'Anderhalf miljoen meer mensen aan het werk door arbeidsmarkthervormingen'. Zo jubelt het kabinet over het beleid vam de Hartz-hervormingen en de 'agenda 2010'. Dat is minder dan de halve waarheid.
Tijdens iedere opbloei van de conjunctuur is er meer werk. Van 1997 tot 2001 was de groei bijna twee miljoen groter. Zonder 'agenda 2010' zou er eerder een sterkere opbloei hebben plaatsgevonden. Het nieuwe van de huidige groei is de octopus-achtige uitbreiding van de slechte baantjes. Steeds meer mensen kunnen van hun arbeidsinkomen niet of nauwelijks rondkomen; 22 procent werkt tegen lage lonen. Nergens in Europa zijn het er meer (maar deze tendens kennen we ook in Nederland, nvdr). Meer dan zeven miljoen mensen zijn inmiddels aangewezen op minibanen. Vooral vrouwen. Het uitzendwerk verdubbelde tot 800.000 banen. De meer dan 300.000 één-euro-werkers worden in de statisitieken niet meer als werkloos beschouwd, maar als werkenden.
Het aandeel van de 'atypische' werkenden steeg van 2001 van 20 tot 25 procent. Bij de jongeren onder de 25 en bij laaggeschoolden is het al meer dan 40 procent. Voltijds banen waarvan je kunt bestaan zijn er steeds minder. In vergelijking tot 2003 is een miljoen volledige banen vernietigd.
(Afdeling economische politiek van het Ver.di-vakbondsbestuur d.d. 15-09-08, verschenen in 'junge Welt', 16-09-08)
Marcel de Jong
Gedurende de eerste week van september dook plotseling een naam in het nieuws op van een man die twee jaar geleden om persoonlijke redenen was verdwenen. Franz Müntefering, voorzitter van de SPD van 2004 tot 2005, dus tijdens de laatste jaren van bondskanselier Schröder, liet op een verkiezingsbijeenkomst in Beieren weten dat hij nog steeds achter het beleid van de 'agenda 2010' staat.
Dat verbaasde niemand. Hij hoorde immers tot de meest trouwe steunpilaren van Schröder's beleid van sociale afbraak en oorlog. Tijdens zijn voorzitterschap raakte de SPD, eens de grootste politieke partij van West-Duitsland, de helft van haar leden en grote delen van haar kiezersaanhang kwijt. Ook dat was een reden waarom hij zich in de beginperiode van het kabinet Merkel terugtrok.
Hij werd opgevolgd door de kleurloze voorzitter Platzek, die met dezelfde politiek als Müntefering het tij ook niet kon keren. Daarna volgde Kirt Beck, minister-president van het bondsland Rijnland-Palts.
Hoewel ook deze geen uitgesproken linkse voorman binnen de SPD was, koos hij toch voor een iets mildere politiek tegenover de door de neoliberale 'agenda 2010' getroffen bevolking. Enkele maatregelen werden voorzichtig verzacht.
Beck was er zich van bewust dat de neoliberale weg voor de SPD een doodlopende zou zijn. Maar hij durfde niet met de PDL (Partei Die Linke) in zee te gaan, hoewel deze bereid was hem met open armen te ontvangen. Beck probeerde van twee walletjes te eten, de rechtse, neoliberale vleugel rond de minister van Buitenlandse Zaken, Frank-Walter Steinmeier, en de iets linksere rond de vroegere voorzitter van de Jonge Socialisten, Andrea Nahles (beiden zijn vicevoorzitters van de SPD).
Beck aarzelde ook om een beslissing te nemen betreffende de vraag of de Hessische sociaaldemocraten samen met de Groenen een door de PDL gedoogd kabinet tegen het rechtse boegbeeld Roland Koch moesten vormen. Hij liet het tenslotte over aan de lijsttrekker van de Hessische SPD, Andrea Ypsilanti. Ook dat wekte weer de woede van rechts, ook binnen de SPD. Beck beklemtoonde dat hij in geen geval na de verkiezingen van 2009 samen wilde gaan met de PDL. Maar dat was al te laat. De haaien verzamelden zich al.
Twee, drie dagen na Müntefering's optreden werd Frank-Walter Steinmeier uitgeroepen tot lijsttrekker voor de bondsdagverkiezingen en niet Beck. Aan dat laatste had niemand nog gedacht, niet eens Beck zelf. Steinmeier was allang door de media naar voren geduwd. Maar enkele uren later verkondigde Beck dat hij terugtrad als partijvoorzitter. En wie zou zijn opvolger worden? Jawel, Franz Müntefering.
In bananenrepublieken noem je zoiets een staatsgreep. Natuurlijk werd er gesust en gezegd dat Beck "uit vrije wil" terugtrad. Maar de richting is duidelijk. De pogingen om de scherpe kantjes van de Hartz IV wetgeving en de 'agenda 2010' te verzachten zijn voorlopig gestaakt. De rechtervleugel van de SPD is weer aan de macht. De zich links beschouwende vleugel likt zijn wonden. Een beetje suikerbrood wordt voor de verkiezingen nog uitgedeeld. En nu maar afwachten of 'de kiezer' dat ook begrijpt.