Nederlanders, zowel mannen (13%) als vrouwen (75%), werken van alle Europeanen het meest in deeltijd. Overheid en werkgevers moedigen werk in deeltijd aan. Het aantal deeltijdbanen groeit gestaag. Bedrijven gebruiken uitzendarbeid steeds meer als selectiekanaal voor aanwervingen. Pas afgestudeerden schuimen de uitzendbureaus af, op zoek naar eerste werkervaringen. Studenten vinden er kleine banen, die ze met hun studie kunnen combineren. Dat het tijdelijke en flexibele baantjes zijn, daar maken ze zich in het begin geen al te grote zorgen over. Verschillende soorten werkervaring, dat staat goed op je cv, wanneer je solliciteert voor een 'echte' baan. Problematisch wordt het wanneer die vaste baan lang op zich laat wachten en je blijft laveren tussen werkloosheid, opleidingen en interimbanen. Veel jongeren belanden uiteindelijk in deze onzekere en onvrijwillige situatie.
Als de Europese Commissie haar zin krijgt en daar lijkt het op nu een meerderheid van het Europees Parlement akkoord is gegaan met de Flexicurity-voorstellen, zal dat in de toekomst niet alleen het lot zijn van de jongeren die net beginnen met werken. De hele Europese arbeidsmarkt moet gaan functioneren als één groot uitzendbureau. Dat staat in het Groenboek van de Europese Commissie over de modernisering van het arbeidsrecht en wordt nader uitgewerkt in het Flexicurity-plan. Een soepele, mobiele arbeidsmarkt, niet gehinderd door al te beschermend arbeidsrecht, moet de concurrentiekracht van de Europese bedrijven versterken. Eerst en vooral met de VS, maar in toenemende mate nu ook met landen als China en India.
En de werknemers? Die zullen moeten wennen aan het idee dat ze, in de loop van hun carrière, veelvuldig van baan zullen veranderen. In de overgang van de ene baan naar de andere of van opleiding naar werk zullen ze kunnen 'genieten' van een minimale sociale zekerheid. Werkloosheidsuitkeringen worden beperkt in de tijd, zoals in Denemarken. Op het ontslagrecht wordt beknibbeld...
Kortom, een glijbaan waar geen einde aan komt...
De aanvallen nationaal en internationaal op de verworvenheden van de werkende klasse, in Europa geleid door christendemocraten en sociaaldemocraten met steun van rechts, blijven stuiten op verzet. In Rome en Lissabon vonden grote demonstraties plaats tegen de 'Flexicurity'-plannen van de Europese Commissie, die kunnen rekenen op steun van een meerderheid in het Europees Parlement. Postbestellers, leerkrachten, thuishulpen, leerlingen, havenwerkers en andere groepen tonen dat zij willen opkomen om hun belangen te verdedigen.
De onderwijsvakbond AOb gaat vrijwel zeker actievoeren tegen het plan van minister Plasterk om het lerarentekort te bestrijden door op de arbeidsvoorwaarden te bezuinigen. De vakbond vindt het onaanvaardbaar dat Plasterk zijn plan deels wil financieren door de ouderenregeling voor leraren grotendeels af te breken. Veel leraren voelen zich door hem gepakt. Sinds de ondernemers voor een belangrijk deel, direct en indirect, bepalen hoe het onderwijs moet worden ingericht en gefinancierd, zijn leraren en leerlingen (zie artikel elders in Manifest) de dupe. Maar het toenemende verzet biedt mogelijkheden om het onderwijs en de arbeidsvoorwaarden van leerkrachten weer te verbeteren.
Voor het gebouw van de Tweede Kamer luidde de top van de vakbeweging de noodklok (zie foto). Ze werden hierbij gesteund door een paar honderd postbestellers. Sinds de liberalisering zijn in de postmarkt duizenden postbodes met volwaardige banen bij TNT verdwenen, terwijl inmiddels 27.000 postbezorgers met een overeenkomst van opdracht (OVO) bij de nieuwe postbedrijven Sandd, Selektmail en VSP (onderdeel van TNT) werkzaam zijn. Deze mensen hebben dan geen dienstbetrekking, worden onderbetaald, geen werknemersverzekeringen, geen ontslagbescherming. Ze krijgen kleine baantjes aangeboden waarmee ze nooit economisch zelfstandig kunnen worden. Dit past volledig in de nieuwe Europese plannen die voortvloeien uit de Lissabon-agenda van 2000 en nu als 'flexicurity-plannen' worden gepresenteerd. Deze plannen die een maximum aan dit soort baantjes nastreven werden in het Europees Parlement massaal gesteund door christendemocraten en sociaaldemocraten. Verzet kwam er wel vanuit de fracties, waarin GroenLinks en SP zijn vertegenwoordigd. Gezien de huidige samenstelling van de Tweede Kamer, waarin CDA en PvdA domineren, hoeft op verzet tegen deze plannen niet te worden gerekend. Ook in vakbondsland is de discussie nog in volle gang. De Europese vakbeweging is blij met enige kleine amendementen en blijft in grote lijnen de neoliberale afbraakmaatregelen, zoals voorgeschreven in de Lissabon-agenda, steunen. De verwachting is dan ook dat we over enige maanden, via Brussel, weer worden geconfronteerd met de ontslagplannen van Donner. Het gevecht is nog lang niet gestreden.
