Wil van der Klift
De rijkdom van een land wordt geproduceerd door de werkenden. Zij produceren de waarde die we bij elkaar opgeteld het bruto nationaal product noemen. De ondernemers steken een groot deel van die waarde, de meerwaarde, in hun zakken en kopen de werkenden af met veel te lage lonen. Zo ontstaat een permanente tegenstelling tussen de rijken die de winsten opstrijken en de werkenden die zorgen voor de groei van de economie maar daar veel te weinig deel aan hebben.
Niet alleen proberen de kapitalisten de lonen zoveel mogelijk te drukken om hun eigen zakken te spekken, zij willen ook dat de werkers zoveel en zolang mogelijk werken. Ook dat verhoogt de winsten van de lieden die de productiemiddelen in handen hebben, de privébezitters van fabrieken, machines, grond en kapitaal. De uitbuiting neemt er immers door toe. Hoe langer er wordt gewerkt, hoe meer er kan worden geplunderd.
Schokken in dit fraaie kapitalistische systeem, de steeds terugkerende crisissen die steeds dieper worden, trachten de ondernemers zoveel mogelijk af te wentelen op de bevolking, de belastingbetaler. We maken het op dit moment in al z'n onbeschaamdheid mee. De bevolking dreigt, als er niet succesvol tegen wordt opgetreden, te gaan opdraaien voor de financiële crisis die de bezitters van het grote kapitaal hebben veroorzaakt, de lonen wil men (om te beginnen) op nul en de pensioenleeftijd naar (om te beginnen) 67 jaar. Dat is het karakter van het kapitalisme en heeft niets met beschaving of andere morele opvattingen te maken. Het is de aard van het kapitalisme, die van mensen beesten maakt, die zich ten koste van anderen omhoogwerken. Waar het zogenaamde recht van de sterkste geldt en solidariteit, samenwerking, planmatig handelen, respect voor het milieu en eerlijk delen belachelijk worden gemaakt.
In het begin van de vorige eeuw is na hevige strijd afgesproken dat een werknemer na zijn 65ste met pensioen kan en niet meer hoeft te werken. In de loop van de tijd zijn daar verschillende regelingen voor getroffen. Van staatswege kwam er een algemene oudedagsvoorziening, de AOW en veel mensen spaarden ook voor een aanvullend pensioen.
Twee christelijke partijen, gesteund door de partij van de grondlegger van de AOW, Willem Drees, willen nu de AOW-leeftijd verhogen van 65 naar 67. Daar zitten zelfs de meeste werkgevers niet op te wachten. Werk is er voor mensen op die leeftijd nauwelijks. Werkgevers geven geen werk aan ouderen. Ben je boven de 55 dan word je nauwelijks nog uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek. Veel werknemers zijn bovendien al versleten als ze zestig zijn.
De maatregel levert regering en werkgevers wel poen op. En daar is het allemaal om te doen. Dat werknemers ook gewoon het recht hebben om na een werkzaam leven van hun rust te genieten wordt systematisch onder tafel geschoven, als onmogelijk afgedaan en belachelijk gemaakt. Juist nu we met z'n allen gemiddeld wat ouder worden bestaat er voor steeds meer mensen een mogelijkheid om te ontspannen en dingen te doen waar lang van werd gedroomd. Daarvoor is bovendien voldoende geld. Dat tonen de gigantische winsten van miljonairs en miljardairs. Dat tonen ze ook zelf op hun feestjes en door hun gedrag. De werkende bevolking heeft die laatste paar jaarvrijaf aan het einde van een werkzaam leven al vele malen verdiend. Maar dat verdiende geld verdween grotendeels in de kluizen van de bazen. Deels om productieverhogende apparaten te kopen die op hun beurt tegen de belangen van de werkenden werden en worden ingezet. Maar toch vooral door de werkenden veel te laag te betalen voor hun werk. In ruil voor de arbeid werd een veel te laag loon betaald. Het gaat helemaal niet om een generatiekloof, maar om een klassentegenstelling. Het geld van de jongeren wordt niet door de ouderen opgemaakt, maar het geld van jongere en oudere werknemers wordt door de rijke zakkenvullers opgemaakt! Het gaat in deze zaak om een kille aanval op de rechten van de werkenden.
De crisis waar we nu mee te maken hebben is veroorzaakt door de aard van het systeem, niet door fouten in het systeem. Het systeem zelf veroorzaakt de fouten en zal steeds meer en vaker zulke fouten maken. Omdat de meeste politici handjeklap spelen met de graaiende ondernemers, waarvan sommigen het wel heel bont maken, is er sprake van een stelselmatig samengaan van poltiek en ondernemers.
