Rinze Visser
Deze keer eens wat anders. Twee stukken van mijn hand die waren geplaatst in het bij ons verschijnende plaatselijke weekblad [*], dat dit jaar de gemeentelijke politieke partijen om de zes weken de ruimte heeft gegeven voor een artikel. Deze twee zijn verschenen onder de verantwoordelijkheid van de NCPN-afdeling Lemsterland.
Mensenrechten, democratie. Het zijn grote woorden. Meestal gebruikt door hen die nogal wat macht bezitten. Politiek en financieel. Ontdaan van alle humanitaire omhulsels wordt dan met mensenrechten bedoeld: het recht om over anderen te kunnen beslissen, om te kunnen heersen. Want laten wij reëel zijn, hoe vaak wordt dan wel onder mensenrechten verstaan het recht op goede gezondheidszorg, op goed onderwijs, op betaalbare huisvesting, op bescherming tegen ontslag, op sociale zekerheid? Hoe dikwijls wordt dan met het opkomen voor mensenrechten bedoeld het opheffen van al die gebreken waaraan een groot deel van de wereldbevolking lijdt? Een eind te maken aan honger en ellende? Om over oorlogen en verwoesting nog maar niet te spreken.
Democratie? Is dat soms het recht van de economisch en politiek meest machtigen om overal ter wereld ongestraft met geweld en manipulaties te kunnen optreden voor het stichten van voor hen welgevallige en volgzame regiems? Zij die altijd de mond vol hebben van democratie zouden hun licht ook eens dicht bij huis moeten opsteken. Als geprobeerd wordt door middel van geheime en half geheime beraadslagingen en opgeklopte persberichten de volksvertegenwoordigende democratie voor een deel de nek om te draaien, door opheffingen van gemeenten en het creëren van grote uitgestrekte gemeenten, dan blijven de democratieverkondigers akelig stil.
Er zou, in het belang van de democratie, juist naar gestreefd moeten worden bevolking en volksvertegenwoordigers dichter naar elkaar toe te brengen. Het tegenovergestelde gebeurt echter. Grote gemeenten, dat is het streven van hen die zich verschuilen achter het scherm dat zij voor de bevolking hebben opgetrokken. Voorzieningen en diensten, ver van de bevolking. Veel minder volksvertegenwoordigers (raadsleden), minder bereikbaar, minder aanspreekbaar. Ja, het is akelig stil. Wat meer lawaai zou welkom zijn. In het belang van de democratie!
Raakte men zonder werk? Het arbeidsbureau en de plaatselijke vakbondsvertegenwoordiger waren dichtbij. En nu? Naar Sneek. Sociale Dienst? In het gemeentekantoor; nu nog een aantal uren per week. Hoe lang nog? Straks naar Bolsward? Kwesties te regelen met betrekking tot het openbaar basisonderwijs? Die zijn nu nog in Lemsterland op te lossen. Straks ook in Sneek of Bolsward? Voor allerlei, kleine en grote zaken naar het gemeentekantoor? Hoe lang nog?
Door het volk gekozen gemeenteraden worden buitenspel gezet of zetten zichzelf buitenspel. Hoe zo democratie? Ja, het is akelig stil, veel te stil! Meer lawaai is nodig. In het belang van mensenrechten en democratie!
Met de veranderingen op politiek gebied is ook de visie op 'de mens' aan het veranderen. Althans die veranderende visie tracht men met alle macht in de hoofden van de mensen vast te zetten, opdat de gedragingen van de mensenzullen aansluiten bij de politieke veranderingen. Als de machthebbers de sociale elementen, zoals die in de loop der tijden, in elk geval in een deel van de wereld, met het kapitalisme vergroeid zijn geraakt, willen verwijderen, dan lukt dat niet als de hersens van de mensen blijvend sociaal geprogrammeerd zijn. Een kapitalisme zonder 'socialistische of communistische poespas' - zoals dat tegenwoordig nogal eens laatdunkend wordt genoemd - dus: het pure kapitalisme, zal niet ontstaan als de mensen - óók de armsten - niet individualistisch denken en zich als zodanig gedragen.
Er wordt tegenwoordig veel geklaagd over toenemend asociaal gedrag, over individualisme, over egoïsme, over onverschilligheid jegens anderen. Zij die toewerken naar een puur kapitalisme - eigenlijk: herstel van het oude van vóór 1917 (Russische revolutie) onder moderne economische en technologische omstandigheden - laten zich bij dit klagen niet onbetuigd. De cruciale vraag hier is nu: hebben diegenen wel recht van spreken? Zijn vooral zij niet degenen die de wereld en de mensen willen vormen naar de structuur van zo'n puur, op eigen belang gerichte wereld? Een wereld waarover, vaak door uitbuiting, vergaarde miljoenen en miljarden, geen schaamte meer hoeft te bestaan; een wereld waar vanaf de toppen van rijkdom en eigendunk hoogmoedig op de rest van de mensheid wordt neergekeken!
Hoe zouden die velen, die de voorwaarde tot de absurde rijkdommen van die weinigen zijn, dat accepteren, hun boosheid niet omzetten in actie, hun opkomende jaloezie of neerbuigendheid niet laten versmelten door hun schreeuwen om gerechtigheid, als ook niet zij zich de individualistische mentaliteit hebben eigengemaakt? En ook hebben geleerd dat trappen naar beneden de eigenwaarde - zij het een valse - versterkt?
De mens is van nature een sociaal wezen. De verdedigers en aanvoerders van het pure kapitalisme zeggen dat de mens van nature individualistisch en zelfzuchtig is. En dat socialisten en communisten dat hebben aangetast. Daaruit blijkt hun haat tegen links. Omdat dit in een periode van de geschiedenis hun macht en roofzucht heeft afgeremd. De remmen zijn sinds enige tijd weer los. Wie trappen er weer op de rem?
[*] De Zuid-Friesland - krant van Lemsterland en het noorden van de Noordoostpolder (columns - dossier Lemsterland politiek).