De voorbereidingen voor demonstraties in een aantal steden deden Donner besluiten zijn ontslagplan voorlopig van tafel te halen. De lijn, die al vanaf 2 oktober 2004 in de vakbeweging zichtbaar is en tijdens het 'NEE' tegen de Europese Grondwet ook politiek manifest werd, blijft sluimerend aanwezig. De Nederlandse bevolking geeft de huidige regering nog het voordeel van de twijfel, maar de politieke rust is fragiel en hangt af van de reële (koopkracht)ontwikkelingen en de komende aanvallen op de resten van de verzorgingsstaat. De vakbondsacties van de laatste tijd zijn politieker van aard dan een aantal jaren terug. Het gaat ook steeds meer om fundamentele kwesties. Het gaat nu om 'marktwerking', 'privatisering', 'flexibilisering' en 'aanbestedingen'. De acties zijn nog maar een stapje verwijderd van een politieke strijd tegen andere neoliberale stokpaardjes als deregulering, vrijemarkt denken en individualisme. Geen Amerikaanse toestanden in Nederland!
Inmiddels wordt ons land geconfronteerd met frauderende notarissen, sjoemelende pensioenbeheerders, witwassende advocaten, zakkenvullende managers en bestuurders. Jaarlijks worden er vele miljoenen via duistere constructies naar geheimzinnige bankrekeningen gesluisd en de zelfverrijking neemt steeds openlijker en brutaler toe. Ondernemerschap is in en de superrijken tonen zich openlijker. Het wordt tijd dat het normen-en-waardendebat zich verplaatst naar de wereld van de witte boorden in ons land. Niet dat het veel zal helpen. Justitie zal altijd achter de feiten aanlopen, zolang het systeem op winstmaken is gericht.
Internationaal blijft de situatie in Latijns-Amerika uiterst spannend. Stap voor stap en met ups en downs slagen de nieuwe progressieve regeringen erin om hun verlanglijsten te realiseren, maar met zeer hevige tegenstand van de vertegenwoordigers van de vroegere heersende klassen in die landen. Deze laatsten genieten volop steun van de VS. In veel gevallen zijn de netwerken van de voormalige politieke heersers nog intact en kunnen zij grote invloed uitoefenen op de media die op hun beurt de bevolking in deze landen keer op keer op het verkeerde been zetten. Venezuela ontwikkelt zich op het Amerikaanse continent als aanjager van allerlei nieuwe vormen van economische samenwerking in Latijns-Amerika en de Cariben.
De conservatieve groep neoliberalen rond Cheney en Bush krijgt te maken met steeds meer afhakers. De ratten verlaten het zinkende Republikeinse schip. In Centraal-Azië en Zuidoost-Azië vinden ontwikkelingen plaats die de geopolitieke landkaart definitief zullen veranderen. De rol van China, overal ter wereld, wordt steeds belangrijker. De hegemonie van het Amerikaanse imperialisme wordt zowel van binnenuit als door externe krachten ondergraven. Het fiasco van de bezetting van Irak en Afghanistan wordt met de dag duidelijker. De ontwikkelingen die we in 2005 en 2006 beschreven zetten gestaag door. De economische macht van de VS wordt aanzienlijk zwakker. De schuldenlast verdiept zich, de dollar verzwakt en steeds openlijker wordt de rol van die munt als internationale standaard in twijfel getrokken.
Terwijl de economie de afgelopen jaren groeide werden de rijken rijker en de armen armer. Dat is het karakter van het kapitalisme. Zelfs als de economie groeit wordt de kloof tussen arm en rijk groter.
De plannen om de gevolgen van de voortdurende kapitalistische crisis af te wentelen op de werkers en uitkeringsgerechtigden moeten worden gestopt. De aarzelingen van de vakbondstoppen, gevangen als ze zitten in hun parlementaristische strategieën en opvattingen over klassenvrede en sociale partners, zullen van onderop moeten worden overwonnen.
De NCPN nam een paar jaar terug het initiatief tot een vierlanden-conferentie om ons beter te kunnen wapenen tegen de Lissabon-aanvallen. De samenwerking wordt voortgezet en zal binnenkort uitmonden in een derde vierlanden conferentie. In deze krant wordt een gezamenlijke verklaring afgedrukt tegen de Europese 'flexicurity'plannen, die Donner helemaal heeft omarmd.
Het besluit dat we namen op het 5de congres om prioriteit te geven aan de vakbondsstrijd krijgt steeds meer gestalte. de 'kanteling' vindt langzaam maar zeker plaats.
