Wil van der Klift
De VS en het groeiend aantal (NAVO-)bondgenoten werken stelselmatig aan de uitbreiding van het aantal militaire basissen te land en ter zee, gericht tegen de toenemende invloed van China en Rusland. Manifest zal in de komende nummers enkele achtergrondsanalyses publiceren: 1. over de noodzaak van handhaving en uitbreiding van het militair-industriële complex voor de economie van de VS en 2. over de mondiale race om de uitbreiding en versterking van de controle over de olie en de olieroutes.
Vaststaat dat er sprake is van 'Militair Keynesianisme' (De economie draaiend houden middels financiële injecties in het militair-industrieel complex) enerzijds en anderzijds een stelselmatige opmars gericht tegen de groeiende macht van China en Rusland (en eventueel ook India). Daarbij wordt Iran vooral gezien als bruggenhoofd. Belangrijkste drijfveer achter al deze geopolitieke ontwikkelingen is het bezit van de energiebronnen en routes voor het vervoer van olie en gas (op het land en op zee).
De VS en hun bondgenoten (binnen en buiten de NAVO) zijn op dit moment niet gebaat bij een openlijke ruzie met Rusland en China. Het blijft nu nog bij voortdurende politieke aanvallen op de gebrekkige staat van de democratie in beide landen. Het grote publiek moet geestelijk rijp worden gemaakt voor een mogelijke aanval in de (naaste) toekomst. De aanvallen gaan daarom omfloerst. In Rusland en China weet men echter precies waar het de VS om te doen is. Tussen daad en praat van de regering Bush liggen grote verschillen. Zijn leugenachtige praatjes moeten de pogingen van de VS, om hun wereldmacht uit te breiden ten koste van de opkomende ontwikkelingslanden (ook in Latijns-Amerika), verhullen. Daartoe zijn de VS en hun NAVO-bondgenoten inmiddels bezig om overal ter wereld de militaire bassissen uit te breiden. De strijd om het zogenaamde afweerschild in Polen en Tsjechië is daar onderdeel van.
De Amerikaanse president George Bush was twee weken geleden op bezoek in de Tsjechische Republiek en in Polen, waar de VS een radarinstallatie en een raketafweersysteem willen bouwen. Het initiatief stuit op heel wat weerstand in Rusland, maar ook in delen van Europa.
Tijdens zijn bezoek aan de Tsjechische hoofdstad Praag heeft de Amerikaanse president Bush Moskou er weer eens van beschuldigd de democratische principes met voeten te treden. "In Rusland zijn de hervormingen die de burgers ooit macht leken te geven ontspoord, met onrustbarende gevolgen voor de democratische ontwikkeling", zei hij tijdens een conferentie over democratie en veiligheid. Het is overigens de eerste keer dat Bush Rusland zo uitdrukkelijk van een gebrek aan democratie beschuldigt. De toon wordt al harder. Hij verweet Peking de economie te liberaliseren zonder het politieke systeem te openen. Deze boodschappen worden al maanden rondgebazuind en proberen een basis te leggen voor hardere - economische en eventueel ook militaire - aanvallen.
Bush praat nu nog over vriendschap met Rusland en China, weliswaar "complex", maar naar buiten toe wordt de feitelijke vijandigheid nog versluierd. De relaties met Moskou en Peking worden volgens hem zowel gekenmerkt door goede samenwerking als door sterke meningsverschillen.
Hij blijft overigens Wit-Rusland, Birma, Noord-Korea, Syrië, Iran, Soedan, Zimbabwe en Cuba de ergste dictaturen noemen en durft hardop te beweren dat Irak en Afghanistan positieve voorbeelden van democratisering zijn.
Moskou beweert terecht dat het initiatief van de regering Bush en de regeringen van Polen en Tsjechië in Europa tot een nieuwe wapenwedloop zal leiden. Rusland heeft al te verstaan gegeven dat het fundamenteel tegen het afweersysteem gekant blijft. Iran noch Noord-Korea zijn in staat ballistische raketten te produceren die Europa of de VS kunnen bedreigen, luidt het in Moskou. Voor de Russen maakt de bouw deel uit van de Amerikaanse nucleaire strategie die erop gericht is het globale evenwicht te verstoren. Moskou heeft er al mee gedreigd zich terug te trekken uit het verdrag over de verwijdering van korte- en middellangeafstandsraketten (INF-verdrag) en het verdrag over conventionele wapens in Europa (CFE-verdrag). Moskou kan ook economisch terugslaan, want Polen en Tsjechië zijn erg afhankelijk van de energietoevoer van hun grote buur.
Oostenrijk, Frankrijk, Duitsland, Noorwegen, Griekenland, België, Nederland en Luxemburg hebben blijk gegeven van terughoudendheid tegenover het bilaterale initiatief van de Verenigde Staten, Tsjechië en Polen. Experts zien in de reactie opnieuw een tweespalt opdoemen tussen het "oude" en het "nieuwe" Europa, waarbij de nieuwe EU-lidstaten inzake defensie blijk geven van meer vertrouwen in de VS dan in de Europese Unie. Praag en Warschau zien de Amerikaanse basissen als een unieke kans om bevoorrechte bondgenoten te worden van de VS en definitief onder de Russische knoet uit te komen. "Het begon met de terugtrekking van de Sovjettroepen. De bouw van de radar is de bekroning van onze herwonnen vrijheid", verklaarde de Tsjechische premier Mirek Topolanek onlangs.
"De EU toont opnieuw dat ze verdeeld is tussen voorstanders van een autonome Europese Defensie en diegenen die de VS betrokken willen houden bij de veiligheid in Europa", zegt Pedro Courela van het Instituut voor Strategische en Internationale Studies in Lissabon.
Achter de verschillende tegenstellingen gaat nog een andere, veel grotere schuil. Voor de VS zijn de Europese 'bondgenoten' alleen interessant zolang de Amerikaanse belangen erdoor worden gediend. De strijd om de olie en gasvoorraden (bronnen en vervoerswegen) op de wereld is ook een strijd tussen de VS en de andere westerse landen. Een grondige kennis van de onderlinge tegenstellingen tussen de verschillende kapitaalgroepen op de wereld is van belang voor de progressieve wereldbeweging om een doeltreffende tegenstrategie te ontwikkelen.