Maarten Muis
Corus Nederland, voorheen Hoogovens, heeft verschillende fabrieken en bedrijven van en rond de productie van staal en aluminium. We spraken met een correspondent die werkzaam is bij Corus Nederland in IJmuiden.
Eén van de voordelen die Corus Nederland heeft is de concentratie van bijna alle facetten van de productie van hoogwaardig staal in het complex IJmuiden. Na een fusie van Hoogovens met British Steel in 1999 waaruit Corus ontstond, werd dat bedrijf in 2007 gekocht door de in India gevestigde multinational Tata Steel.
Corus Nederland mocht na de fusie met British Steel in grote mate een eigen bedrijfsstrategie blijven volgen. Ook Tata Steel lijkt de eigen ontwikkelingsweg van Corus Nederland te blijven steunen, omdat dit de kracht van het bedrijf is en was. Met name het onderzoeksinstituut en de eigen opleiding in IJmuiden waren de belangrijkste onderdelen die Tata Steel op het oog had bij de overname.
Corus Nederland, toen nog Hoogovens, heeft eerdere crisissen op de staalmarkt kunnen overleven door zowel hoogwaardig staal als aluminium te produceren. De eigen onderzoeksafdeling en goed geschoold personeel zorgden ervoor dat moderne productietechnieken snel toegepast werden. In IJmuiden werd en wordt voornamelijk staal van hoge kwaliteit voor de auto-industrie geproduceerd, waardoor de concurrentiepositie ten opzichte van andere staalfabrieken relatief gunstig is. Oorspronkelijk was de fabriek in IJmuiden een project van de overheid om afhankelijkheid van het buitenland te verminderen en de achtergrond als staatsfabriek is soms nog merkbaar. De fabriek is de belangrijkste werkgever in de regio en lang werd er binnen het bedrijf gesproken over Sociale Eenheid IJmuiden. De directie van het staalconcern legde een sterke nadruk op maatschappelijke consensus en er was sprake van overleg met alle belanghebbenden. Corus Nederland was door een organisatiegraad van de vakbond binnen het bedrijf van 40 procent, een werkgever die het sociaal overleg vooropstelde.
Elk afzonderlijk bedrijfsonderdeel van Corus Nederland heeft een eigen ondernemingsraad waarin leden zitting hebben van de vakbonden FNV, CNV, De Unie en de vakvereniging VHP. Er is een centrale ondernemingsraad voor Corus Nederland als geheel en er is tevens een internationale ondernemingsraad, waar de Nederlandse afgevaardigden de Engelse collega's ontmoeten.
De afspraken over beloning en secundaire arbeidsvoorwaarden, zoals vastgelegd in de eigen cao, vinden plaats in direct overleg met de vakbonden. De ondernemingsraad heeft als belangrijkste taken het maken van afspraken rond de organisatie van het bedrijf en vooral wat betreft Veiligheid, Gezondheid, Welzijn en Milieu (VGWM). Dit gebied van VGWM wordt van groot belang geacht door de directie van Corus Nederland. Er is de laatste jaren veel geïnvesteerd in een milieuvriendelijker productie en er bestaat bij Corus Nederland een streng toezicht op veilig werken. De or-leden zijn nauw betrokken bij alles wat er op de werkvloer gebeurt en melden indien nodig snel misstanden in het overleg met de directie.
Volgens onze correspondent is Corus Nederland nu tot het minimum afgeslanktwat personeel betreft. De afslanking van het personeelsbestand begon in 1983 met de afvloeiing van 500 werknemers, in 1987 moesten er 1000 weg en de grote klap voor het personeel kwam in 1992 toen 2300 arbeidsplaatsen verloren gingen. De laatste twee decennia werden ook verschillende onderdelen verzelfstandigd of uitbesteed: de postdienst, terreinbewaking, onderhoud gebouwen en terreinen, facilitaire diensten, restauratieve diensten (kantines en restaurants) en het transport.
Op het complex IJmuiden zijn er ongeveer 10.000 mensen werkzaam in vaste dienst van Corus Nederland en werken er rond de 3000 via andere werkgevers. De verschillen in beloning geven soms spanningen, met name het niet krijgen van winstdeling door ingehuurde arbeidskrachten wordt als onrechtvaardig ervaren. Tussen de ondernemingsraad en de directie van Corus Nederland is een werkgelegenheidspact afgesloten, maar daarin is een clausule opgenomen die verdere inkrimping bij economische crisis mogelijk maakt. Corus Nederland maakte de laatste jaren flink winst in tegenstelling tot de verlieslijdende fabrieken van Corus in Engeland.
Er zijn vergaande plannen om de eigen functiewaarderingen in te ruilen voor andere, die meer standaard gebruikt worden. De verbeteringen in de cao van Corus Nederland qua beloning lopen in de pas met andere sectoren. De or voert veelvuldig controle uit op de naleving van de arbeidstijdenwet, aangezien veiligheid nauw samenhangt met vermoeidheid door te veel en te lange diensten. Het bleek wel dat, toen de overwerkregeling was gestopt door teruggang in de vraag naar staal, veel werknemers van Corus Nederland een belangrijk deel van hun levensstandaard financierden met de opbrengsten van dat overwerk. Er zijn tevens klachten over de minimale bezetting van de ploegen, waardoor ziekte van collega's onmiddellijk grote consequenties heeft, de hoge werkdruk die dat met zich meebrengt en de steeds strenger wordende controles bij ziekteverzuim.
Naast de economische crisis vormen, volgens onze correspondent, met name nieuwe milieuregels een bedreiging voor werkgelegenheid en inkomen. Door al eerder genomen maatregelen kan Corus Nederland niet meer veel aan de uitstoot van schadelijke stoffen doen, waardoor de productie direct in gevaar komt bij nieuwe eisen van reductie.
Een week na het gesprek kwam de aankondiging dat er bij Corus Nederland 800 werknemers moeten vertrekken. Bij navraag bleek deze personeelsreductie een maatregel genomen door de bezitter Tata Steel. De directie van Corus Nederland heeft dit moeten slikken, waarschijnlijk met tegenzin. De exacte redenen zijn nog niet duidelijk en zeker omdat Corus Nederland nog steeds winstgevend is, is hier waarschijnlijk sprake van een keuze voor de 'kaasschaaf-methode' van 8,3 procent personeelsreductie voor heel Corus.
De werknemers waren al in onzekerheid omdat de regeling van werktijdverkorting (WTV), die de overheid financieel ondersteunde, binnenkort zal aflopen. De aankondiging dat er nu zoveel ontslagen vallen in een staalfabriek die al tot het absolute minimum is afgeslankt, kan in de loop van het jaar 2009 tot verschillende reacties leiden.
De inschatting dat Corus Nederland haar eigen ontwikkelingsgang mag blijven bepalen binnen Tata Steel, zou wel eens door de werkelijkheid van de economische crisis kunnen zijn ingehaald. Onderdeel te zijn van een multinational is uiteindelijk toch doorslaggevender voor de werkgelegenheid dan de winstgevendheid van een enkele staalfabriek. Het personeel, onder leidingvan de or, en de vakbonden beraden zich hoe op deze situatie te reageren.