij heeft gelijk: "De overeenkomst is veel lager dan hij eruitziet", aldus Jörg Krämer, hoofdeconoom van de Commerzbank, in de Frankfurter Allgemeine. "Omdat de cao over 19 maanden loopt, bedraagt de stijging rekening houdend met de eenmalige uitbetaling, op jaarbasis maar 3,25 procent." Dat is maar de helft van de oorspronkelijke looneis. Op die manier werd de 'kostenneutrale verdelingsmarge' (prijsstijging plus productiviteitsstijging), op dit moment 4 procent, alweer niet volledig benut. Van een verdelingsomslag kan al helemaal geen sprake zijn.
De tijdelijke niet in de cao-schaal opgenomen 'conjunctuurbonus' is de volgende bittere pil. Ook al klaagt de Frankfurter Allgemeine dat deze "te laag" en "te laat" zou zijn, het gaat aan kapitaalzijde om het principe: "Voor ons is dat belangrijk, omdat op die manier niet alle verhogende loonbestanddelen van invloed zijn op de cao-schalen", aldus ondernemersfuctionaris Roell in het dagblad 'junge Welt'. De deur naar verdere 'flexibilisering' is opengegooid en zal verder worden geopend. Zal dat de toekomst zijn van het cao-beleid?
Al deze bittere pillen had de onderhandelingsleiding van de IGM niet hoeven te slikken: "De orderportefeuilles zijn goed gevuld in de metaal- en elektro-industrie in Baden-Württemberg, de capaciteiten worden ten volle benut,men zoekt wanhopig naar gekwalificeerd personeel. Tegen deze achtergrond stonden de massieve stakingsdreigingen van de IG Metall als een "schrikbeeld in de ruimte". De arbeiders waren actiebereid, hier werd een eenmalige goede kans verprutst.
Nu tonen de spreekbuizen van het kapitaal hun blijdschap over de "cao-overeenkomst geheel zonder stakingen" (Frankfurter Allgemeine), "zonder echte arbeidsstrijd" (BILD). Die waren echter wel nodig geweest om een einde te maken aan de 'bescheidenheid' zonder de 'bittere pillen'. Maar die wilden niet alleen de ondernemers vermijden, ook de IG Metall. En vanuit de werknemers is er op dit moment ook geen druk zichtbaar. Maar als het in een economisch gunstige situatie als nu al niet mogelijk is, wanneer dan wel?
Achim Bigus in UZ Nr. 19 van 11 mei 2007; vertaald door Marcel de Jong.