Sociaaleconomische redactie
Op de aandelenbeurzen 'verdampten'in één jaar duizenden miljarden euro's. Grote beleggers zijn de pensioenfondsen. Alhoewel zij hun 'pakketten' redelijk spreiden en niet alleen aandelen bezitten, zijn ook zij slachtoffers van deze gigantische koersval, blijkt uit de rendementscijfers in het eerste halfjaar die pensioenfonds ABP, Pensioenfonds Zorg en Welzijn, en Pensioenfonds Metaal en Techniek bekendmaakten. Pensioenfonds ABP is de grootste Nederlandse belegger in obligaties van de noodlijdende hypotheekbanken Fannie Mae en Freddie Mac, waarvan de klap nog nauwelijks is uitgewerkt. Nederlandse ondernemingen worden steeds meer meegesleurd in de Amerikaanse recessie.
De Nederlandse bevolking wordt alvast gewaarschuwd: de pensioenen zullen waarschijnlijk niet volledig worden verhoogd met de inflatie of loonstijgingen, de pensioenopbouw van werkenden zal gaan stagneren en de premies kunnen wel eens worden verhoogd. Deskundigen schatten in dat zeker één op de drie pensioenfondsen over 2009 in het geheel geen inflatie zal vergoeden als de beurzen niet herstellen. Een groot deel van de resterende 700 Nederlandse pensioenfondsen zal slechts tot gedeeltelijke inflatievergoeding overgaan. In combinatie met de voortdurende prijsstijgingen dreigt de koopkracht van pensioenuitkeringen daardoor extra te worden uitgehold. Gepensioneerden worden hierdoor direct in hun portemonnee geraakt.
De voortdurende economische crisis en stijgende inflatie leiden tot steeds grotere onrust in de bestuurlijke centra van financiële ondernemingen. De nervositeit uit zich in toenemende mate ook, en dat is kenmerkend voor de verwarring, in het gedwongen aftreden van bestuursverantwoordelijken. Steeds vaker kunnen de verantwoordelijke bestuurders gedane toezeggingen aan hun klanten niet langer waarmaken. Slachtoffers zijn de spaarders, hypotheekbezitters, uitkeringsafhankelijken en gepensioneerden.
De pensioenfondsen beslissen pas in oktober of november aan de hand van hun dan actuele financiële positie over de verhoging van de pensioenen, de zogeheten indexatie, maar gaven nu al een duidelijke waarschuwing. Door de beursval komen Nederlandse pensioenfondsen op dit moment al 150 miljard euro tekort om de pensioenen volledig voor inflatie te compenseren, becijferden de fondsen. Pensioenfondsen staan van twee kanten onder druk. Op de beurzen wordt fors geld verloren en een hoge prijs- en looninflatie zorgt ervoor dat de doelstelling om pensioenen waardevast te houden nog verder uit het zicht raakt. Tijdens de vorige financiële crisis (2001-2003) hebben de pensioenfondsen de garanties over indexaties en automatische verhogingen al afgeschaft. Vrijwel alle Nederlandse pensioenfondsen kunnen de indexatiecompensatie overslaan wanneer de buffers mager zijn.
Als alle pensioenfondsen het volgend jaar zouden laten afweten, lopen de 2,5 miljoen gepensioneerden bij de huidige inflatie van 2,6 procent direct in 2009 een half miljard euro mis op een totale uitkering van 19 miljard euro. Mocht de Nederlandse inflatie op het niveau van het huidige Europese gemiddelde van 4 procent komen, springt de teller al naar ruim 750 miljoen euro. Hoe meer jaren pensioenfondsen geen inflatie compenseren, hoe meer de koopkracht van het pensioen achterblijft.
Daar de meeste werknemers sinds 2004 van eind- naar middelloon zijn overgegaan blijft hun pensioenopbouw in dat geval achter. Door het cumulatieve effect hakt het voor lange perioden overslaan van inflatiecompensatie er goed in. Als een werknemer van 25 jaar in het extreme geval tot zijn tachtigste niet wordt gecompenseerd voor de inflatie van dit moment, komt zijn uitkering maar liefst 60 procent lager uit dan wanneer zijn pensioenopbouw en -uitkering wel volledig met de jaarlijkse inflatie zouden zijn verhoogd.
Nu de crisis in sneltreinvaart doorvreet dreigt een pensioenramp te ontstaan die grotere sporen zal achterlaten dan de vorige (2001-2003).