In de media wordt de oorzaak van de crisis gezocht bij de problemen met de hypotheken en het gebrek aan toezicht op de banken. Het zou gaan om afwijkingen, niet om systeemgebreken. De crisis heeft echter alles te maken met de onoplosbare tegenstelling binnen het kapitalisme: overproductie aan de ene kant en onderbetaling aan de andere. Groei van de productie is alleen mogelijk als de koopkracht verhoogd wordt wil het systeem in evenwicht blijven. Enerzijds probeert de kapitalist de loonkosten zo laag mogelijk te houden, anderzijds dwingt de productie hem de koopkracht te handhaven op straffe van overproductie. Om aan deze - binnen het kapitalisme onoplosbare - tegenstelling te ontkomen worden steeds weer dezelfde middelen ingezet. Mensen dwingen langer te werken is een methode, de collectieve voorzieningen afbreken en tegelijkertijd de nettobestedingen op peil houden een andere. Wat de afgelopen decennia vooral werd toegepast was weer een andere methode: mensen dwingen of aanmoedigen te gaan lenen om zodoende de economie staande te houden. In alle gevallen moet de kapitalistische staat de tegenstellingen binnen het proces proberen af te vlakken. Het massaal aanbieden van gemakkelijke leningen en subsidies (lees kredieten) voor de huisvesting stond de afgelopen jaren centraal in het beleid van het Westen.
De bevolking werd sinds de crisis van 1973 zoet gehouden met kredieten en hypotheken, terwijl haar netto-inkomen steeds daalde door loonmatiging en afbraak van reguliere arbeidsplaatsen. De winst ging in dit neoliberale klimaat naar een kleine groep profiteurs die de winst al voor deze crisis binnen hadden. De regeringsleiders, ook de sociaaldemocraten, keken ernaar en vonden het goed. Ze hebben er politiek beleid voor ontwikkeld zelfs! Belangrijk omslagpunt van waaruit deze crisis verklaard kan worden, is de invoering van het neoliberale economische model in de jaren '80 van de vorige eeuw. Dat tijdperk loopt ten einde. De luchtbel is uiteengespat.
Het gevecht om de vraag wie de crisis gaat betalen zal hevig worden. Zonder sterk georganiseerd verzet zullen degenen die politiek en financieel aan de touwtjes trekken proberen om de kosten van de crisis op de schouders van de bevolking te leggen. De plannen die met Prinsjesdag werden geopenbaard doen het voorkomen of het allemaal wel zal meevallen. Maar die plannen gaan volledig voorbij aan de komende economische gevolgen van de crisis. De huidige prijsexplosie zal worden gevolgd door nieuwe zwaardere ronden. Waar we ook kijken, nu al stijgen de prijzen om ons heen: van melk en brood in de supermarkt, van de benzine bij de pomp enz. De grootste schrik komt wanneer dit jaar de rekening voor gas en licht op de mat valt.
We moeten Wouter Bos dus niet langer geloven als die zegt dat "Nederland de crisis wel aan kan". Nederland is immers geen eiland? Met het grootste gemak komen deze 'helden', de brave agenten van het speculantenkapitaal, vertellen dat de crisis voorbijgaat aan de 'gewone economie'. Maar intussen zijn in Nederland nu al steeds meer mensen aangewezen op voedselbanken. Uitgaven aan huur, eten, verwarming en stroom slokken een steeds groter deel van het inkomen op van niet alleen de lage inkomensgroepen, ook van de modale inkomens. Moet een nog groter aantal binnenkort gaan kiezen tussen eten of verwarming?
De meerderheid van de bevolking zal ruw worden gewekt uit de droom van een voortdurende groei en veilige welvaart, waarin de kapitalistische ideologen haar wilden laten geloven. De oplossingen van de regeerders blijken een even grote luchtbel als de beurzen. De miljarden verslindende operaties om de banken overeind te houden zullen eens moeten worden terugbetaald. Als leningen en hypotheken duurder worden en moeilijker te verkrijgen zal dat ten koste gaan van de koopkracht, waardoor ook de huisvestingsproblematiek zal toenemen. Nu al worden talloze bedrijven gedwongen om massaal personeel te ontslaan. De werkgelegenheid zal onder druk komen te staan. Kortom de levensstandaard zal verder worden afgebroken en de tegenstellingen zullen aanzienlijk verscherpen.
Terugkeer naar het 'Rijnlandse model' is geen oplossing voor het kapitaal dat zich niet kan veroorloven stappen terug te zetten. De kapitalisten zullen proberen met wat cosmetische veranderingen zo snel mogelijk door te gaan met hun bekende politiek. Het Angelsaksische model zal wat worden opgekalefaterd. Gaan 'polderen' heeft onder die omstandigheden voor de bevolking geen zin omdat daardoor het noodzakelijke verzet dreigt te worden ingetoomd. De vakbondsleiding moet beseffen dat de werkers en uitkeringsgerechtigden niet bereid zijn de verantwoording te nemen voor de kapitalistische crisis en eisen waar ze recht op hebben. Zij hebben de rijkdom geproduceerd. Na jarenlang matigen in dienst van de winst, dreigen zij nu de rekening van de crisis gepresenteerd te krijgen. Met de schamele 3,5 procent loonsverhoging, die in het 'Najaarsakkoord' bekokstoofd werd, kan de koopkracht volgend jaar niet worden gehandhaafd. Op die manier zal het kapitaal, zoals nu al jaren gebeurt, weer het grootste deel van de nationale koek in zijn zak steken. De productiegroei moet nu eindelijk eens ten goede komen aan degene die die groei mogelijk maakte, de werkende klasse.
