Jan Ilsink
Het referendum in Bolivia over de grondwet heeft opnieuw een electorale overwinning opgeleverd voor de regering Evo Morales. 'Ja': 2.064,417 (61,43 %), 'nee': 1.296,175 (38.57 %)). Maar triomfalisme, voortkomend uit drie achtereenvolgende electorale overwinningen, is onverstandig en gevaarlijk. Het referendum heeft immers de polarisatie bevestigd tussen de departementen in de Andes en die in de laaggelegen gebieden in de Amazone en de departementen Santa Cruz en Tarija.
Deze laatste noemen zichzelf de 'media luna', halve maan, de helft van Bolivia. In La Paz stemde 74 procent voor de grondwet, in Santa Cruz 36,2 procent en in Tarija dat aan Argentinië grenst, slechts 34,8 procent. Daarom konden op de avond van de verkiezingsuitslag zowel president Evo Morales als de prefect van het departement Santa Cruz Rúben Costas, een representant van de 'media luna', de uitslag vieren. Evo Morales zal in zijn beleid met dit feit rekening moeten houden. Het zal niet voldoende zijn te verklaren, zoals Morales op de avond van de uitslag deed, dat de 'media luna' na het referendum een 'volle maan' is geworden, de eenheid van alle Bolivianen. Ondanks de grote winst die al werd geboekt op het punt van het smeden van eenheid, is de verdeeldheid nog aanzienlijk.
De regering, gesteund door de uitslag van het referendum, zal het smeden van de eenheid van de bevolking in alle departementen met nog meer voortvarendheid kunnen aanpakken. De uitvoering van de grondwet geeft hiertoe veel gelegenheid. Grote delen van de bevolking zijn immers misleid door de media, die overwegend fel tegen de regering Morales zijn gekant, over de inhoud van de grondwet. Door uitvoering van en voorlichting over de grondwet zullen deze groepen alsnog voor de politiek van de regering kunnen worden gewonnen.
De economische belangen in Bolivia met zijn gasvoorraad, zijn biodiversiteit in het Amazonegebied en grote hoeveelheden lithium en borax in het Andesgebied, allemaal producten waar op wereldmarkt grote vraag naar is, zijn groot. De exploitatie van deze rijkdommen in het belang van de bevolking is niet eenvoudig. Multinationale ondernemingen met hun politieke en militaire netwerken en macht staan klaar om in te grijpen, om te proberen hun verloren invloeden en domeinen te herwinnen. Gelukkig staat Bolivia niet alleen in zijn strijd om autonomie over eigen grondstoffen en om de baten daarvan ten goede te laten komen aan de bevolking. Heel Zuid-Amerika is betrokken in een economische en politieke beweging om zich te ontdoen van de greep van multinationals en de politiek van imperialistische staten. Voorzichtig maar onomkeerbaar worden stappen gezet een eigen economisch, politiek en maatschappelijk stelsel te ontwikkelen.
Om in Zuid-Amerika weerstand te bieden aan het wereldwijde imperialisme is een oriëntatie op de arbeidersklasse noodzakelijk. Alleen zij heeft belangen die objectief strijdig zijn met die van de multinationals. Alleen de arbeidersklasse zal een politiek kunnen ontwikkelen die de hele bevolking dient. Een politiek die effectief is tegen pogingen de bevolking te verdelen en in etnische of geografische polarisaties mee te zuigen. Maar wat betekent 'arbeidersklasse' in Bolivia, een land dat economisch en technologisch is achtergebleven? Bolivia heeft geen grote industrieën en de glorieuze jaren van mijnbouw zijn voorbij. Bolivia lijkt één grote markt waarop kleine producenten, handelaren en smokkelaars (de markten liggen volmet 'contrabande', gedumpte consumptiegoederen uit de overvoerde wereldmarkt) opereren.
Als de arbeidersklasse wordt gedefinieerd als 'iedereen die door te werken voorziet in zijn dagelijkse behoeften', dus met uitsluiting van hen die door het bezit van kapitaal en/of productiemiddelen anderen aan het werk zetten en exploiteren, dan is er in Bolivia objectief een zeer grote arbeidersklasse, een grote werkende bevolking.
Het verder ontwikkelen van het klassenbewustzijn zal daarom de basis zijn voor de ontwikkeling van een grotere eenheid onder de hele werkende bevolking in Bolivia. Het zal een belangrijke bijdrage zijn aan het vinden van oplossingen voor een nieuwe, onafhankelijke, onverdeelde, democratische staat. Een nieuw Bolivia dat - net zoals een reeks andere landen op het continent van Bolivar - inspiratie oplevert voor een nieuw Latijns-Amerika.