Rinze Visser
In woord en geschrift staat het neoliberalisme de laatste tijd nogal onder druk. Uiteraard brengt de crisis met zich mee dat de kapitalismeverdedigers van allerlei slag zichzelf rechtvaardigen door de oorzaken van de crisis in extremiteiten te zoeken. Buitenproportionele zelfverrijking, casinokapitalisme, zeepbelkapitalisme, onverantwoordelijk gedrag en nog veel meer zijn even zovele aangedragen voorbeelden en onderwerpen van beschouwingen waarin in feite misbruik van het in essentie goede kapitalisme moet worden aangetoond.
Beperkte de in economisch wetenschappelijke kringen gebruikte onderscheiding zich tot voor kort nog tot het zogenaamde Angelsaksische en het Rijnlandse model van het kapitalisme, achteraf blijken er nu volgens deze kringen veel meer mogelijke varianten van het systeem te hebben bestaan. Meestal gepersonifieerd in lieden als de slechteriken/veroorzakers, tot voor kort nog tot de meest gewaardeerde elite behorend.
Het doorgeslagen individualisme is ook zoiets, evenals het postmodernisme. Zo las ik onlangs ergens dat het neoliberalisme er de oorzaak van is dat het evenwicht verdwenen is. En dat de anarchie zich van de kapitalistische economie meester zou hebben gemaakt. Jarenlang hebben de mensen de alom tegenwoordige en onontkoombare opvatting moeten aanhoren dat richting geven door de overheid aan de economie fout, slecht, ja zelfs misdadig is. Maakbaarheid was even onzinnig als slecht. Jarenlang is de mensen voorgehouden dat alles wat er ook nog maar in die zin bestond als zijnde socialistisch, communistisch, als zijnde 'Sovjet'-methoden, zo snel mogelijk moest verdwijnen. Vrijbaan voor de markt. Privatiseren van overheidsdiensten. Het afbouwen van op solidariteit berustende wetten en regels; het afbreken van sociale wetgeving. Van het propageren van zelfredzaamheid van de burgers, waarbij de rijkelui en de goedbetaalde middenklasse ten voorbeeld zijn gesteld. Met als resultaat: meer eigen bijdragen in de zorg; meer zelfstandigen zonder personeel, waarvan een groot deel als eerste slachtoffer van de crisis is. Dat alles tot heil der mensheid. Zeg maar: tot heil van de winsten en het decadente leven van een minderheid.
Leve het liberalisme. Zo zeer zelfs dat een bij uitstek liberale partij als de VVD in die ontstane zee van liberalisme al bijna overbodig lijkt en in die zee ten onder dreigt te gaan. Leve het liberalisme, waarin de bureaucratie de oorlog werd verklaard, maar waardoor heel veel gewone mensen - vooral ouderen - zowat verzuipen in de bureaucratische rompslomp. De wereld van het liberalisme - de kapitalistische markt - waarin zelfs nog maar kortgeleden verworven voorzieningen al weer om zeep werden gebracht door bezuinigingen en de zogenaamde nieuwe marktkrachten in de zorg. De wereld waarin de glanzende folders met afgebeelde gelukkige en blije mensen de nieuwe indicaties - de zorg die u krijgt wordt bekort of verdwijnt! - begeleiden. Het liberalisme, het neoliberalisme waarin - naast de directies in de zorg en indicatieorganen - ook het reclamemetier goudgeld verdient en waar het personeel moet 'loonmatigen', de patiënt gepromoveerd is tot cliënt en door die promotie het loodje legt, dat is pas vrijheid! En, was vrijheid niet het vaandel waarachter zich de legers tegen het communisme schaarden?
Laat niemand de illusie hebben dat nu het kapitalisme in z'n hemd staat, het zogenaamd zelfreinigend vermogen zijn positieve werk zal gaan doen. Ofanders gezegd: dat dit zelfreinigend vermogen een kapitalisme als vóór de crisis op zal leveren of van vóór de grote afbraak. Waar kapitalismeverdedigers en promotors het hebben over 'reiniging' dan bedoelen ze de wetten van de jungle. Zoals Rutte van de VVD het bedoelt als hij het over werkloosheid heeft: de mensen moeten van hun luie reet komen en hun handjes laten wapperen Of zoals de kosmopolitische 'modern feministe' en voorzitster van de PvdA-afdeling New York (!), mevrouw Mees het zegt: verlaag die uitkeringen, dan gaan ze wel aan 't werk...
Dezen en veel anderen die in de ellende van anderen zoveel positiefs zien en die veelal in hun leven nooit iets anders gedaan hebben dan studies wel of niet afronden, over de wereld reizen, indrukken opdoen, proberen 'hun ding' te doen, neerkijken op het 'plebs' en nog nooit iets aanwijsbaars nuttigs geproduceerd hebben, zouden eens voor een volkstribunaal moeten verschijnen om verantwoording af te leggen. Opmerkelijk hierbij is wel dat Rutte met zijn opvattingen binnen de rechtse VVD wel kritiek krijgt, maar dat er van enige kritiek op de opvattingen van Mees vanuit de 'linkse' PvdA niets bekend is. De PvdA, een partij van de vrijheid dus...
Trouwens, hoeveel liberale en neoliberale politieke partijen - onderling slechts gradueel verschillend - telt ons land wel niet? Zij alle bestrijden datgene waarvan ze zeggen het overwonnen te hebben: het communisme! Want hun vrijheid is het vernietigd hebben van alle nog bestaande gelijkheid! Het is de gelijkheid waarvan zij gruwen. Omdat gelijkheid betekent: rechten voor de economisch niet machtigen en een rem op het ongebreideld stillen van winsthoger en het schaamteloos ophopen van rijkdommen.