Dag in, dag uit verschijnen politici om 'ons' gerust te stellen. Ze melden de 'redding' van de zoveelste bank, waarmee feitelijk de bezittende klasse wordt geholpen. Wat schiet de meerderheid van de bevolking, de loon- en uitkeringsafhankelijken, daarmee op? De mensen die het hardst in de beurs getroffen worden willen weten of ze nog het einde van de maand halen met hun kleine inkomen. Laat de bankiers en alle overige kapitalisten hun eigen crisis betalen!
De zogenaamde nationalisatie van Fortis is geen echte onteigening van de superrijken, integendeel de bank krijgt een flinke compensatie. Bovendien betalen alle gewone belastingbetalers mee aan deze miljarden kostende operatie. Het is bovendien maar de vraag of de patiënt in leven blijft of alsnog ten onder gaat waardoor duizenden werknemers in de bank- en verzekeringssector op straat komen te staan. De bezitters halen immers de beste appels uit de mand. Meer overnames en kapitaalinjecties zullen volgen, uit de portemonnee van de bevolking. De plannen moeten daarom gaan over het redden van de werkenden, gepensioneerden en uitkeringsgerechtigden, niet over het redden van banken en bankiers.
Handen af van de pensioenen en uitkeringen. Gepensioneerden hebben recht op hun geld waarvoor ze jarenlang ingeleverd hebben. De bestaande controle op pensioenfondsen moet uitgebreid worden met een speculatieverbod en directe controle door de werkende klasse.
Door de jarenlange greep in de kas van de pensioenen van de werkenden door de gokverslaafde rijken en de negatieve gevolgen van al dit gespeculeer met andermans geld, dreigen pensioenen gekort te worden en premies verhoogd. Moeten gepensioneerden straks noodgedwongen gaan bijklussen? Is dit een beschaafd systeem? Bos garandeert spaarders tot 100.000 euro. Waarom garandeert hij niet de waardevastheid van onze pensioenen? Hij heeft immers geld zat, zoals nu blijkt. Het gaat er alleen om wie de regering wil steunen, de ondernemende rijken of de producerende werkenden. Het sprookje van de ondernemer die de welvaart brengt moet worden vervangen door het inzicht dat de rijkdom wordt geproduceerd door de werkenden.
Nadat het neoliberalisme in 2003 definitief stuk liep in Latijns-Amerika, gaat hetzelfde systeem nu ook bankroet in de VS en Europa. De VS en Europa lopen achter bij landen als Brazilië, Venezuela en Bolivia die een andere weg zijn ingeslagen. Zij richtten onder meer een eigen banksysteem op. Ook elders, zoals in China, India, Rusland en Zuid-Afrika, wordt het neoliberale pad niet gevolgd. De VS voorop, gevolgd door Europa en de rest van de wereld, maken kennis met een faillissement van het eens zo geprezen vrijemarktsysteem. De machthebbers in de VS en Europa doen vertwijfelde en haastige pogingen het veelvuldig geprezen 'vrijemarktsysteem' te redden door er controle op te gaan uitoefenen. Daarmee is echter het concept onderuitgehaald.
Ondertussen hebben speculanten bezit genomen van bijna alle kernsectoren in de maatschappij: de huizenmarkt, de energiesector, de gezondheidszorg tot aan de levensmiddelenproductie toe. Het gevolg is dat de prijzen voor energie, levensmiddelen, gezondheidszorg stijgen.
Wereldwijd neemt de hongersnood toe. De aasgieren zoeken naar steeds hogere opbrengsten in de arme landen, waardoor massa's mensen veroordeeld zijn tot de hongerdood. Maar de ontwikkelingslanden zijn steeds minder bereid om de uitbuiting te dulden. De mondialisering biedt naast mogelijkheden voor het kapitaal ook en met name mogelijkheden voor de mensen die worden uitgebuit om zich te verenigen.
De beurscrisis van 1929 leidde in de gehele kapitalistische wereld tot armoede en werkloosheid. In de jaren die volgden werd de bevolking geconfronteerd met fascisme en oorlog. Het is niet ondenkbaar dat we in deze tijd met vergelijkbare tendensen te maken krijgen. Het gevaar van een verdere militarisering van de samenleving ligt op de loer. Het kapitaal zal niet zonder meer posities prijsgeven. In militaire kringen van de VS worden al maatregelen getroffen om soldaten te trainen, om eventuele binnenlandse opstanden met harde hand neer te slaan.
De Europese Grondwet werd weggestemd door de bevolking van Frankrijk en Nederland. De Ieren verwierpen het Europese Lissabon-verdrag. Eén van de clausules in deze grondwet omvat de vorming van 'snel inzetbare eenheden buiten maar ook binnen Europa'. Tegen wie? Welke vijand? De arbeiders die hun rechten opeisen? Vakbonden en maatschappelijke bewegingen moeten ongehinderd hun taken kunnen vervullen. Als crisissen voortduren komen de fascistische en extreem-rechtse hulptroepen van het kapitaal tevoorschijn, tegen de belangen van de werkende bevolking. Deze ontwikkeling moet worden vermeden.
Wordt lid van de NCPN, abonneer u op Manifest.
Informatie: www.ncpn.nl of telefoon 020-6825019
Lees de waarheid in Manifest