"2009 wordt een verschrikkelijk jaar", sprak de CEO van Caterpillar toen hij aankondigde dat er 20.000 banen moesten verdwijnen bij de multinational. In Gosselies, bij Charleroi, waar 5000 mensen werken is het bang afwachten wat morgen zal brengen. Vooral voor de jongeren die meestal slechts een contract van bepaalde duur hebben. Voor de anderen dreigt de tijdelijke werkloosheid uit te lopen tot in de lente.
Een verschrikkelijk jaar voor iedereen... Of eigenlijk bijna iedereen. De groep Caterpillar zal zijn aandeelhouders in 2009 immers een dividend uitkeren dat 17 procent hoger is dan vorig jaar. Een stijging van 42 eurocent per aandeel. In amper enkele jaren tijd verdrievoudigden die dividenden bijna.
Crisis voor de werknemers, maar feest voor de aandeelhouders, dat was weer eens het scenario. Op één enkele dag kondigden diverse multinationals meer dan 33.000 afdankingen aan. De aandeelhouders werden echter gerustgesteld: de dividenden zullen blijven stijgen.
Bij ING moeten er 7000 banen verdwijnen, terwijl de bank in augustus 2008 nog een tussentijds dividend van 74 eurocent per aandeel uitkeerde. De aandeelhouders kregen meer dan anderhalf miljard euro, geld dat er nu dus niet meer is om in werkgelegenheid te investeren. Daarnaast heeft de Nederlandse regering zich garant gesteld voor 80 procent van een dubieuze hypothekenportefeuille in de VS die op dit moment gewaardeerd wordt op 27,7 miljard euro. De topman Michel Tilmant is op straat gezet, maar krijgt wel 1,35 miljoen euro mee als afkoopsom. Minister Bos geeft aan nationalisatie van ING overwogen te hebben. Volgens ons was dat in de gegeven situatie het enige juiste recept in plaats van de belastingbetaler met een risico van ruim 22 miljard euro op te zadelen. Lust u nog peultjes, is dan het gezegde.
Bij Philips worden 6000 werknemers (waarvan 200 in Nederland) op straat gegooid. "Dat brengt ons 400 miljoen euro op", stelde de directie zonder enige schaamte. En in één adem beloofde ze in 2009 maar liefst 800 miljoen euro aan dividenden uit te keren aan de aandeelhouders. In plaats van 800 miljoen te investeren in banenbehoud.
ArcelorMittal betaalt voor een bedrag van 2,2 miljard dollar aan dividenden uit. Maar het schrapt in Europa 6000 banen, waarvan 800 bij Corus in IJmuiden, en wereldwijd waarschijnlijk zelfs 9000. Met het geld van die dividenden zouden alle werknemers van de staalreus nog jaren in dienst kunnen blijven.
De volgende maanden kan er een grote beweging voor de werkgelegenheid ontstaan. Het startschot voor 2009 werd zaterdag al gegeven door de werknemers van Bekaert in België. Zij betoogden massaal en kregen de massale steun van verschillende vakbondsdelegaties uit andere bedrijven. Hun boodschap: de werknemers zullen niet opdraaien voor hun crisis. Dat is ook de boodschap van de demonstranten in Frankrijk.
In tijden van crisis moet men duidelijke doortastende keuzes maken, maar vandaag maken heel wat bedrijven misbruik van de crisis. Een regering die het goede voor heeft met de mensen kan het niet eens zijn met het ontslag van duizenden werknemers door multinationals, die hun aandeelhouders miljarden euro's aan dividenden blijven uitkeren. Zo'n regering kan geen 'tweede ronde' van hulp aan de banken overwegen, terwijl ze er zelfs niet toe kwam om in de 'eerste ronde' echte maatregelen ter bescherming van de werkgelegenheid te nemen.
Als je echte bescherming van werkgelegenheid wil dan moet je de volgende simpele en radicale maatregel nemen: in 2009 geen dividend maar banenbehoud. Door de dividenden niet aan de aandeelhouders uit te betalen maar te storten in een werkgelegenheidsfonds, kan men alle banen behouden en kan men de werknemers die economisch werkloos zijn een uitkering geven die 100 procent van hun loon dekt.
(*) enigszins gewijzigd en aangevuld.