Het sprookje van het doorslaggevende belang van de ondernemers voor de groei van de economie is wel de meest succesvolle poging om de werkelijkheid op z'n kop te zetten. Er is bijna geen bedrijf of instelling meer die niet zonder privé-eigenaren en zetbazen zou kunnen functioneren. De kennis ligt meestal juist bij de ervaren werknemers. Het huidige systeem is alleen bedoeld om de rijken aan de macht te houden, de oude en nieuwe families die het roer van de staat stevig in handen hebben. Als er sprake is van tegenslag in die kringen wordt, zoals altijd, de rekening gepresenteerd aan de mensen die niets konden en kunnen doen aan de kapitalistische ontsporingen. Er zijn dagelijkse verhalen in kranten, op radio en tv voor nodig om de werkelijkheid te verdraaien en de bevolking op het verkeerde been te zetten. Kranten als De Telegraaf en zenders als BNR, om er maar een paar te noemen, hebben daaraan hun bestaan te danken.
De crisis wordt nu door deze lieden misbruikt om hun agendapunten door te drukken. Sinds de Lissabon-agenda werd opgesteld in 2000 wordt die systematisch afgewerkt. Een groot deel van die plannen is al gerealiseerd, maar de aanval op de werkenden en uitkeringsgerechtigden is nog niet over. De crisis lijkt nu ideaal om ook de laatste plannen in daden om te zetten.
De gevolgen van de crisis worden afgewenteld op alle werkenden, maar vooral op de meest kwetsbare groepen, de uitkeringsgerechtigden en op de ouderen. De leeftijd waarop je recht hebt op AOW moet minstens 65 blijven en waar mogelijk lager!
Nodig is daarentegen de herinvoering van de VUT opdat ouderen kunnen plaatsmaken voor met werkloosheid bedreigde jongeren, zeker nu er binnenkort sprake zal zijn van massale werkloosheid. Van de 60- tot 65-jarige mannen is nog maar 30 procent aan het werk ondanks het afschaffen van de VUT zijn zij niet massaal aan het werk gebleven. Dat betalen die oudere mannen zelf, met een aanvulling van hun voormalige werkgever die blij was met een koopje van hen af te zijn. Nu de productiviteit en werkdruk toenemen wordt het voor ouderen steeds moeilijker om het moordende werktempo bij te houden. Kapitalistische concurrentie en winstopdrijving leiden steeds meer tot onmenselijke werkverhoudingen.
Als de AOW-leeftijd wordt verhoogd, wordt het probleem van de niet zo productieve oudere werknemer alleen maar groter. Mensen met een hoger inkomenkunnen eerder de arbeidsmarkt verlaten. Bij een hogere AOW-leeftijd zullen zij dat zeker blijven doen. Mensen met een laag inkomen kunnen zich dat niet veroorloven. Zij zijn eerder begonnen met werken en moeten nu ook nog langer doorgaan. Zij zullen de grootste slachtoffers worden.
De verhoging van de AOW-leeftijd is niet alleen onrechtvaardig, maar ook zinloos, omdat het oudere werknemers niet productiever maakt en hun arbeidsmarktpositie verslechtert. Het is duur voor bedrijven met veel oudere werknemers, namelijk als het er op zal neerkomen dat zij een vervanging van de voor twee jaar verdwenen AOW voor hun oudere werknemers zelf moeten financieren, in plaats van dat de samenleving dat doet.
Of het is oneerlijk, namelijk als het mensen met een lager inkomen dwingt langer te blijven werken, terwijl mensen met een hoger inkomen op hun 60ste naar de Bahama's vertrekken.
Zou het niet beter zijn om het eerst eens makkelijker te maken voor die mensen die dat kunnen en willen om na hun 65ste te blijven doorwerken? Dat is productiever dan te praten over een slecht doordacht plan voor verhoging van de AOW-leeftijd.
Laat de rijken de crisis betalen vindt de NCPN, handen af van AOW-leeftijd, banen, pensioenen en inkomen! Dat is onze stelling. Geld is er - wit en zwart - genoeg. De brandkasten van de miljonairs liggen er nog vol mee en er zijn talloze uitgaven die kunnen worden geschrapt, met name de oorlogsuitgaven en nutteloze prestigeprojecten die alleen maar geld in het laatje brengen van malafide projectontwikkelaars, een van de redenen overigens waardoor de bouw van gewone woningen niet van de grond komt. De pensioencrisis treft de toppers uit het bedrijfsleven financieel niet. De uitkeringen aan recent vertrokken bestuurders bij de 25 grootste Nederlandse bedrijven, variëren van een halve ton tot 1,3 miljoen euro. Zo zit het systeem in elkaar.
De regering heeft al gekozen voor de leeftijdverhoging. Voor de vorm mag de Sociaal Economische Raad nog alternatieven bedenken, maar er wordt nu al gezegd dat de kans op slagen gering is. Uitstel van executie dus tot na de verkiezingen. De komende maanden zal er hard moeten worden geknokt om duidelijk te maken dat ze met hun poten van ons geld en van onze rust af moeten blijven! De strijd binnen de vakbeweging om een sterke vuist te maken tegen deze asociale plannen is daarbij doorslaggevend. Het referendum binnen de FNV dat start vanaf 11 april is daarbij doorslaggevend (zie ook Nieuwsbrief 17 van FNVvechtvoorjerecht (www.fnvvechtvoorjerecht.nl).
FNV referendum over Sociaal Akkoord: Stem NEE!
(*) Bron: Harrie Verbon is hoogleraar openbare financiën, Universiteit van Tilburg.