Redactie buitenland
Het Amerikaanse leger moet zich de komende decennia vooral wapenen tegen "gewelddadige extremistische bewegingen" als al-Qaeda die aansturen op niet-conventionele conflicten. Tegelijk blijven voorzorgsmaatregelen geboden tegen losgeslagen staten als Iran en Noord-Korea en mogelijke rivalen als China en Rusland, staat er in de eerste Nationale Defensiestrategie van de Amerikaanse minister van Defensie, Robert Gates. Het document breekt ook een lans voor samenwerking met oude en nieuwe bondgenoten.
Gates breekt op verschillende vlakken met het beleid van zijn voorganger Donald Rumsfeld. Vooral tijdens de eerste ambtstermijn van president George W. Bush, 2001 tot 2005, haalde hij bijvoorbeeld zijn neus op voor multilaterale inspanningen. Gates schrijft nu dat "de VS hun allianties en partnerschappen moeten versterken en uitbreiden". "Alleen zullen we het niet halen", staat er in het document van 23 pagina's. Samenwerking is "een sleutel voor succes", schrijft Gates.
Anderzijds moeten de VS volgens de Amerikaanse defensieminister wel de handen maximaal vrijhouden om in strategische regio's de Amerikaanse veiligheid te verzekeren. Vrije toegang tot oliereserves blijft tot de prioriteiten behoren.
Gates legt ook sterk de nadruk op 'soft power', de capaciteit om via diplomatieke middelen en hulp aan landen die net uit een crisis komen gevaren voor de VS af te wenden. Rumsfeld zette veel eenzijdiger in op militaire macht om de VS te beschermen. Het standpunt van Gates impliceert dat het ministerie van Buitenlandse Zaken meer middelen moet krijgen, want dat speelt de hoofdrol bij diplomatieke initiatieven en ontwikkelingssamenwerking.
De nieuwe strategienota komt er na een lang intern discussieproces dat van start ging nadat Gates eind 2006 de taak van Rumsfeld had overgenomen. Het Pentagon kan per jaar meer dan 600 miljard dollar (385 miljard euro) uitgeven, maar dat maakt de spanning tussen verschillende prioriteiten niet minder sterk.
Het Amerikaanse leger investeerde de afgelopen decennia voornamelijk in hoogtechnologische wapensystemen die de VS onoverwinnelijk maken in grootschalige conflicten. De grote Amerikaanse wapenproducenten, de belangrijkste leveranciers van het Amerikaanse leger, willen dat dit zo blijft. Maar intussen vechten de VS in Afghanistan en Irak wel tegen taaie guerrillagroepen die een heel andere aanpak vereisen.
Gates vindt dan ook dat dergelijke 'kleine oorlogen' meer prioriteit moeten krijgen. Het militaire overwicht van de VS op eventuele rivalen is zo groot dat er van die kant de komende decennia geen gevaar dreigt, redeneert Gates. Het zijn terroristen en guerrillagroepen die de Amerikaanse belangen op korte en middellange termijn het meest kunnen schaden.
De invloed van hoge officieren en van de Amerikaanse wapenlobby heeft ervoor gezorgd dat de dreiging van grotere conflicten toch ook aandacht krijgt in de strategienota. "China is een potentiële rivaal", oordeelt Gates. "We moeten ons indekken tegen de modernisering van het Chinese legeren de impact van de strategische keuzes van dat land op de internationale veiligheid." Tegelijkertijd pleit Gates voor meer contacten tussen het Amerikaanse en het Chinese leger.
Rusland heeft volgens Gates voor een deel gelijklopende belangen met de VS, maar de "verwijdering van de democratie en de toenemende economische en politieke intimidatie van zijn buurlanden baart zorgen." Twee andere landen waarvoor de VS willen blijven uitkijken zijn Iran en Noord-Korea.
Bron: IPS/J.Lobe, 1-8-2008 (IPS)