W.T.Whitney Jr
Er zijn veel bewonderaars van Cuba's medische zorg. Eén van de redenen is het statistisch hoge percentage van de gezondheidsfactoren, dat kan wedijveren met de resultaten in welvarende landen. Preventieve actie, medische opvoeding en algemene toegang via een uniek eerstelijns zorgsysteem dragen daartoe bij.
De auteur van dit artikel is kinderarts en heeft zich lange tijd bezig gehouden met het verbeterde kindersterfteniveau, een geschikte maatstaf voor sociale ondersteuning binnen een gemeenschap. Voor Cuba is dit gedurende twee jaar laag gebleven: 5,3 op duizend baby's in hun eerste levensjaar. In de VS bedraagt dit 6,3 op duizend, waarbij opgemerkt moet worden dat dit voor Afro-Amerikaanse baby's twee keer zo hoog ligt. Wereldwijd bedraagt de kindersterfte 52 op duizend, voor de rest van Latijns-Amerika 26.
De Cubaanse medische zorg trekt ook de aandacht vanwege haar internationale omvang. De groep van nieuwe dokters die op 2 augustus jl. het dipoma behaalde aan de Latijns-Amerikaanse School heeft het totaal in vier jaar tijd gebracht op 5960 jonge mensen uit 27 landen die een medische studie van zes jaar afsloten. Momenteel studeren 21.000 buitenlandse medische studenten op Cuba. Twee jaar geleden werkten 28.664 Cubaanse dokters in 68 landen.
Even opmerkelijk is de ontwikkeling van mogelijkheden tot het verlenen van gespecialiseerde zorg bij gecompliceerde ziektes. Feitelijk werd Cuba al lang geleden een toonaangevend centrum voor Latijns-Amerika en elders. In een studie over Cubaanse gezondheidszorg, gepubliceerd in de 'New England Journal of Medicine' schreef Robert Ubell in 1983: "Voor een aantal landen is het centrum van de medische wereld niet Boston, maar Havana op Cuba".
Dat aspect van de Cubaanse medische zorg is nu meer zichtbaar geworden.
Cuba heeft de mogelijkheden en een interdisciplinair medisch team ontwikkeld om levertransplantaties bij kinderen uit te voeren. Het ministerie van Publieke Gezondheidszorg zorgde voor de training van specialisten en richtte ondersteunende netwerken en nazorg op. Sinds 2006 zijn door het William Solar academisch ziekenhuis in Havana 14 levertransplantaties bij kinderen uitgevoerd. De regering dekt de kosten voor deze gecompliceerde operaties - tot $ 200.000 elk - en voor de therapie die afstoting tegengaat: $ 20.000 per jaar per patiënt.
Een vriendin in Havana vertelde mij over haar kleindochter met galstoornis: een geboortegebrek verhinderde dat gal in de dunne darm stroomde. Het kind zou gestorven zijn wegens haar leverkwaal als niet haar moeder en zij, samen met andere bedreigde baby's, door Cuba's ministerie van Gezondheidszorg naar het La Paz kinderziekenhuis in Madrid gestuurd waren voor een nieuwe lever. Moeder en kind verbleven een jaar in Spanje onder de zorg van het Spaanse ziekenhuis en de Cubaanse regering.
Dat program, gestart in 2002, riep Cubaanse chirurgen op voor een training in Spanje om dit soort operaties op Cuba uit te voeren. Het verslag in de medicc.org website benadrukt de belangrijke bijdrage van de familiedokters en poliklinieken tot dit program.
Een ander succesverhaal komt uit ervaringen op Cuba met HIV-infectie, samengevat in een Oxfam rapport gelijktijdig met de 17de internationaleAIDS-conferentie in Mexico City. Cuba kon bogen op verreweg de laagste verspreiding van HIV-infectie in heel Amerika. De planning voor rapportage, diagnose, behandeling, nazorg en dieetondersteuning begon in 1983, twee jaar voordat de eerste aidspatiënt werd ontdekt. Sindsdien ontwikkelde Cuba preventief een program voor sexeducatie voor iedereen.
HIV-infectie komt voor bij 52 op 100.000 volwassenen. Vergelijkende aantallen zijn 456 voor Argentinië, 508 voor de VS, 1236 voor Barbados en 3377 voor Haïti. Op Cuba bedroeg de jaarlijkse sterfte van aidspatiënten 24 procent in 2000 en 6 procent in 2007, een teruggang toegeschreven aan de kosteloze beschikbaarheid van zeven virusonderdrukkers, geproduceerd op Cuba sinds 2001. Praktisch alle aidspatiënten krijgen een behandeling. Mondiaal heeft 70 procent van de patiënten behandeling nodig, 10 miljoen mensen krijgen dat niet.
Factoren die bijdragen tot het AIDS succesverhaal zijn volgens Oxfam de aandacht voor medische zorg als een mensenrecht, een sluitend zorgsysteem van basis tot specialist, respect voor de burgerrechten van personen met HIV en beschikbaarheid van voeding, begeleiding en voorlichting in de plaatselijke gemeenschappen.
Bron: Peoples Weekly World, 15-8-2008, vertaling Thomas Janssen.