Fabiana Frayssinet
Brazilië, als gast aanwezig op de G8-top in Heiligendamm, wil de leiders van de acht rijkste landen in de wereld overtuigen van het belang van biobrandstoffen. Braziliaanse ambities om een 'groen Saoedi-Arabië' te worden leiden zowel tot enthousiasme als bezorgdheid.
Hoge olieprijzen en de noodzaak om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen hebben Brazilië in een positie gebracht waarin het een leidende rol kan spelen als producent van biobrandstoffen, zegt Adriano Pires, energiedeskundige van het Braziliaanse Centrum voor Infrastructuur.
Brazilië produceert jaarlijks al zeventien miljard liter ethanol. Samen met de Verenigde Staten zorgt het land voor 70 procent van de wereldwijde ethanolproductie. Op zes miljoen hectare land verbouwt Brazilië suikerriet waar ethanol van wordt gemaakt. Het aantal hectaren groeide de afgelopen drie jaar met 13 procent. De suikerrietindustrie zegt dat de productie binnen zes of zeven jaar verdubbeld moet worden om tegemoet te kunnen komen aan de binnenlandse en buitenlandse vraag. Dat betekent een groei met drie tot vier miljoen hectare.
De niet-gouvernementele organisatie ActionAid International waarschuwt er echter voor dat de Braziliaanse plannen kunnen leiden tot een herhaling van de problemen die eerder ontstonden met grootschalige productie van sojabonen. Die monocultuur leidde in vijf jaar tijd tot de destructie van zeven miljoen hectare Amazonewoud.
De Braziliaanse Beweging van Landloze Boeren (MST), die zich inzet voor snellere en effectievere landbouwhervormingen, deelt de zorgen. De uitbreiding van suikerrietgewassen draagt bij aan de concentratie van landbezit, zegt Alexandre Conceicao, bestuurder van MST in de noordelijke staat Pernambuco.
Volgens Conceicao herhaalt de geschiedenis zich. "Net als in 1975, toen Brazilië het nationale ethanolprogramma PROALCOOL lanceerde, ligt de nadruk op een landhervormingspolitiek gericht op de wereldwijde markt. Met de binnenlandse voedselproductie wordt geen rekening gehouden." MST protesteert ook tegen de slechte arbeidsomstandigheden van medewerkers van suikerrietplantages.
Camila Moreno, agrarisch ontwikkelingsdeskundige aan de Landbouwuniversiteit van Rio de Janeiro, zegt dat de groei van de ethanolindustrie kan leiden tot een "moderne variant van de slavenarbeid op suikerplantages in het verleden en een nieuwe vorm van ecologisch imperialisme."
Moreno wijst erop dat grote stukken land zijn gekocht door Europese en Amerikaanse investeringsfondsen. Dat brengt volgens hem een nieuwe vorm van kapitalisme met zich mee die Brazilië tot voor kort niet kende. Die trend werd zichtbaar tijdens de 'ethanoltop' die begin deze week door de Suikerriet Agro-Industrie Unie (UNICA) werd gehouden in Sao Paulo.
Bronnen uit de industrie bevestigden daar dat er meer dan 15 miljard dollar gaat naar de bouw van 77 nieuwe ethanolfabrieken en de uitbreiding van zo'n 300 bestaande fabrieken. De nieuwe fabrieken moeten in 2012 in gebruik zijn. Onder de investeerders bevinden zich bedrijven uit de VS, Japan en China.
De Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva ontkent dat de groei van Brazilië als ethanolproducent de voedselsoevereiniteit van het land ondermijnt en tot ontbossing leidt. Volgens de president is er 440 miljoen hectare beschikbaar voor landbouw. Op slechts 1 procent daarvan wordt suikerriet verbouwd. (IPS, RIO DE JANEIRO, 6 juni 2007)