Wil van der Klift
Het artikel van Manuel E. Yepe werd in februari jl. geschreven. Inmiddels vreet de crisis gestaag door en valt vooral op dat antwoorden op vragen over de oorzaken ontbreken of worden verzwegen en er geen oplossingen voorhanden zijn. We moeten maar zien waar het schip strandt, maar de gevolgen van de crisis komen als een tsunami af op de werkende klasse en daarbij staan de ouderen, gepensioneerden en uitkeringsgerechtigden in de voorste rijen. Maar ook wie nog wel werk heeft verkeert in de gevarenzone. Manuel E. Yepe plaatst de crisis in een historische en mondiale context.
Eén jaar kredietcrisis heeft geleid tot een verlies van duizenden miljarden op de beurzen. Sinds 17 juli 2007 leden banken een verlies van 1 biljoen Euro! Maar de echte verliezer is uiteraard de bevolking die belasting betaalt voor de reddingsoperaties van de omvallende (hypotheek)banken. Geld dat anders had kunnen worden besteed aan openbare en collectieve voorzieningen, aan verhoging van de ambtenarenlonen en uitkeringen. Aan het herstel van de koppeling.
Slachtoffer zijn ook de duizenden werknemers die door de crisis op straat komen te staan en ook de mensen met hypotheekschulden die uit hun huizen worden gezet. De financiële crisis heeft allang de reële economie bereikt en waait steeds meer over van de VS naar Europa. De gevolgen worden in de VS steeds meer zichtbaar, maar ook de rede op Prinsjesdag wordt steeds voorspelbaarder: nog maar weer eens de broekriem aanhalen! De 'gouden jaren' zijn voorbij. Voorlopig, zal er bij worden gezegd, maar dat lijkt steeds meer op een dooddoener. Op Prinsjesdag zal de bekendste vertegenwoordigster van het Nederlandse kapitaal de bevolking proberen wijs te maken dat die weer een stapje terug moet zetten. Daags daarna reist zij snel weer af naar het familiebuitenhuis in Mozambique.
Waar het de komende periode op aankomt is dat de rijken hun eigen crisis gaan betalen, dat degenen die zich de afgelopen periode mateloos hebben verrijkt hun eigen rotzooi opruimen, dat de crisis niet weer wordt afgewenteld op de bevolking. Daarvoor is minstens een sterke, strijdbare vakbeweging nodig en vooral een vakbondsleiding die niet gelooft in sprookjes en alleen maar de scherpste kantjes van de aanvallen probeert te voorkomen en hoopt dat het systeem van binnenuit kan worden verbeterd door te praten over casinokapitalisme, alsof er goede en slechte soorten kapitalisme zijn. De crisis hoort bij dit systeem, wordt erdoor veroorzaakt. De tegenstellingen groeien met de dag, daar past geen aarzelende vakbeweging bij.
Manuel E. Yepe
"Hoewel een recessie in de ontwikkelde wereld nu min of meer onvermijdelijk is, maken China, India en enkele olieproducerende landen een zeer sterke opwaartse trend door. De huidige financiële crisis zal daarom minder waarschijnlijk een mondiale recessie veroorzaken dan een radicale herwaardering van de wereldeconomie, met een relatieve daling van de VS en stijging van China en andere landen van de ontwikkelende wereld."
Soros voorspelt een economische herwaardering met een relatieve daling van de economische invloed van de Verenigde Staten.
De stelling stond in 'De Ergste Crisis van de Markt in 60 Jaar', een artikel van George Soros - de rijke Amerikaanse financiële speculant van Hongaarse oorsprong en werd in de Londense 'Financial Times' gepubliceerd op 22 januari jl.. De "huidige financiële crisis werd veroorzaakt door een luchtbel in de huizenmarkt van de VS. Alhoewel ogenschijnlijk vergelijkbaar met andere crisissen die plaatsvonden sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog met intervallen van 4 tot 10 jaar, is er nu echter een diepgaand verschil: de huidige crisis markeert het einde van een periode van kredietuitbreiding die op de dollar als internationale reservemunt was gebaseerd. De periodieke crisissen maakten deel uit van een groter proces van correcties op de groei. De huidige crisis is het hoogtepunt van een super-'boom' die meer dan 60 jaar heeft geduurd.
Telkens als de kredietuitbreiding problemen veroorzaakte kwamen de financiële autoriteiten tussenbeide door geldinjecties en andere manieren om de economie te stimuleren. Dat leidde tot een systeem van asymmetrische stimulansen, ook bekend onder de naam 'moral hazard', dat steeds grotere kredietuitbreiding bevorderde. Het systeem was zo succesvol dat mensen gingen geloven in wat de voormalige president van de VS, Ronald Reagan, de magie van de marktplaats noemde en ik 'marktfundamentalisme'.