Manifest tracht over al deze zaken te berichten en blijft, ondanks het feit dat de verschijningsfrequentie noodgedwongen is verminderd, tegenwicht bieden tegen de rechtse propaganda en de pogingen van de heersende klasse om de bevolking te hersenspoelen en voor hun karretje te spannen. Propaganda en reclame kunnen de bevolking echter slechts tijdelijk op het verkeerde been zetten. Heel het mediaspektakel, ondanks relatieve successen, loopt kapot als de bevolking dat wil, schreven we vorig jaar. Een bevolking die vastbesloten is kan alle aanvallen keren, hoe ze ook worden gebracht en verkocht! De werkelijkheid blijkt elke keer weer sterker dan de sprookjes!
Nu het nieuwe Europese Verdrag er doorheen is gejast, zal alle aandacht in 2008 komen te liggen op de belangrijkste kwesties in de kapitalistische Europese agenda: Voortzetting Lissabon-discussie, met name gericht op de uitholling van het bestaande Arbeidsrecht, waaronder zeer zeker het ontslagrecht, een hernieuwde poging om de liberalisering van de haven door te voeren, verdere afbraak van pensioenrechten, meer marktwerking, maar vooral de flexibele inzet van de factor arbeid. De Europese Commissie, daartoe aangespoord door de (grote) Europese kapitalisten, wil dat alle landen van Europa hun sociale wetgeving aanpassen aan de behoeften van de flexibele economie. Nederland is inmiddels Europees koploper inzake liberalisering en flexibiliteit en is één van de meest geliberaliseerde, geprivatiseerde en geflexibiliseerde landen op het vasteland. De gevolgen daarvan voor de Nederlandse loon- en uitkeringsafhankelijken waren tot nog toe al desastreus, maar zullen nog erger worden als de bevolking geen gezamenlijke vuist weet te maken. De strijd tegen de gevolgen van de privatisering van openbare diensten voor de bevolking en de werknemers heeft als eerste resultaat dat minister Bos zich er tegen heeft uitgesproken. De privatisering van de gezondheidszorg en de energie leiden onvermijdelijk tot verdere afbraak van kwaliteit, dienstverlening en werkgelegenheid. Waar dat toe kan leiden wordt in de film Sicko van Michael More getoond.
Meer dan 35 miljoen, waaronder 12,6 miljoen kinderen, van de 294 miljoen Amerikanen, dat is ruim één op tien, hadden vorig jaar niet altijd genoeg te eten. Dat is een stijging met bijna 400.000 mensen in vergelijking met 2005, zegt het Amerikaans ministerie van Landbouw. Dat betekent dat bijna één op de vijf Amerikaanse kinderen niet het hele jaar door genoeg voedsel had, of in elk geval maaltijden niet het hele jaar door als vanzelfsprekend kon beschouwen. Van de 35,5 miljoen mensen met voedselonzekerheid leden 11,1 miljoen huishoudens honger. Dat is 4 procent van de bevolking. In 2005 waren dit er maar 10,8 miljoen. Van de zwarte en Spaanstalige huishoudens had een vijfde niet altijd genoeg op tafel. Het gaat om huishoudens, daklozen zijn niet eens meegerekend.
Absoluut gezien is het aantal armen in zes jaar tijd met 5,4 miljoen toegenomen. Het aantrekken van de economie heeft in de afgelopen vijf jaar dus niet geleid tot een vermindering van de armoede in de VS. De situatie is sinds december 2006 nog verder verslechterd. Omdat de kosten voor voedsel, energie en huisvesting blijven stijgen en lonen stagneren of teruglopen, raken huishoudens steeds meer bekneld. Alle praatjes over de noodzaak van economische groei gaan meestal voorbij aan de vraag hoe die toegenomen welvaart wordt verdeeld. In de westerse geïndustrialiseerde landen wordt de kloof tussen arm en rijk, ondanks economische groei, steeds groter. Een andere kant kan het ook niet op zolang er kapitalistische condities heersen.
De Lissabon-agenda die de Europese bevolking dwingt in de richting van Amerikaanse toestanden moet van tafel. Privatisering, marktwerking, individualisering en afbraak van collectieve voorzieningen moeten tot staan worden gebracht voor het ook hier te laat is. Een afschrikkend beeld van de afbraak van de Amerikaanse verzorgingsstaat levert de film Sicko van de filmmaker Michael More. Zeker een aanrader om eens te gaan bekijken. We raden aan om deze film in alle vakbonden collectief te bestuderen, ondanks het feit dat het hier allemaal nog niet zo erg is. Als het aan de Ronde Tafel van Industriëlen ligt zullen we liever eerder dan later ook in ons land Amerikaanse toestanden hebben. Verzet vanuit de politiek en vanuit de vakbondstop is meestal marginaal en zeker niet krachtig genoeg als de bevolking niet zelf in verzet komt.
Bron: De Landelijke Bedienden Centrale - Nationaal Verbond van Kaderpersoneel, aangesloten bij de Belgische christelijke vakcentrale ACV (http://flexicurity.lbc-nvk.be of http://www.lbc-nvk.be).
De Manifest-redactie wenst alle lezers prettige feestdagen en een gezond en strijdbaar 2007. De volgende krant verschijnt op donderdag 10 januari 2008.