Sociaaleconomische redactie
Het cao-conflict in de geprivatiseerde publieke diensten van het streekvervoer en de post ontwikkelde zich tot een serie acties en stakingen. De werkgevers zetten frontaal in op vergaande flexibilisering en zoveel mogelijk marktwerking. Zij willen daar tegenover wel enkele procenten loonsverhoging aan het zittende personeel spenderen.
De vakbeweging heeft het plan van afbraak tijdig ontmaskerd. Dit samen met een massieve actiebereidheid maakt dat er nu gestreden wordt voor het behoud van goede werkomstandigheden, zowel qua beloning als werktijden. Want de inzet van het arbeidsconflict bij TNT en het streekvervoer draait eigenlijk om het bod van de werkgevers: "Wij gaan jullie verder flexibiliseren."
TNT bood 1,5 procent loonsverhoging en chanteerde de werkers door nog eens 1,5 procent voor te houden als het zittende personeel instemt met een verslechtering van de arbeidsvoorwaarden met 25 procent voor nieuw personeel bij de cao-productie. Na een estafettestaking onder meer in Den Haag en Amsterdam is wel de regering minder voortvarend geworden en heeft verdere liberalisering van de post opgeschort. TNT gaf lange tijd geen krimp. Vandaar dat de sorteercentra om de beurt het werk hebben neergelegd en dreigden met een nationale staking op woensdag 28 mei.
Op vrijdag 23 mei bereikten bonden en werkgevers een akkoord dat grotendeels aan de eisen van de werknemers voldoet. Er komt een loonsverhoging van 3,5 procent en de verslechteringen in de cao zijn van de baan. Strijd loont, ook deze keer weer!
TNT had steeds minder argumenten om de verslechtering van de cao goed te praten, ze maakt al jaren winst op de postverzending en nu de liberalisering van de baan is, is ook de concurrentie met Sandd en Select Mail geen steekhoudend argument meer. Nog sterker gesteld: uitstel van de liberalisering geeft de mogelijkheid aandacht te vragen voor de abominabele arbeidsvoorwaarden bij Sandd en Select Mail. Ook deze bezorgers kunnen nu eisen dat zij tegen goede arbeidsvoorwaarden de post rondbrengen.
De verslechteringen in de cao-streekvervoer betreffen ook flexibiliseringen van loon en werktijden. De werkgevers doen net of zij met twintig procent meer loon heel vrijgevig zijn, maar daartegenover staat bijna drie uur meer werken per week en worden de doorbetaalde pauzes gehalveerd. De vakbond rekende echter uit dat het bod van de werkgevers nog geen drie procent loonsverbetering oplevert. In feite is het aanbod een sigaar uit eigen doos. Wat de werkgevers eigenlijk willen is dat chauffeurs flexibel inzetbaar worden, bijvoorbeeld met gebroken diensten van ochtend- en avondspits. De chauffeurs hebben goed door dat het voorstel van de werkgevers Veolia, Connexxion en Arriva vooral te doen is om hen te laten buigen voor de grillen van de geliberaliseerde openbaar vervoersmarkt. Niet toevallig gebruikten chauffeurs in Drente en Groningen hun stakingsdag om te demonstreren voor het provinciehuis in Assen om het bestuur duidelijk te maken dat het opsplitsen van de provincies in acht openbaarvervoerconcessies een nog grotere verslechtering van het openbaar vervoer tot gevolg heeft. Zowel voor de reiziger als voor de chauffeur.
Wat de werkers in de post en het streekvervoer verdienen is solidariteit. TNT probeerde al eerder met allerlei scenario's aan te tonen dat goede beloning en sociale werkomstandigheden in de postbezorging niet meer mogelijk zijn. Maar als klanten zien we ook dat de prijs omhooggegaan is en de service verslechterd, terwijl TNT een Europese multinational is geworden die veel winst maakt en in Duitsland zijn asociale gezicht laat zien door een wet op het minimumloon te torpederen. Daarnaast gruwt bijna iedereen van de arbeidsvoorwaarden bij Sandd en Select Mail, stukloon zonder enig recht op werknemersverzekeringen: dat is echt de weg terug naar twee eeuwen geleden.
De werkgevers in het streekvervoer maakten in een advertentie in de Telegraaf stemming tegen de stakende chauffeurs, door alleen hun aanbod van twintig procent meer loon te etaleren. Tevens proberen de vervoer-multinationals zich te verbergen achter de contracten met de provincies, terwijl het brutaal spekken van de portemonnees van het management en de aandeelhouders eerst maar eens gestaakt dient te worden.
Steeds meer wordt duidelijk wat het ware gezicht van marktwerking is. De bevolking spreekt zich er steeds duidelijker tegen uit en is de mooie praatjes beu dat de markt alles het beste zal oplossen. Wat de kapitalistische markt tot gevolg heeft voor de arbeidsvoorwaarden laat het huidige cao-conflict bij de supermarkt Aldi goed zien. Daar gaat het helemaal niet meer om alleen loon, maar om het feit dat de werkgever tegenover dat loon eist dat je altijd inzetbaar moet zijn en zo hard moet werken dat je er ziek van wordt. Bij de Aldi komt het al voor dat drie werknemers een hele supermarkt moeten runnen.
De systeemvraag is dan ook snel gesteld. Want willen we altijd de laagste prijs in vergelijking met de concurrenten ten koste van de werknemers of moet er eigenlijk worden ingezet op kwaliteit van de dienstverlening én goede arbeidsvoorwaarden? Werknemers en gebruikers hebben dezelfde belangen. Is dit conflict tussen kapitaal en arbeid oplosbaar in het huidige systeem? Het wordt met de dag duidelijker dat binnen dit systeem geen structurele oplossingen kunnen worden gevonden. Het conflict bij TNT en het streekvervoer is dan ook cruciaal, want gaan de werkgevers dit winnen dan zal werkplek na werkplek op dezelfde wijze geflexibiliseerd worden. Het is namelijk zo dat in het huidige systeem werkgevers alleen meer willen betalen als daartegenover verhoogde uitbuiting staat. Dit bewustzijn zal de motivatie om te vechten verhogen en dan is elk cao-conflict te winnen.