De fundamentalisten geloven dat de markten naar evenwicht neigen en het gemeenschappelijke belang het best wordt gediend door deelnemers toe te staan om hun eigenbelang na te streven. Het is een duidelijke misvatting, omdat het de interventie van de autoriteiten was die verhinderde dat financiële markten instortten, niet de markten zelf. Niettemin kwam het marktfundamentalisme tevoorschijn als dominante ideologie in de jaren '80, toen de financiële markten geglobaliseerd werden en de VS een tekort op de lopende rekening begonnen op te bouwen.
De financiële markten moedigden consumenten aan om te lenen door steeds verfijndere instrumenten en makkelijkere voorwaarden te introduceren. De autoriteiten hielpen en steunden het proces door tussenbeide te komen als het globale financiële systeem in gevaar was, maar de overheidsregelgeving werd in toenemende mate minder streng tot zij praktisch helemaal verdween.
De supergroei, zegt Soros, liep uit de hand toen de nieuwe producten zo ingewikkeld werden dat de autoriteiten de risico's niet meer konden berekenen en zich begonnen te baseren op de methodes van het risicobeheer van de banken zelf.
De centrale banken moesten een ongekende hoeveelheid geld injecteren en nieuwe kredietinstrumenten en -praktijken werden toegepast die ondeugdelijk en onhoudbaar zijn. Dit vond plaats op veel andere knooppunten van het systeem tot de genadeslag kwam, voegt hij toe. Gewend aan het uitsteken van de helpende hand telkens als er een crisis in het verschiet lag, heeft de Federale Reserve van de VS (FED) geen andere keus dan nieuwe renteverlagingen aan te kondigen om te proberen een recessie in de VS te voorkomen. Maar de belangrijkste marktanalisten zijn er zeker van dat er een crisis zal uitbreken die slechts kan worden verlicht zolang China en India het niveau van hun vraag handhaven om een abrupte productievertraging te vermijden en te verhinderen dat de recessie zich verspreidt.
Ondertussen had het Wereld Economische Forum, een jaarlijkse ontmoetingsplaats voor de rijksten en machtigsten van de wereld, gehouden in het Zwitserse Davos van 21 tot 26 januari jl., ook al zijn hoop voor een oplossing gevestigd op die twee reusachtige naties en andere ontwikkelende economieën om een ramp te vermijden.
Uit vrees voor een recessie of minstens een ernstige economische vertraging van de VS die de wereldeconomie wellicht met zich mee naar beneden zou trekken, struikelde het Forum dit jaar over een paradox: waar de reusachtige groeipercentages van China en India tot zeer onlangs als bedreiging voor de westerse economie werden gezien, is er nu een wijdverspreide bezorgdheid over het gevaar dat een recessie wereldwijd een rem op hun ontwikkeling zet.
Wang Juanzhou, voorzitter van China's fabriek voor de fabricage van mobiele communicatietoestellen, was op het Forum aanwezig. Hij voorspelt dat zijn land door de wereldrecessie zal worden geraakt, "maar niet zo hard", gegeven de verwachte groei van de consumentenuitgaven, één van de drie sleutelfactoren, "samen met de export en kapitaalinvestering", van de spectaculaire groei van China.
Een andere bijzondere paradox, opgewekt door de winden van de economische recessie, werd zichtbaar in het advies dat Dominique Strauss Kahn, de gloednieuwe leider van het Internationale Monetaire Fonds, de landen 'met problemen' gaf: maak uw belastingpolitiek flexibeler om problemen te overwinnen.
Nadat de laatste halve eeuw het concept van het belastingsurplus als conditio sine qua non (belangrijkste voorwaarde, nvdr) werd opgelegd, adviseert het IMF de ontwikkelde landen nu om hun economie van brandstof te voorzien door hun belastingsaldo open te breken zonder acht te slaan op de monetaire politiek.
Niet minder tegenstrijdig is de buitenlandse schuld van de VS die wordt gefinancierd door Japan, China, Saoedi-Arabië en andere naties die niet alleen grote crediteuren van de VS zijn, maar ook als eigenaren van hun reusachtige financiële reserves op de banken van Wall Street op die manier in gijzeling worden gehouden door de Amerikaanse dollar.
In Davos, zei minister van BuZa van de VS, Condoleezza Rice: "De economie van de VS is veerkrachtig, haar structuur is correct, en haar economische fundamenten op lange termijn zijn gezond. De Verenigde Staten blijven buitenlandse investering en vrijhandel verwelkomen. En de economie, onze economie, zal een belangrijke motor van de mondiale economische groei blijven."
Op welke toekomst van de wereldeconomie gokt u: recessie, herwaardering of continuïteit van de onrechtvaardige mondiale wanorde?
Bron: vertaling uit Spaans in Engels door CubaNews, gepubliceerd door Walter Lippmann, 12-2-2008. Vertaling naar Nederlands wvdk.