Wil van der Klift
De voorgenomen verhoging van de btw van 19 naar 20 procent is plotseling van de baan omdat dit de toch al hoge inflatie verder zou aanwakkeren. Dat is een goede zaak. In ruil voor deze gulheid wordt van de vakbeweging verwacht de lonen te matigen. Die achten deze chantage "een goede basis voor onderhandelingen", maar achten ook hoge looneisen mogelijk, want de looneisen worden pas in het najaar vastgesteld. En dat terwijl de werkloosheidsfondsen vol genoeg zitten (en alleen maar zullen groeien, gezien de plannen van de commissie Bakker) om de premieverlaging daaruit te kunnen bekostigen. Een sigaar uit eigen doos dus. Premieverlaging is alleen in het voordeel van de werkgevers.
Het verlagen van de WW-premie kost 1,4 miljard euro. De afgestelde btw-verhoging zou genoeg opleveren om dit gat te dekken. Nu heeft Bos echter plotseling elders geld gevonden. Een pot geld die voor 2010 gereserveerd stond is naar voren gehaald. Daarnaast hebben Bos' ambtenaren alle begrotingen nogmaals doorgekamd en zo nog eens 900 miljoen 'gevonden'.
Het zijn de werkgevers - en dus ook het CDA - die vooral aandringen op een verlaging van de WW-premies, waardoor vooral de arbeid goedkoper wordt voor de ondernemers. De regering wil deze verlaging van de premie voor werkgevers en werknemers doorvoeren mits de vakbonden hun looneisen (nu minimaal de verwachte inflatie in 2009 - ofwel 3,75 procent) matigen. Die staan terecht niet te applaudisseren vanwege deze chantage. De situatie lijkt veel op die van voor het 'Akkoord van Wassenaar' toen de regering ook verregaand 'ingreep' in de loonhoogte.
"Het zou fantastisch zijn als de arbeidskosten omlaag kunnen", meent de sociaaldemocraat Bos, zoals eerder Kok de werkgevers altijd terzijde stond. "Wij hebben onze bijdrage geleverd. De bal ligt bij de bonden." Het komt zelfs niet bij deze minister op om de werkgevers een duit in het zakje te laten doen. De grootste vakcentrale FNV noemt het voorstel "een goede basis voor onderhandelingen".
Maar gezien de matige lonen en het verlies aan koopkracht gedurende de afgelopen jaren, de oplopende inflatie en de nog altijd hoge winsten is het volkomen terecht en noodzakelijk dat de vakbonden een groter deel van de koek opeisen. Een steeds groter deel van het bruto nationaal product verdwijnt in de zakken van de ondernemers. Het is tijd voor een inhaalslag. De baas van het hedgefonds Fortress, Adam Levinson, kreeg een beloning van 200 miljoen euro. Zo gek wordt het in Nederland (nog) niet vertoond. Maar de managers in het bedrijfsleven en bij de banken, de (groot)aandeelhouders en de eigenaren van ondernemingen spekken hun kassen toch niet onverdienstelijk. Zo bekleedt grootkapitalist Beatrix volgens Forbes nog steeds de 14de plaats op de wereldlijst van superrijken met 202 miljoen euro. Ongeacht of het in werkelijk veel meer is, zoals hier en daar wordt beweerd, gaat het om bedragen die aantonen dat er iets grondig mis is met de verdeling van de nationale rijkdom.
"Het kabinet beloofde koopkrachtbehoud. Die belofte wordt niet waar gemaakt. Na het zuur hebben de meesten nog steeds geen zoet gezien. Dat het kabinet afziet van de btw-verhoging maakt de vooruitzichten alleen maar minder slecht, aldus SP-fractieleider Kant. En daarin heeft ze volledig gelijk. De regering komt met de nodige maatregelen die de koopkracht aantasten, merkt Kant op: "Zoals het afschaffen van de aftrekmogelijkheid voor bijzondere ziektekosten en het verhogen van de eigen bijdrage aan kinderopvang. De oproep tot loonmatiging door het kabinet is daarom ongepast. Nadat jarenlang steeds meer van onze welvaart naar de winsten is gegaan, wordt het nu tijd dat de mensen die hun besteedbaar inkomen in de laatste jaren alleen maar hebben zien dalen, aan de beurt zijn."
We praten dan alleen nog over de kabinetsmaatregelen. Er wachten de Nederlandse bevolking nog meer verhogingen, zoals de energierekening van een gemiddeld Nederlands huishouden (144 euro hoger dan vorig jaar), vliegtickets, openbaar vervoer, hypotheeklasten en gemeentelijke lasten, om er maar een paar te noemen. De dagelijkse boodschappen, benzine, energie, zorg: alles is duurder geworden. Ook voedsel wordt steeds duurder, de prijs van zuivelproducten steeg het afgelopen jaar gemiddeld met maar liefst 17 procent. Uit de koopkrachtgegevens blijkt dat ook in 2009 grote groepen mensen erop achteruitgaan. Vooral ouderen en mensen met een laag inkomen moeten fors inleveren. Dit in tegenstelling tot eerdere beloftes van het kabinet.
Daarom geen trucs met de WW-premie, maar juist concrete koopkrachtmaatregelen. Het overvolle WW-fonds had allang moeten worden teruggestort op de rekeningen van de werknemers en uitkeringsgerechtigden. Haal het geld waar het zit. Gasbaten en winsten van oliemaatschappijen en andere multinationals moeten worden aangewend om de koopkracht te verbeteren. Maar de angst voor een mogelijke verslechtering van het investeringsklimaat doen regering en parlement zelfs aarzelen om 400 miljoen onterecht betaald belastinggeld van de Nederlandse burgers aan Angelsaksische opkoopfondsen terug te halen. Van deze regring en dit parlement valt niet veel te verwachten. De bevolking heeft dat in grote meerderheid allang door. Het cynisme over de huidige politici groeit met de dag.
De looneis voor volgend jaar moet meer zijn dan "minimaal gelijk aan de inflatie", zoals Henk van der Kolk, voorzitter FNV Bondgenoten, in een reactie op de nieuwe cijfers van het Centraal Plan Bureau (CPB) stelde.
Om de uitkeringsgerechtigden en minimumlonen tegemoet te komen is het bovendien van het grootste belang dat de automatische prijscompensatie (APC) weer wordt hersteld. De komende cao-onderhandeling zouden in het teken hiervan moeten staan. Koopkrachtverbetering en herstel APC.