Gevoelsmatige keuze vaak verkeerd

De peilingen van het 'consumentenvertrouwen' leveren een tamelijk gevoelsmatig beeld op. Nu dit vertrouwen echter parallel loopt aan het feitelijke koopgedrag is dat een duidelijk signaal dat de koopkracht in Nederland afneemt. Lonen omhoog dus!
(Grafiek VK)

Een snelle, gevoelsmatige beslissing pakt meestal niet goed uit. Dat hebben Australische onderzoekers geconcludeerd. De uitkomst staat haaks op de dominante opvatting die het onderbewuste en gevoelsmatige hoger acht dan het rationele. Deze - in Nederland sterk ontwikkelde - opvatting past 'geruisloos' in de mode van snelle oneliners en oppervlakkige Readers Digest-kennis. Het kapitalisme zit niet te wachten op eigenzinnige denkers maar op volgzame doeners. Het Australische onderzoek biedt een verademend tegenwicht tegen de mode van de oppervlakkigheid.

Tijdens een onderzoek naar de manier waarop mensen keuzes maken legden psychologen van de universiteit van New South Wales proefpersonen een groot aantal complexe opgaven voor. De tijd die de deelnemers kregen voor zo'n opgave liep sterk uiteen.

Soms moesten ze hun beslissing in een fractie van een seconde nemen, over andere dilemma's mochten ze lang nadenken. Ook werden ze af en toe afgeleid, om te testen of ze daarna beter in staat waren om een keuze te maken.

De uitkomst van het onderzoek is niet erg opbeurend voor mensen die vaak op gevoel een beslissing nemen, of afleiding zoeken om een probleem op te lossen. De proefpersonen scoorden namelijk relatief slecht in die gevallen. Ze maakten vaker verkeerde keuzes als ze werden gedwongen een snelle beslissing te nemen. Ook slaagden ze er meestal niet in om de beste auto of het ideale appartement te kiezen na een periode waarin ze alleen onbewust over een probleem hadden nagedacht.

Het onderzoek is in tegenspraak met de populaire theorie dat snelle, intuïtieve beslissingen vaak tot de juiste keuzes leiden. Vooral in Nederland is daar veel onderzoek naar gedaan. De Amerikaanse journalist Malcolm Gladwell schreef in 2006 een boek over die theorie met de titel Blink, dat uitgroeide tot een wereldwijde bestseller.

"De beweringen in dat soort boeken zijn misleidend en zelfs gevaarlijk", zei Ben Newell, de leider van het onderzoek aan de universiteit van New South Wales. "In tegenstelling tot de Nederlandse onderzoekers hebben wij geen bewijs kunnen vinden voor de superioriteit van beslissingen op basis van onbewuste gedachten."

"Ons onderzoek wijst zelfs uit dat zulke beslissingen ervoor zorgen dat je irrelevante factoren te veel meeweegt. Als je afgaat op je gevoel, schat je informatie die je het recentst hebt gezien bijvoorbeeld automatisch in als belangrijker, terwijl dat natuurlijk niet zo is."