Een hele reeks psychologische factoren zal bijdragen aan dit omslagpunt: het algemene bewustzijn in Europa, Amerika en Azië dat de crisis ontsnapt is aan de controle van elke publieke autoriteit, nationaal of internationaal; dat ze alle gebieden op de wereld zwaar treft, ook al worden sommige harder getroffen dan andere (zie GEAB nr. 28); dat ze honderden miljoenen mensen in de 'ontwikkelde' wereld direct raakt; en dat ze alleen maar erger wordt naarmate haar gevolgen zich in de gehele reële economie openbaren. Nationale regeringen en internationale instellingen hebben nog maar drie maanden om zich voor te bereiden op de volgende slag, een die gepaard zou kunnen gaan met een grote kans op sociale chaos. Landen die niet op de juiste manier zijn toegerust om het hoofd te bieden aan een golf van werkloosheid en aan grote risico's met betrekking tot pensioenen, zullen ernstig ontwricht raken door dit nieuwe publieke bewustzijn.
Zoals we in GEAB nr. 28 reeds hebben uitgelegd, zal de crisis de verschillende gebieden van de wereld op verschillende manieren treffen. Maar - en LEAP/E2020 wil hier heel helder over zijn - in tegenstelling tot de dominante opvatting op dit moment (afkomstig van die experts die drie jaar geleden het feit ontkenden dat een crisis op komst was, die twee jaar geleden ontkenden dat die globaal was, en zes maanden geleden dat die systemisch was) verwachten we dat de minimale duur van de neergaande fase van de crisis drie jaar is (1). Die zal niet afgelopen zijn in het voorjaar van 2009, niet in de zomer van 2009 en ook niet begin 2010. Pas tegen het einde van 2010 zal de situatie zich weer beginnen te stabiliseren en iets verbeteren in enkele gebieden van de wereld, met name in Azië en de Eurozone, en ook in landen die energie, mineralen en voedingsproducten voortbrengen (2). Elders zal ze voortduren, vooral in de VS en het Verenigd Koninkrijk, en in alle landen die economisch van hen afhankelijk zijn. Daar kan ze wel tien jaar gaan duren. Eigenlijk zouden deze landen geen echte terugkeer naar groei moeten verwachten voor 2018.
Bovendien moet niemand denken dat de verbetering aan het einde van 2010 overeen zal komen met een terugkeer van hoge groei. Het herstel zal lang duren. De aandelenmarkten bijvoorbeeld, zullen een decennium nodig hebben om terug te keren tot niveaus vergelijkbaar met 2007, als ze daar ooit naar terugkeren. Bedenk dat het 20 jaar duurde voordat Wall Street haar niveaus van 1920 terugkreeg. Welnu, volgens LEAP/E2020 is de huidige crisis dieper en langer dan in de jaren dertig van de vorige eeuw. Het grote publiek zal zich in de komende drie maanden langzaamaan bewust worden van het langetermijnaspect van deze crisis en deze situatie zal onmiddellijk twee tendensen oproepen die sociaaleconomische instabiliteit met zich meebrengen: angstvoor de toekomst en toegenomen kritiek op de leiders.
In de vertrouwelijke nieuwsbrief, waarop een abonnement kan worden genomen, wordt uitvoerig ingegaan op de oorzaken van de explosieve toename van de werkloosheid in de VS, China en de EU. Manifest is niet gemachtigd deze informatie te publiceren. Alle informatie die in dit stuk wordt vermeld is openbaar en is te vinden op de website van LEAP/E2020.
De conclusie uit het niet openbare deel van de analyse is dat met de golf van werkloosheid de financiële en economische crisis zal omslaan in een sociale en politieke. In aansluiting op deze trend zal in veel landen (de VS, het Verenigd Koninkrijk, China, Japan en veel opkomende landen) de transformatie van de economische crisis in een sociale crisis gepaard gaan met een explosie in het aantal werklozen.
Uit andere bronnen blijkt al dat er sprake is van een drastisch toenemende werkloosheid in China. De toenemende werkloosheid gaat hand in hand met de snelheid waarmee de export van het land inzakt. In het Verenigd Koninkrijk bereidt men zich voor op een diepe en lange crisis. De economische groei stagneert en de waarde van de pond is al bijna gelijk aan de euro.
In november 2008 was er sprake een toename van 500.000 werklozen in de VS (het officiële en dus te laag geschatte cijfer), waarmee het werkelijke werkloosheidscijfer nu op meer dan 10 procent komt. De verwachting is dat er voorlopig nog geen einde komt aan de groei van de werkloosheid. Deze ontwikkeling zal in de VS leiden tot een ongekend hoge werkloosheid.
Tenslotte is voor tientallen miljoenen mensen in met name de VS, Canada, het Verenigd Koninkrijk, Japan, Nederland en Denemarken (3) een van de consequenties van de crisis de sterke toename vanaf eind 2008 van berichten over grote verliezen van de organisaties die verantwoordelijk zijn voor het beheer van de financiële activa waarmee pensioenen gefinancierd moeten worden. De OECD verwacht dat de pensioenfondsen alleen al in 2008 4.000 miljard dollar zullen verliezen (4). In Nederland (5) en ook in het Verenigd Koninkrijk (6) hebben toezichthoudende organisaties recentelijk alarm geslagen en gevraagd om een dringende herwaardering van de premies en om een staatsinterventie. In de Verenigde Staten vraagt een toenemend aantal berichten om verhoging van de premies en verlaging van de uitkeringen (7), in de wetenschap dat de meeste van deze fondsen pas over enkele weken zullen beginnen met het berekenen van hun totale verliezen (8). De meeste maken zichzelf nog wijs dat ze in staat zijn hun kapitaal weer op te bouwen na een positieve ommekeer in de markten. In maart 2009, als de managers van de pensioenfondsen, de gepensioneerden en de overheden zich tegelijkertijd bewust zullen worden van het feit dat de crisis blijvend is, dat die samenvalt met de pensioengerechtigde leeftijd van de 'babyboomgeneratie' en dat de markten hun niveaus van 2007 pas na een periode van lange jaren weer zullen bereiken (9), zal chaos deze sector overspoelen en zullen regeringen het moment bereiken waarop ze gedwongen zullen zijn al deze fondsen te nationaliseren. En Argentinië, dat dit besluit al enkele maanden geleden heeft genomen, zal een pionier blijken.
Alle bovengenoemde trends zijn al aan het werk. Hun combinatie en het feit dat het publiek zich bewust wordt van de mogelijke consequenties ervanzullen resulteren in het grote collectieve psychologische trauma van de lente van 2009. Dan zal iedereen zich realiseren dat we allemaal gevangen zitten in een crisis die erger is dan die in de jaren dertig van de vorige eeuw en dat er op korte termijn geen uitweg mogelijk is. De invloed op de wereldwijde collectieve denkwijzen van mensen en beleidsmakers zal beslissend zijn en het verloop van de crisis in haar volgende fase significant beïnvloeden. Gebaseerd op een grotere ontgoocheling en minder overtuiging zal sociale en politieke instabiliteit zich wereldwijd nestelen.
Bron: Openbare mededeling van GEAB, nr. 30, 16 december 2008 (http://www.leap2020.eu).
Tegelijkertijd verleent Europe 2020 steun aan innovatieve initiatieven die gericht zijn op het bevorderen van het vermogen van de Europese Unie om de uitdagingen van de 21e eeuw tegemoet te treden, namelijk:
De website Europe 2020 heeft vier terreinen van interventie ontwikkeld:
Copyright Europe 2020 - Emailcontact: centre@europe2020.org
Vertaling: Louis Wilms.